ضرورت تدوین تاریخ دفاع مقدس/ 90 درصد اسناد قابل انتشار است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ امسال سی و نهمین سالروز هفته دفاع مقدس و پیروزی ملت ایران در جنگ تحمیلی هشت ساله نابرابر با عراق است. در این راستا  گفت‌وگویی با سردار بهمن کارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس داشتیم که در ادامه مشروح این مصاحبه را می‌خوانید:

ایکنا ــ سردار، از وظایف بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس شروع کنیم، به نظرتان اهدافی که در اساسنامه بنیاد ذکر شده، طی این سال‌ها چه اندازه به این اهداف دست یافته‌اید؟

سی و نهمین سالروز پیروزی ملت بزرگ ایران را در دفاع مقدس به ملت ایران به ویژه خانواده‌های معظم شهدا، جانبازان و همه رزمندگان تبریک عرض می‌کنم. پیروز اصلی و واقعی دفاع مقدس هم مردم بودند، دفاع مقدس در انحصار کسی نیست؛ زیرا همه مردم از هر قشری، صنفی، قومی و زبانی و مذهبی در دفاع مقدس حضور داشتند؛ از این رو دفاع مقدس، مقدس است، چون یک ملت با وحدت حول محور خداوند تبارک و تعالی و با فرماندهی حضرت امام خمینی(ره) پیروز شدند.

بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس از اسمش پیداست که چه وظایفی دارد. وظیفه‌اش حفظ آثار دفاع مقدس و نشر ارزش‌های آن است. البته اساسنامه بنیاد در همه شئون نظامی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... پیش‌بینی شده است. از سال ۹۲ تاکنون تحولات بسیار خوبی در حوزه دفاع مقدس و اجرای اساسنامه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس اتفاق افتاده است. یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که انجام شد تشکیل هیئت امنای این بنیاد بود.

با توجه به اینکه اساسنامه بنیاد در سال ۱۳۷۱ به تصویب رسیده بود، اما هیئت امنای آن هیچ موقع تشکیل نشده بود، تا اینکه در سال ۹۱ یعنی ۲۰ سال بعد، هیئت امنای آن تشکیل شد و اکنون ۱۴ نفر از اعضای هیئت دولت عضو این هیئت امنا هستند و هرساله جلسات آن تشکیل می‌شود. آیین‌نامه‌هایی که باید در رابطه با موضوع دفاع مقدس تنظیم می‌شد، تهیه، تدوین و تصویب شد. در واقع امور دفاع مقدس در کشور ساماندهی شد، از جمله در حوزه کتاب، تألیفات، آثار ادبی، اداره موزه‌ها در سراسر کشور و یادمان‌های شهدای گمنام در سراسر کشور کار‌های خوبی در این حوزه انجام شده است.

یکی از اقدامات دیگر این است که دفاع مقدس را از انحصار نیرو‌های مسلح خارج کنیم، در واقع این کار ابتدا باید در سطح مسئولان کشور و سپس در میان مردم رواج پیدا کند. به همین دلیل در تمام استان‌ها زیرمجموعه هیئت امنای بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، شورای هماهنگی در استان‌ها تشکیل شده است.

یکی از کار‌های دیگر در حوزه کتاب انجام شد از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۲ حدود ۷۰۰ عنوان کتاب در بنیاد منتشر شده بود که با یک کار جهادی، انقلابی و مشارکت همه نهاد و سازمان‌ها کشوری و لشکری و همچنین شهرداری‌ها در طول ۵ سال این تعداد را به بیش از ۴ هزار عنوان کتاب برسانیم. چون دفاع مقدس را نمی‌توانیم مونوپل جایی قرار دهیم و انحصاری کنیم؛ از این رو همه نهاد‌ها و سازمان‌ها باید خود را مسئول بدانند و در حوزه دفاع مقدس همکاری کنند. یکی از کار‌های دیگری که انجام شد، ساخت موزه دفاع مقدس است.

از اواخر سال ۱۳۹۱ که به بنیاد آمدم، موزه‌ها وضعیت مناسبی نداشت و یک موزه در همدان، دیگری در تهران و خرمشهر بود و در سایر استان‌ها نیز یا ساخت آن متوقف شده بود و یا در حد زمین باقیماند و برخی نیز زمین و طرح نداشتند؛ از این رو با کار جهادی و پای کار آمدن استانداران و شهرداران، ۱۵ موزه دفاع مقدس در سراسر کشور راه‌اندازی و ۶ موزه آماده نیز داشتیم که در سال ۹۷ قرار بود، در دهه فجر افتتاح شود که به دلایلی این کار انجام نشد. تا پایان سال ۱۳۹۸ بیش از ۸ موزه را افتتاح خواهیم کرد و تعداد موزه‌ها در سال آینده به ۲۳ موزه در سراسر کشور می‌رسد که نقش مهمی دارند و می‌تواند پاتوق فرهنگی مهمی برای پیشکسوتان و تلاقی و ملاقات نسل فعلی و قبلی باشد که نسل جوان دفاع مقدس را دیده و سؤالات خود را بپرسد و نسل فعلی دفاع مقدس را روایت کرده و به سؤال‌ها پاسخ دهد.

یک کار تحولی بسیار خوبی در حوزه راهیان نور داشتیم، در حال حاضر ظرفیت راهیان نور به ۷ میلیون نفر رسیده است و اغلب آن‌ها از جوانان بین ۱۵ تا ۳۰ سال بودند؛ کسانی که نه در زمان انقلاب و نه در زمان دفاع مقدس بودند، در مناطق دفاع مقدس حضور پیدا کردند. مطلع هستید که هفت استان خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی، هرمزگان و بوشهر ۵۸ یادمان وجود دارد. حدود اواخر سال ۹۱، حدود ۴ میلیون نفر در راهیان نور حضور می‌یافتند، اما با راه‌اندازی مناطق غرب و راهیان نور دریایی اکنون تعداد به ۷ میلیون نفر رسیده است و امیدواریم ظرفیت بازدید راهیان نور را در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۰ به ۱۰ میلیون نفر برسانیم.

یکی از انتقادات به رسانه‌ها بی‌توجهی به پیشکسوتان دفاع مقدس بود که طی سه سال اخیر اقدامات خوبی داشتیم و امسال برای بیش از ۱۰۰ هزار نفر از آن‌ها برنامه‌های خوبی خواهیم داشت. در حوزه فضای مجازی نیز برگزاری جشنواره‌ فعالان در این حوزه بود که حدود هزار اثر دریافت شد و از برترین‌ها تجلیل شد، در حوزه موزیک که از آن غافل بودیم، جشنواره ملی ترنم فتح ویژه نیرو‌های مسلح امسال برای دومین بار برگزار می‌شود و سال آینده گروه‌های دیگری نیز می‌توانند شرکت کنند. همچنین در بین کشور‌های اسلامی برگزار خواهد شد تا وجهه بین‌المللی نیز پیدا کند.

در حوزه ترجمه، زنان، روحانیت، کتب درسی آموزش و پرورش و آموزش عالی کار‌های خوبی انجام شده است. دو واحد درس در دانشگاه‌ها در مقطع کارشناسی اجرا می‌شود و ۳ هزار استاد در رابطه با این موضوع داریم و هر سال حدود ۳۰۰ هزار دانشجو این دو واحد درسی را می‌گذرانند و امیدواریم بتوانیم آن را از نظر کمی و کیفی گسترش دهیم.

ایکنا ــ یکی از بند‌های اساسنامه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس انتشار دایرةالمعارف دفاع مقدس است، آیا کار این دایرةالمعارف آغاز شده است؟ در چه مرحله‌ای است؟

در موضوع دایرةالمعارف که اسم آن را دانشنامه دفاع مقدس نام‌گذاری کرده‌ایم، کار‌های بسیاری خوبی شده و چندین هزار مدخل استخراج شده است و همه استان‌ها در این زمینه فعال هستند و تقریباً در میان استان‌ها رقابت سالمی برقرار است و پیش‌بینی می‌شود امسال چاپ این دانشنامه را در استان‌ها آغاز کنیم. البته تاکنون سه جلد دایرةالمعارف ملی منتشر کرده‌ایم، اما در این حوزه عقب‌ماندگی داریم که امیدواریم به نتیجه برسد.

 ۵۷ پروژه که می‌توان آن را جعبه سیاه جنگ دانست را آماده کرده‌ایم، که با اتمام آن می‌توان ۳۰۰ عنوان کتاب از آن استخراج کرد که منبع اصلی جنگ برای نویسندگان، فیلم‌سازان، محققان و ... خواهد بود. در رابطه با ساماندهی اسناد، سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس راه‌اندازی کردیم که اکنون تمام اسناد مربوط به جنگ را جمع‌آوری می‌کند. در مورد تاریخ دفاع مقدس نیز کار‌هایی را در دست انجام داریم، زیرا متأسفانه تاکنون تاریخ مدون، مصوب و مستند درباره دفاع مقدس نداریم و کار آن شروع شده است و امیدواریم در راستای دانشنامه دفاع مقدس به زودی به نتیجه برسند.

ایکنا ــ یکی از وظایف بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس جلوگیری از انحراف در تاریخ دفاع مقدس است و می‌توان گفت که همین نگاه‌های سیاسی، خطی و جناحی باعث می‌شود این انحراف به وجود آید و برخی دفاع مقدس را از آن خود می‌دانند، در حالی که در دفاع مقدس از هر طیفی، گروهی، مذهبی و ... حضور داشته‌اند، بنیاد حفظ در این راستا چه اقداماتی انجام داده است؟

بنیاد اکنون به اصل دفاع مقدس می‌پردازد و اینکه چه کسی در چه جناح سیاسی و چه در وضعیتی هست، توجهی ندارد و اگر در این مسیر بیفتیم، انحراف از همین‌جا آغاز می‌شود و مقام معظم رهبری فرمودند: شما به اصل دفاع مقدس بپردازید، دفاع مقدس به اندازه‌ای زیبایی دارد که نه نیاز به غلو دارد و نه نیاز دارد کسی را متهم کنیم که چه کرده است؛ بنابراین امروز، کاری به وضع حال افراد یا جریانات نداریم، آن روز که دفاع مقدس بود، بسیاری در جبهه‌ها حاضر شدند و ایستادگی کردند؛ بنابراین چه در موضوع راهیان نور و چه دفاع مقدس، از این انحراف جلوگیری کردیم و این خط قرمز ماست و اگر کسی بخواهد این کار را انجام دهد، عذرش را می‌خواهیم.

کارمان را انجام می‌دهیم و با هر دو دولت نیز خوب بودیم، به این معنی که بخواهیم در کار‌های سیاسی و جناحی بیفتیم، نبوده و وظیفه خودمان را انجام داده‌ایم، زیرا اعتقاد داریم یک تشکیلات حاکمیتی و حکومتی هستیم؛ با این ویژگی‌ها نباید در مسائل جناحی بیفتد، حتی اگر به جناحی علاقه و عرق داشته باشم، باز باید وظیفه‌ام را انجام دهم. در غیر این صورت، این مسئله خیانت به دفاع مقدس است. در مورد انقلاب اسلامی نیز همین طور است. دفاع مقدس را نباید به این مسائل آلوده کنیم.‌

ایکنا ــ آیا کم‌توجهی به نقش خداوند و قرآن در دفاع مقدس را می‌توان نوعی انحراف در دفاع مقدس دانست؟

نه این انحراف نیست. وقتی از دفاع مقدس صحبت می‌کنید، نمی‌توانید از خدا و قرآن، پیامبر عظیم الشأن (ص) و ائمه اطهار (ع) سخن نگویید. باید آن را کم کاری تلقی کنیم. این دو از هم متفاوت است؛ زیرا تحریف به این معنی است که اصل واقعیت را طوری رنگ و لعاب دهید و به مخاطب قالب کنید. البته مقام معظم رهبری نیز فرمودند که برخی جشنواره‌ها و مراسماتی که با نام دفاع مقدس می‌گیرند، اما تحریف است. در واقع تحریف به معنی است که مسیری که دفاع مقدس رفته، بخواهید غلط به مردم نشان دهید. نگفتن واقعیت‌ها، اضافه کردن و یا کم کردن از آن انحراف و تحریف است و شهید مطهری نیز در کتاب حماسه حسینی تحریف را به خوبی تبیین کرده است.

یکی از مظلوم‌ترین‌ها در دفاع مقدس، وجود مقدس خداوند تبارک و تعالی و یا فرماندهی حضرت امام خمینی(ره) است که در این زمینه کم‌کاری‌هایی را شاهد بودیم، وگرنه تحریفی رخ نداده است.

ایکنا ــ آیا بنیاد در این زمینه برنامه‌ای دارد که به نویسندگان و پژوهشگران خط و سوژه بدهد و یا آن‌ها را به سمت چنین موضوعاتی هدایت کند؟

خط نمی‌دهیم، تقاضا می‌کنیم و کمک هم می‌کنیم که این کار انجام شود، اما در رابطه با حوزه علمیه و روحانیت نیز کار‌های خوبی انجام شده است و حتی ورود مسائل دفاع مقدس در درس‌های سطوح عالی حوزه علمیه کار‌های بسیاری خوبی شده است و امیدواریم در این کار نیز موفق باشیم. خدمت مقام معظم رهبری به منظور ارائه عملکرد بنیاد حفظ آثار بودیم و عنوان کردیم که در حوزه دفاع مقدس طی ۵ سال، به اندازه ۲۰ سال کار کردیم و آقا لبخند زدند و با تعجب نگاه کردند و خدمتشان عرض کردم که به اندازه ۵۰ سال کار مانده است و فرمودند که این درست است. از این رو کار در حوزه دفاع مقدس عین انقلاب اسلامی است.

مقام معظم رهبری در دیداری فرمودند، به اندازه ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال مردم می‌توانند بهره معنوی آن را ببرند و همان طور که هنوز ذلت قرارداد ترکمانچای را حس می‌کنند. همین طور در دیدار دیگری فرمودند؛ اگر صدای شهیدان تا ۳۰۰ سال دیگر هم به ما برسد، آن بهجت، سرور و حرکت را ایجاد خواهد کرد. از این رو جای کار بسیار است و مانند اقیانوسی عمیق و ژرف است که باید به داخل آن برود و ابعاد آن را بکاود و یکی از این ابعاد، قدرت و اقتداری است که امروز داریم، شجاعت، شهامتی که مردم دارند همه از دفاع مقدس است.

ایکنا ــ آیا پس از گذشت سی سال از پایان جنگ باز هم اسناد محرمانه‌ای داریم که آزادسازی نشده است؟ آیا وقت آن نرسیده که این آزادسازی رخ دهد؟

بله، داریم، قرار بر این نیست که سی سال بگذرد تا از محرمانگی خارج شود. برخی کشور‌ها مانند انگلیس قانونی دارند که پس از سی سال برخی از مدارک و اسناد خود را منتشر می‌کنند. اسنادی در دست آن‌ها از جنگ جهانی دوم از سال ۱۹۴۵ وجود دارد که نزدیک هشتاد سال از آن جنگ می‌گذرد و آن‌ها اسناد بسیاری را منتشر نکرده‌اند، ممکن است بعضی از اسناد هیچ موقع قابل انتشار نباشند، اما اعتقادمان بر این است که ۹۰ درصد از اسناد قابل انتشار است که طی چند سال آینده انجام می‌شود و بسیاری از اسناد را نیز در نمایشگاه‌ها به نمایش گذاشته‌ایم و یا در سایت‌ها قرار دادیم. در سال گذشته نیز یکی از کار‌هایی که کردیم، به اتفاق وزیر امور خارجه، اسناد منتشر نشده‌ای از این وزارتخانه، منتشر شد.

ایکنا ــ فکر می‌کنید چند درصد از اسناد تا ابد محرمانه باقی خواهد ماند؟‌

نمی‌توان پیش‌بینی کرد. به هر حال سیاسیون، نظامیون و فرماندهان بالاتر باید این موضوع را تشخیص دهند و ممکن است برخی اسناد تا ابد منتشر نشوند، زیرا شورایی در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند. اسناد آبروی این مملکت است و متعلق به مردم است و ما حق نداریم آن را منتشر کنیم.

ایکنا ــ بنابراین باز هم می‌توان گفت که پژوهش‌ها با آزادنشدن این اسناد، ضعف خواهند داشت؟

۹۰ درصد اسناد قابل انتشار است و این میزان می‌تواند منبع خوبی برای پژوهشگران باشد. در کدام حوزه، صد درصد منابع و اسناد در دسترس است؟! البته اشکال از ما بوده و قدری حالت تدافعی داشتیم، چون اسناد دفاع مقدس در اختیار سیستم نیرو‌های مسلح هست، براساس ضوابطی این اسناد در دسترس قرار نمی‌گرفت، اما قرار است این اسناد منتشر شود. اما استلزام کار پژوهشگران این نیست که اسناد آزاد شود تا کار خود را انجام دهند، اما باید آن‌ها انگیزه این کار را نیز داشته باشند.

اگر کسی بخواهد پایان‌نامه‌ای درباره دفاع مقدس بنویسد، با چه انگیزه‌ای این کار را انجام دهد؟ در برخی ابعاد اسناد و مدارک وجود دارد. همینجا اعلام می‌کنم کسانی که در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هستند، آمادگی داریم به آن‌ها کمک کنیم. هر چه ابعاد دفاع مقدس برای جوانان، اندیشمندان، دانشمندان و اساتید نشان بدهیم، راغب خواهند شد. پژوهش فقط مربوط به اسناد نیست، بلکه باید عوامل و شرایط دیگر نیز فراهم شود.

ایکنا ــ بنیاد حفظ آثار سال‌ها دو جایزه کتاب سال دفاع مقدس و یوسف برگزار می‌شد، اما مدتی است که بی‌فرجام باقی مانده است، چه برنامه‌ای برای این جوایز دارید؟

نه اینطور نیست. این جوایز مدتی تعطیل شده بود و کتاب سال دفاع مقدس دو سال پیش برگزار شد و قرار هست دو سالانه باشد و جایزه ادبی یوسف را سال گذشته برگزار کردیم و امسال نیز برگزار خواهیم کرد. این جوایز چند سال با تأخیر مواجه شد، اما اکنون در جریان است.

ایکنا ــ یکی از داوران نسبت به این موضوع انتقاد داشت و عنوان کرده بود که حتی حق‌الزحمه داوران نیز پرداخت نشده است؟

نه، این طور نیست. اگر هست بیاید، کجا حق‌الزحمه پرداخت نشده است. اکنون این جوایز فعال است. حتی جشنواره فانوس را نیز داریم که در حوزه سینمایی است و سال گذشته برگزار شد و امسال نیز برگزار خواهد شد. رسام نیز مربوط به فیلم‌های دفاع مقدس است که سال گذشته در آبادان انجام شد و امسال نیز در همان شهر برگزار خواهد شد.

گفت‌وگو از سمیه قربانی

انتهای پیام