سالمندی؛ برگی جدید از زندگی

زهره آشوری، مدیرعامل نخستین مرکز نگهداری روزانه سالمندان «وقت زندگی» است. وی در طی یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داد، در خصوص تعریف سالمند، نیازهای ویژه او و امکانات جدید برای بالابردن کیفیت زندگی در دوره سالمندی سخن گفته است:

سازمان بهداشت جهانی، شصت سال و بالاتر را سالمند تعریف کرده و سه گروه سالمندِ جوان، سالمندِ میانسال و سالمندِ پیر را به عنوان زیر گروه آن معرفی کرده است. اما به نظر می‌آید سالمندی بیش از آن که با سن تعریف شود، با چگونگی وضعیتِ توانمندی، استقلال، فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شناخته می‌شود.

سالمند در فرهنگ عامه کسی است که از جنبه‌های مختلف ناتوان شده است و نیاز به مراقبت وهمراهی بیشتر دارد. عموما با افزایش سنِ افراد، توان فیزیکی، ظرفیت ذهنی و ارتباطات اجتماعی کاهش می‌یابد. فرد استقلال خود را از دست می دهد، دیگر مولد نیست و همه این عوامل فرد را غیر مفید و وابسته می‌کند که این خود حقیقتی دردناک است و بر روی افراد تاثیر روانی نامناسب دارد و دور باطلی را ایجاد می‌کند. همه ما از پیرشدن می ترسیم و از اینکه سالمند و خصوصا محتاج شویم، نگران هستیم.

نیازهای سالمندان
آیا می توان سالمند نشد؟ متاسفانه جواب منفی است، اما خوشبختانه می توان سالمندی توانمند و مستقل را تحربه کرد. تنها راه حل، شناسایی به موقع و پیگیری مستمر در جهتِ تغییر روش و سبک زندگی و گذراندن سالمندی موفق، فعال، کارآمد و دارای منزلت است. هدف، خلق سالمند توانمند است.

برنامه بیست ساله ارتقاء جایگاه سالمندی در ایران
همانند بسیاری از کشورهای دنیا، جمعیت سالمندان ایران نیز، حتی با سرعتی بیش از سرعت رشد جهانی، در حال افزایش است. اکنون رقم آن حدود 5/ 9 درصد جمعیت بالای 60 سال و 1/6 درصدی 65 سال به بالا را نشان می‌دهد و انتظار می رود جمعیت بالای 60 سال کشور در سال 2025 به رقمی حدود 11 درصد و در سال 2050 به 28 درصد افزایش یابد. نرخ رشد جمعیت سالمندی، چهار برابر نرخ رشد جمعیت کشور است ودر دو دهه آینده حدود 16 برابر نرخ رشد جمعیت کشور خواهد بود.

سالخوردگی جمعیت، یک موفقیت جامعه بشری و پیامد توسعه فراگیر است که در صورت مدیریت صحیح و آگاهی و شناخت لازم از وضعیت موجود، ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل و نیازهای سالمندان از یک سو یک فرصت گسترده‌ای را در اختیار همه جامعه قرار می دهد که با طول عمر بیشتر بتوانند به طور فعال در جامعه مشارکت کنند، اما در صورت عدم برنامه‌ریزی و مدیریت و عدم شناخت علمی و کافی از روندهای سالخوردگی جمعیت و پیامدهای آن و فقدان برنامه ها و مداخلات ملی صحیح می‌تواند به یک تهدید جدی برای اقتصاد، سیستم بهداشتی درمانی و ارایه مراقبت و تهدید رشد اقتصادی و توسعه پایدار منتهی شود.
در این مرکز به منظور ثبت و بررسی روند تغییرات سلامت اعضا، برای هر فرد به صورت جداگانه پرونده پزشکی تشکیل می‌شود تا با معرفی وی به همکاران متخصص، از مشاور‌ه‌های پزشکی، ارزیابی‌های لازم و تشخیص موارد اورژانسی توسط کادرِ پزشکیِ این مرکز بهره‌مند شود.

تعدد و تشابه داروهای سالمندان و امکان تداخل‌های دارویی همواره مساله‌ای جهانی بوده است که در کشورهای پیشرفته حل این معضل، به داروسازان بالینی سپرده می‌شود تا بر مصرف صحیح داروها در زمان مناسب توسط سالمندان نظارت کنند و در صورت مشاهده موارد فوق با پزشک تجویز کننده تماس گیرند و لیست دارویی سالمندان را بهبود بخشند.
در مجموعه وقت زندگی با همین الگو و استفاده از تجارب کشورهای اروپایی و با دراختیار داشتنِ پزشکِ داروساز بالینی باتجربه در بخشِ داروهای سالمندان، به همین روش به تمامی افرادِ مجموعه مشاوره داده می شود.
برگزاری کلا س‌های هدفمند در راستای بهبود کیفیت زندگی، ضمن توجه به علائق سالمندان، به درمان اختلالاتِ آنها در حیطه‌های جسمانی و روانی موثر است. این روش بدون تردید یکی از بهترین راهکارهای درمانی برای اکثر سالمندانی است که مشکلات استخوانی داشته و نیز در بهبود کیفیت خواب سالمندان موثر بوده و می‌تواند به عنوان یک روش مداخله‌ای و غیردارویی موثر برای این گروه سنی مورد توجه قرار گیرد.
در عرصه مددکاری، تقویت و آگاه‌سازی سالمندان گرامی نسبت به شناسایی توانایی‌ها و حل مشکلات خود توسط منابع و امکانات موجود با یاری مددکار اجتماعی یکی از خدماتی است که به شیوه‌ای صحیح و لذت‌بخش برای سالمندان عرضه می‌شود. مهارت‌های زندگی، مهارت هایی هستند که برای افزایش توانایی‌های روانی اجتماعی افراد آموزش داده می‌شوند و فرد را قادر می‌سازند که به طور موثر با مقتضیات و کشمکش‌های زندگی رو به رو شود. با استفاده از مربیانِ باتجربه در این زمینه و آموزش این مهارت‌ها به سالمندان، سعی می‌شود تا مشکلاتِ ارتباطی و اجتماعیِ این قشر از جامعه، تا حد ممکن کاهش یابد.
زندگی پرتنش در جوامع امروزی، موجب بروز اضطراب و هیجان بیهوده عذاب آور روانی است. درکشورهای پیشرفته، هر روز شاهد گرایش بیشتر مردم به امور معنوی به اشکال گوناگون هستیم تا قدری از این فشار و تنش کاسته شود. عرفان و باورهای معنوی ریشه گرفته از آن با تاریخ فرهنگ، دین و سنت ما عمیقاً ه مبسته است. رویکردی دوباره به این نگرش و شیوه زندگی متاثر از آن، باعث کاهش اضطراب و سرزندگی روانی می‌شود. جلب توجه سالمندان به این موضوع و کنکاش در امور معنوی، به‌ویژه با استفاده از آموزه‌های فرهنگی، ادبی و سنتی ما ایرانیان، به روش‌هایی جالب توجه و جذاب حیات معنوی سالمندان را پربار و شاداب‌تر و زندگی را برای این عزیزان با امید، آرامش و دوری از اضطراب قرین می‌کند.

یکی از نگرانی‌های سالمندان در جامعه امروز، شتاب رشد تکنولوژی و عقب ماندن آنها از این قطار سریع‌السیر است. این مجموعه مصمم به کاهش نگرانی سالمندان، با ایجاد محیطی دوستانه در کنار همسالانشان با هدف یادگیری قدم به قدم کاربردهای تکنولوژی) موبایل، کامپیوتر، اینترنت در زندگی روزانه است. در این مجموعه کلاس‌های آموزشی به صورت گروهی، با حضور مربیان مجرب و با حوصله به منظور آموزشِ چگونگیِ استفاده از تکنولوژی جهتِ ایجادِ ارتباط بهترِ سالمندان با دوستان و فرزندان و نیز ارتقاء سطح کیفی زندگیِ آنها برگزار می‌شود.
یکی از پیامدهای دوره سالمندی، کاهش میزان شادی و نشاط است. به نظر می‌رسد نقاشی درمانی، می‌تواند یکی از روش‌های موثر در جهت بهبود س امت جسمی، روانی و عاطفی در سالمندان باشد و این امکان را برای افراد فراهم کند تا مهارت‌های خود را گسترش داده و به نمایش بگذارند.
مجموعه «وقت زندگی » با بیش از 800 مترمربع زیربنا در 4 طبقه، شامل فضاهای رفاهی متنوعی از جمله 400 متر مربع فضای سبز است. اختصاص فضا برای ورزش‌ها و بازی‌های گروهی و انفرادی، تجهیز فضای ورزشی، ارزیابی جسمانی و نیز امکان استفاده برای ایجاد آرامش روح و جسم سالمندان فراهم شده است.

یادآور می‌شود مرکز «وقت زندگی»، اولین مرکز روزانه سالمندان با ظرفیت ۵۰ نفر در منطقه شمیرانات، مرداد ماه سال جاری افتتاح شد.