ظرفیت‌های جنبش عدم تعهد در مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا
گروه سیاسی ــ سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه با اشاره به ظرفیت‌های جنبش عدم تعهد در ایجاد تعادل و موازنه بیشتر قدرت در عرصه‌های بین‌الملی گفت: با توجه به تشدید یکجانبه‌گرایی آمریکا در دوران ترامپ، به نظر می‌رسد یکی از بزرگترین مجموعه‌هایی که در وضعیت حاضر می‌تواند در قالب همکاری‌های منطقه‌ای و چندجانبه اقتصادی و سیاسی با تک‌روی‌های آمریکا مقابله کند جنبش عدم تعهد است.
هجدهمین اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد روز گذشته در باکو برگزار شد و سؤال این است که جنبشی که در سال 1961 و در اوج جنگ سرد و در راستای مقابله با جهان دوقطبی شکل گرفت و پس از فروپاشی بلوک سوسیالیستی، با هدف مقابله با سیاست‌های یکجانبه آمریکا ادامه حیات داد تا چه حد توانسته در این مسیر حرکت کند و تشدید یکجانبه‌گرایی آمریکا در دوره ترامپ تا چه اندازه می‌تواند به تقویت کارآمدی این جنبش بینجامد.
در این راستا رامین مهمانپرست، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه و سفیر سابق ایران در لهستان، در گفت‌وگو با ایکنا به بررسی این موضع پرداخته که متن آن به شرح ذیل است:
ایکنا ــ جنبش عدم تعهد به طور واقعی دارای چه ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی است که تاکنون به درستی مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است؟
در مقطعی بحث جنگ سرد در اوج خود بود و کشورها بین دو بلوک غرب و شرق تقسیم شده بودند و در این زمان برخی کشورها برای اینکه بتوانند استقلال خود را حفظ کنند و به این دو بلوک وابسته نباشند این جنبش را تأسیس کردند و در این برهه این جنبش توانست زمینه‌ای برای فعال‌تر شدن کشوهای بیرون از دو بلوک شرق و غرب باشد. اما در مقطع فروپاشی شوروی و شکل‌گیری جمهوری‌های جدید، جنگ سرد نیز از موضوعیت افتاد و این جنبش نیز تا حد زیادی کمرنگ شد و نتوانست از ظرفیت‌های خود استفاده کند.
با پیروزی انقلاب اسلامی مسیر جدیدی در عرصه بین‌الملل پدیدار شد. مسیری که به کشورهای مختلف این نوید را می‌داد که می‌توانند بدون وابستگی به قدرت‌های بزرگ روی پای خود بایستند و از استقلال خود دفاع کنند و در عین حال در مقابل فشار قدرت‌ها، با نزدیک‌تر شدن به همدیگر در صحنه بینالمللی از حقوق و منافع خود حفاظت و حراست کنند. این امر مجددا باعث احیا و اهمیت پیدا کردن جنبش عدم تعهد شد و شاید بتوان اوج‌گیری آن را مربوط به اقدامات جمهوری اسلامی ایران با وارد کردن دستور کارهای جدید در این جنبش دانست.
برگزاری سران اجلاس عدم تعهد در کشورمان با حضور کم‌نظیر مقامات عالی‌رتبه کشورهای عضو جنبش نشان داد که در دنیای امروز باید از مجموعه‌های چندجانبه استفاده کرد که می‌توانند برای نزدیک‌تر کردن کشورهای مستقل به یکدیگر محوریت پیدا کنند و حداقل جلوی تک‌روی و تحمیل شرایط از سوی ایالات متحده آمریکا ایستاد.
به این دلیل جنبش عدم تعهد در حال حاضر ظرفیت‌هایی دارد که می‌توان از آنها در راستای ایجاد تعادل و موازنه بیشتر قدرت در عرصه‌های بینالمللی استفاده کرد.
ایکنا ــ تشدید یکجانبه‌گرایی آمریکا در دوران ترامپ می‌تواند به تقویت کارآمدی و هماهنگی جنبش عدم تعهد بینجامد یا حضور برخی کشورهای وابسته به امریکا در این جنبش مانع رسیدن به این هماهنگی و اقدامات مؤثر عملی است؟
آمریکایی‌ها در رسیدن به هدف خود در راستای یکجانبه‌گرایی توفیقی به دست نیاوردند و تصوری که از جهان تک‌قطبی و نظم نوین جهانی داشتند توهمی بیشتر نبود. همین الان کشورهای مختلفی در عرصه بینالمللی نقش تأثیرگذاری دارند و اجازه نمی‌دهند آمریکا بتواند به تنهایی خواسته‌های خود را عملیاتی کند. در واقع شرایط فعلی دنیای امروز اجازه چنین رفتارهایی را به آمریکایی‌ها نمی‌دهد، هرچند آمریکایی‌ها همچنان می‌خواهند در مسیر غلط یکجانبه‌گرایی حرکت کنند.
حرکت به سوی همکاری‌های منطقه‌ای و چندجانبه و بینالمللی نقش مؤثری در جلوگیری از یکجانبه‌گرایی و تک‌روی‌های آمریکا دارد و به نظر می‌رسد در این میان یکی از بزرگترین مجموعه‌هایی که در وضعیت حاضر در روابط بینالمللی می‌توان به شکل چندجانبه از آن به خوبی استفاده کرد جنبش عدم تعهد است.
ایکنا ــ آیا ظرفیت استفاده از ارزهای ملی در روابط دوجانبه میان اعضای جنبش عدم تعهد و کنار گذاشتن دلار وجود دارد یا بنیه اقتصادی ضعیف بیشتر کشورهای عضو جنبش مانع تحقق این امر است؟
این یک هدف بزرگ است که برای رسیدن به آن باید مراحل مختلفی طی شود. البته برخی کارهای مقدماتی از سوی برخی کشورها شروع شده است با فشارهای ظالمانه اقتصادی آمریکا به کشورهای مختلف و شرط‌گذاری‌های ناعادلانه آنها و به ویژه زیر پا گذاشتن بسیاری از معاهدات و تعهدات بینالمللی از سوی ترامپ حتی در همکاری‌های تجاری با روسیه، چین و اروپا، خیلی از کشورها از جمله اعضای این جنبش به این نتیجه رسید‌ه‌اند. برای اینکه آمریکایی‌ها از اهرم دلار برای فشارهای اقتصادی به کشورها استفاده نکنند باید راه‌های جدیدی را پیدا کنند و زمینه کنار گذاشتن دلار و استفاده از ارزهای ملی را در روابط دوجانبه فراهم کنند. مقدمات این حرکت شروع شده و جمهوری اسلامی ایران در این زمینه پیش‌قدم بوده و کشورهای دیگر مانند روسیه و چین در همکاری‌های دوجانبه با برخی کشورها این ایده را پیگیری می‌کند و لذا این اتفاق با وجود برخی سختی‌ها، دشواری‌ها و فشارهای آمریکا شدنی است که باید به سمت آن حرکت کرد و می‌تواند حربه مؤثری در مقابله با یکجانبه‌گرایی و زورگویی بینالمللی آمریکا باشد.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
