چالش‌های تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق انتشار صکوک

به گزارش ایکنا، در چکیده این گزارش آمده است: انتشار صکوک از طریق بازار سرمایه، یکی از مسیرهایی است که بنگاه‌ها می‌توانند برای تأمین مالی سرمایه در گردش یا سرمایه‌گذاری جدید جهت توسعه فعالیت‌های تولیدی خود از آن استفاده کنند. از طریق انتشار صکوک می‌توان نقدینگی موجود در جامعه (سپرده‌های مردم) را به‌صورت مستقیم به سمت تولید هدایت کرد، زیرا در این سازوکار بنگاه تولیدی به‌طور مستقیم با سرمایه‌گذاران (مردم) تعامل دارد. براساس بررسی‌ها در اقتصاد ایران حجم تأمین مالی بنگاه‌ها از مسیر بازار سرمایه در مقایسه با اخذ تسهیلات از شبکه بانکی بسیار ناچیز است و درواقع از این ظرفیت مهم استفاده نمی‌شود که این امرنشان می‌دهد چالش‌هایی در مسیر تأمین مالی از طریق انتشار صکوک در بازار سرمایه وجود دارد. گزارش به تحلیل این چالش‌ها می‌پردازد.

 اعمال نرخ‌های دستوری و نامتناسب با شرایط بازار برای صکوک ازسوی بانک مرکزی و سازمان بورس باعث شده است که فروش این اوراق در بازار اولیه دشوار شده و هزینه‌های متعهد پذیرنویسی و بازارگردانی افزایش یابد که منجر به افزایش هزینه تمام شده تأمین مالی برای بنگاه می‌گردد و البته توزیع منافع مالی میان شرکت‌های تأمین سرمایه و سرمایه‌گذاران (حقیقی و حقوقی) را غیرشفاف می‌کند. ازسوی دیگر عدم آشنایی فعالان اقتصادی با صکوک و پیچیدگی‌های آن و البته تعدد مراحل اخذ مجوز انتشار و در نهایت فرایند طولانی تأیید رکن ضامن صکوک با ضمانت بانکی توسط بانک مرکزی، منجر به افزایش هزینه‌های مبادلاتی انتشار صکوک برای بنگاه‌ها شده است.

 اصلاح نحوه مداخله نهادهای تنظیمگر درخصوص نرخ‌های صکوک در راستای تناسب بیشتر این نرخ‌ها با شرایط بازار، الزام به ارائه رتبه اعتباری صکوک و رتبه اعتباری بنگاه‌ها توسط مؤسسات رتبه‌بندی در بازار سرمایه، امکان انتشار صکوک بدون کوپن همچون اسناد خزانه برای بنگاه‌ها و در نهایت تلاش برای کاهش زمان رویه‌های اداری و اجرایی انتشار صکوک می‌تواند رغبت بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاران برای استفاده از این سازوکار را افزایش دهد.

در بخشی دیگر از این گزارش می‌خوانیم: یكی از راه‌های پیش‌روی بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین مالی، استفاده از ابزارهای موجود در بازار سرمایه است. انتشار سهام جدید و اوراق مالی دو ابزاری است كه بنگاه‌ها برای تأمین مالی از بازار سرمایه می‌توانند استفاده كنند. تأمین مالی از طریق انتشار اوراق مالی (صكوك) در سال‌های اخیر مورد توجه بنگاه‌ها در ایران قرار گرفته است.

درحال حاضر با توجه به شرایط مالی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، تسهیلات‌دهی به بنگاه‌ها با دشواری صورت می‌گیرد. از سوی دیگر تقاضای بنگاه‌ها نیز به واسطه افزایش هزینه‌های ناشی از افزایش نرخ ارز و افزایش سطح قیمت‌ها به ویژه برای تأمین سرمایه در گردش افزایش یافته است. در این شرایط تأمین مالی از طریق انتشار صكوك در بازار سرمایه می‌تواند سازوكاری مناسب برای تأمین مالی بنگاه‌ها‌ محسوب شود.

در بخش نتیجه‌گیری این گزارش می‌خوانیم: یكی از مسیرهای متعارف تأمین مالی بنگاه‌ها، انتشار اوراق مالی است كه البته سهم این نوع از تأمین مالی در ایران در مقایسه با سایر كشورها پائین‌تر است. در این گزارش به مهمترین موانع پیشروی توسعه تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق انتشار صكوك در بازار سرمایه پرداخته شد.

مداخله مستقیم بانک مركزی در تعیین نرخ‌های اسمی، عدم الزام به رتبه‌بندی اوراق مالی و بانی آن و پیچیدگی ماهیت این اوراق، چالش‌هایی است كه در این گزارش به آنها پرداخته شده است. این چالش‌ها منجر به افزایش هزینه تمام شده تأمین مالی، فقدان شفافیت در نحوه توزیع منافع مالی حاصل از انتشار اوراق و در نهایت طولانی شدن فرایند انتشار اوراق می‌شود.

عدم مداخله مستقیم بانک مركزی در تعیین نرخ‌های اسمی صكوك و الزام به رتبه‌بندی صكوك و بانی آن و انتشار صكوك بدون كوپن می‌تواند ضمن افزایش مشاركت سرمایه‌گذاران در تأمین مالی از طریق صكوك، هزینه‌های مالی و زمانی انتشار صكوك را كاهش دهد.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.