عزم اوقاف برای تأمین نیازهای دانش‌بنیان کشور/ زمین‌فروشی و «مال»سازی را متوقف کرده‌ایم
گروه جامعه ــ معاون بهره‌وری اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت‌وگویی صریح و چالشی با ایکنا به شبهات درباره فعالیت‌های اقتصادی اوقاف پاسخ داد. چگونگی اجرای نیت واقفان، چرایی انجام پروژه‌های اقتصادی بر موقوفات، حق تولیت، زمین‌فروشی و مال‌سازی از جمله موضوعاتی است که مهدی پندار درباره آن سخن گفت.
نهاد وقف به رغم قرن‌ها سابقه درخشان در تمدن اسلامی، امروزه از دید کارآمدی با چالش‌هایی روبروست، وجود ده‌ها هزار زمین موقوفه و آستان‌های قدسی امامزادگان ظرفیت خوبی برای شکوفایی اقتصاد هستند، اما در حال حاضر حتی یک درصد از تولید ملی را هم در اختیار ندارند. به نظر می‌رسد با ایجاد مطالبه‌گری رسانه‌ای و دغدغه‌آفرینی اجتماعی نسبت به اهمیت وقف، می‌توان مسئولان را به اقدامات قاطع و شفاف در حوزه وقف سوق داد و اقتصاد کشور را به ویژه از منظر اقتصاد مقاومتی فعال و پویا کرد.
از این رو و بنابر رسالت قرآنی ایکنا، همزمان با دهه وقف با مهدی پندار، معاون بهره‌وری اقتصادی سازمان اوقاف و امور خیریه و عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به گفت‌وگو پرداختیم و از او درباره وضعیت فعلی بهره‌وری اقتصادی موقوفات و برنامه‌های پیش رو پرسیدیم. آنچه از نظر می‌گذرد، حاصل این گفت‌وگوست:
ایکنا ــ بهره‌وری اقتصادی از موقوفات به چه معناست؟ چه برنامه‌هایی را برای افزایش بهره‌وری مد نظر دارید؟
براساس آنچه در قانون وقف وجود دارد، وقف دارایی است که بر مبنای نیت مشخص حبس می‌شود و مقرر است که از این دارایی به بهترین نحو منفعت کسب کنیم و این منفعت در درجه اول برای حفظ عین موقوفه و در درجه بعد صرف اجرای نیت شود. بر این اساس، انجام هر کاری در چارچوب قانون، که منفعت بیشتر در موقوفات ایجاد کند، وظیفه ماست.
برای ایجاد بهره‌وری اقتصادی در موقوفات، برنامه‌های مشخصی داریم، در کوتاه‌مدت سعی داریم قراردادهای موجود برای زمین‌هایی که روی آن‌ها کشت در حال انجام است را تمدید کنیم اما در میان‌مدت و بلندمدت حتماً بر آن‌ها بازنگری انجام می‌دهیم که به سمت بهره‌وری بیشتر در موقوفات حرکت کنیم، آنچه امروز سرلوحه کار ما قرار گرفته است براساس محورهای 19 گانه‌ای است که مقام معظم رهبری پس از تنفیذ حکم آقای خاموشی ابلاغ کرده‌اند، بهره‌وری در موقوفات را در جهت فرمایش ایشان و نیازهای کشور سوق دهیم. امروز در شرایط تحریم قرار داریم و استفاده از ظرفیت موقوفات برای تأمین نیازهای کشور، اهمیتی دوچندان دارد.
امروز درگیر موضوع اشتغال و تورم هم هستیم. برای مثال یکی از مهم‌ترین اقداماتی که براساس دستور رئیس سازمان در معاونت بهره‌وری در حال پیگیری است، حرکت به سمت موضوعات دانش‌بنیان است. در حال پیگیری هستیم از امکانات و ظرفیت‌های موقوفات برای موضوعات دانش‌بنیان استفاده کنیم، ایجاد صندوق پژوهش و فناوری را در دستور کار قرار دادیم که به زودی مجوزش را دریافت خواهیم کرد تا بتوانیم موضوعات پولی مرتبط با شرکت‌های دانش‌بنیان را مدیریت کنیم. دو مرکز نوآوری را در دستور کار قرار داده‌ایم که با معاونت علمی رئیس‌جمهور پیگیری می‌کنیم. شرکت‌های دانش‌بنیان و شتاب‌دهنده‌هایی که در حوزه‌های نیاز کشور فعالیت می‌کنند، آنجا جمع کنیم.
ایکنا ــ چه موانعی را بر سر این اهداف شناسایی کرده‌اید؟
حتماً در قوانین و مقررات موجود، کاستی‌هایی وجود دارد که برای فعالیت‌های ما موانع جدی ایجاد کند. نیازمند این هستیم که مطالعات دقیقی در این حوزه داشته باشیم و بدانیم چه حمایت‌های قانونی نیاز داریم، امیدواریم اصلاحاتی که نیاز داریم از طریق قوه مقننه و نمایندگان پیگیری شود.
مشکلات حقوقی هم داریم؛ ببینید بسیاری از موقوفات، معارض دارند، چه معارض قانونی و چه معارض غیرقانونی. حقوقی واگذار شده و باید بررسی دقیق‌تری درباره آن‌ها اتفاق بیفتد. با توجه به اینکه تعداد این پرونده‌ها بسیار زیاد است، مستلزم این است که حتی‌الامکان بتوانیم قضایا را پیگیری کنیم که موقوفات آزاد شود و بتوانیم بهره‌وری اقتصادی را از آن‌ها پی بگیریم. معاونت حقوقی در شهرستان‌ها، استان‌ها و مرکز در حال پیگیری هستند که این اتفاق، محقق شود.
ایکنا ــ آیا موانع فرهنگی هم بر سر راه شما وجود دارد؟
در زمینه فرهنگی، دو موضوع اساسی را باید پیگیری کنیم؛ یکی ایجاد اعتماد در واقفان و متولیان است. با نوع فعالیتی که می‌خواهیم انجام دهیم، مقام معظم رهبری به اجرای امینانه نیت واقفان تأکید کرده‌اند، اگر این را مبنای عمل قرار دهیم و در حوزه اجرای نیت، شفاف‌سازی کنیم که هزینه‌ها چگونه در راه اجرای نیت صرف می‌شود، سرمایه اجتماعی حوزه وقف افزایش می‌یابد. علاوه بر این، نیازهای کشور متفاوت است. بسیاری از نیت‌هایی که 200 سال گذشته انجام شده، نیازهای زمانه خود را حل می‌کرده است. امروز نیازهای جدیدی مطرح شده است که باید درباره آن‌ها اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی شود تا واقفان به این حوزه‌ها هم وارد شوند.
ایکنا ــ به اعتماد مردم اشاره کردید. خیلی از سؤالات این است که میزان عایدی از موقوفات چقدر است و کجا هزینه می‌شود؟ سازمان اوقاف نمی‌تواند با ایجاد سامانه‌ای شفاف، این رقم‌ها را به مردم نشان دهد؟
سامانه‌ای متمرکز وجود دارد و همه موقوفات، حساب و کتاب دارند. تمام درآمد موقوفات در این سامانه نمایه و تسهیم می‌شود، براساس این تسهیم هم عین موقوفه حفظ می‌شود و هم اجرای نیت. اعداد و رقم هم به درستی در حال ثبت است. اما اینکه این آمار و ارقام در اختیار مردم قرار گیرد، من هم موافقم و معتقدم سازمان اوقاف برای گسترش سرمایه اجتماعی وقف، باید این اقدام را سرلوحه خود قرار دهد. این خواسته‌ای است که امروز در فضای مجازی هم از سوی مردم مطرح است. معاونت توسعه منابع انسانی می‌تواند سامانه‌ای برای رؤیت آمار از سوی مردم ایجاد کند.
حداقل کار این است که اطلاع‌رسانی محلی انجام دهیم، وقتی پروژه‌ای انجام می‌شود، بگوییم این پروژه مربوط به فلان موقوفه است، با این نیت قرار است درآمدهای حاصل صرف چه مواردی شود. ادارات شهرستانی ما هم می‌توانند در این حوزه متمرکز شوند و گزارش بیشتری از فرصتی که در دهه وقف پیش آمده به مردم بدهند. به طور منظم و در طول سال، در موارد مشخصی گزارش‌های اجرای نیت را در اختیار مردم قرار دهند. اما این را مطمئن باشید که در حال حاضر، اجرای نیت اتفاق می‌افتد و ما یک ریال آن را نمی‌توانیم جابجا کنیم و از اجرای نیت به جای دیگر ببریم. در تمام این موارد اگر بخواهیم کوچکترین جابه‌جایی انجام دهیم، باید از نماینده ولی‌فقیه و رئیس سازمان اجازه داشته باشیم که ایشان هم به شدت بر اجرای نیت تأکید دارد.
ایکنا ــ چرا بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که در دهه‌های اخیر بهره‌وری خوبی از موقوفات انجام نشده است؟
نمی‌توانم به صراحت اظهار کنم که بهره‌وری وجود نداشته یا در اختیار نیازهای کشور نبوده است، اما راجع به امروز می‌توانم اظهار نظر کنم، امروز تصمیم اصلی سازمان این است که بهره‌وری از موقوفات به بهترین شکل انجام شود و در راستای نیازهای کشور باشد.
نوع محاسبه بهره‌وری هم مهم است، ما طبقه‌بندی مهمی درباره موقوفات داریم، بعضی از نیت واقفان، عام است و هر کاری می‌توان در آن انجام داد و از منافع آن به صورت عام استفاده کرد، بعضی هم به صورت اختصاصی و مشخص نیت انجام دادند، طبقه‌بندی متصرفی و غیرمتصرفی هم داریم، تولیت متصرفی‌ها با سازمان اوقاف و امورخیریه است، غیرمتصرفی‌ها در اختیار متولیان است. موقوفات بسیار زیادی داریم که در محدوده شهر قرار گرفته. مردم صاحب حق هستند، قطعاً نمی‌شود این‌ها را باز پس گرفت، مردم در آن اعیان ایجاد کرده‌اند و حقی ایجاد شده است. این که بهره‌وری در موقوفات کم است به صورت یک گزاره کلی می‌توانیم بپذیریم. راه درمانش این است که فعالیت‌هایی با بیشترین بهره‌وری بر موقوفات اعمال کنیم. از جمله کارهایی که در این زمینه انجام می‌دهیم، براساس مطالعات آمایش سرزمین است. الان اسناد آمایش زمین در 31 استان کشور به پایان رسیده است و سازمان برنامه روی آن کار می‌کند تا برای ابلاغ آماده شود، می‌توانیم با استفاده از این اسناد با توجه به اولویت‌های اصلی و ظرفیت‌های هر استان، بهره‌وری موقوفات را بیشتر کنیم.
یکی از اقدامات ما در زمینه کشاورزی این است که به دنبال ایجاد فارم‌های دامداری هستیم، یک بانک ژنی بسیار قوی در استان کرمان ایجاد کرده ایم، دام از اروپا با ویژگی‌های مادری بسیارخوب وارد می‌کنیم تا بتوانیم زیر نظر مرکز اصلاح نژاد، فعالیت انجام دهیم و مشکلات مربوط به گوشت و شیر کشور را حل کنیم. موضوع دیگر، پرورش ماهی در قفس است که یکی از طرح‌های مهم اقتصاد مقاومتی است. احیاناً اتفاقاتی که در خصوص تصرفات عدوانی نسبت به موقوفات اتفاق افتاده، ادارات شهرستانی اوقاف به شدت در حال پیگیری هستند. دیروز حدود 400 هکتار از متصرفان پس گرفته شد. همان کشت قبلی که در آن بود را ادامه می‌دهیم اما در برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت باید به فکر ایجاد گلخانه، شیلات و دامداری باشیم تا مشکل گوشت کشور را حل کنیم. کشورمان در تأمین شیر مشکلی ندارد اما در تأمین گوشت با مشکلات جدی مواجهیم.
با وزارت جهاد زیر نظر معاونت امور دام، کمیته‌ای را تشکیل دادیم که آن معاونت به سرعت برای زمین‌های ما که پروانه آب و اسناد مالکیت داریم، به اداره استانی دستور می‌دهند و کار را شروع می‌کنیم. احیای موقوفات، اینگونه انجام می‌پذیرد. بعضی از زمین‌های متصرفی هم متصرف رها کرده و رفته است. امروز در آن قناتی مانده، احیای قنات در آن زمین اولویت ماست، اگر نشد تلاش می‌کنیم مابه ازای آن قنات، مجوز چاه بگیریم. یکی از کارهایی که در حوزه کشاورزی انجام می‌دهیم کشت بذر هیبرید است. در بذر صیفی‌جات و سبزی مشکل داریم، دانشگاه آزاد فعالیتی انجام داده، هشت سال زحمت کشیده‌اند و به بذرهایی در صیفی‌جات رسیده‌اند، چند واریته در گوجه، چند واریته در خیار که مشکل اساسی کشور هم در آن زمینه است، تفاهم مشترکی با دانشگاه آزاد و با معاونت علمی ریاست جمهوری انجام دادیم، سرمایهگذاری را در یکی از استان‌های کشور آغاز کردیم تا بذر مورد نیاز کشور را تأمین کنیم.
ایکنا ــ اینکه در زمین‌های وقفی پروژه‌های دامداری و پرورش ماهی انجام می‌دهید. آیا با نیت واقف بوده است؟
باید روی موقوفه فعالیت اقتصادی انجام شود تا منفعتی به دست آید، آنگاه از آن منفعت، اصل موقوفه، حفظ و نیت واقف هم اجرا شود. در بعضی رقبات موقوفات می‌توانیم هر نوع فعالیت اقتصادی را تعریف کنیم، به شرط حفظ عین موقوفه. تا زمانی که درآمدی کسب نشود، نیت قابلیت اجرا ندارد پس انجام فعالیت اقتصادی بر اجرای نیت مقدم است. فرض کنید واقف، زمینی خالی را وقف کرده و چند نیت برای آن ذکر کرده است. ما باید بر این زمین فعالیت اقتصادی انجام دهیم، مثلاً در آن دامداری یا پرورش ماهی ایجاد کنیم آنگاه درآمد حاصل را در وهله اول صرف حفظ عین موقوفه کنیم؛ مثلاً اگر تعمیراتی لازم است، اگر مشکل حقوقی یا معارضی وجود دارد رسیدگی کنیم آنگاه بقیه درآمد را به اجرای نیت اختصاص دهیم.
ایکنا ــ با همین فرمول در دهه اخیر روی خیلی از زمین‌های وقفی، مال (MALL) ساخته شد. خیلی‌ها معتقدند که همین مال‌سازی‌ها وجهه وقف را خراب کرد، زیرا این فضای لاکچری جایی نیست که برای اقشار محروم سودی داشته باشد. آیا شما هم به مال‌سازی ادامه خواهید داد؟
دستوری که داریم این است که از موقوفات در جهت نیازهای کشور استفاده کنیم. این که یک فعالیت را به کلی مذموم بدانید، به نظر من صحیح نیست، در برخی موارد لازم است ساختن مال را هم پیگیری کنیم هرچند رئیس سازمان به بنده و بارها به مدیران استانی، دستور دادند که از مال‌سازی به این شکل که تا امروز اتفاق افتاده است، پرهیز شود. بسیاری از مال‌هایی که بر زمین‌های وقفی ساخته شده، در خدمت نیازهای کشور نیستند و به قول شما به گونه‌ای ساخته شده‌اند که قشر ضعیف جامعه به آن رفت و آمدی نمی‌توانند داشته باشد. درآمد حاصل از این مال‌ها نیز اصلاً قابل توجه نیست. یعنی اجاره‌ای که غرفه‌داران می‌دهند، خیلی پایین است یا حداقل، نسبت به بهره‌وری که از آن زمین انتظار می‌رفته است، رقم قابل توجهی نیست. مواردی هم هست که غرفه‌داران در مال‌ها سرقفلی گرفته‌اند و دیگر بازپس‌گیری آن امکان‌پذیر نیست.
باید فعالیت‌هایی را بر موقوفه تعریف کنیم که حتی‌الامکان حقی از موقوفه به کسی داده نشود، مثل فعالیت‌هایی که امروز با روش‌های اقتصادی BOT و BOLT تعریف می‌کنیم که در واقع کاری روی موقوفه انجام می‌شود اما کسی از آن صاحب حق نمی‌شود. برای مثال، ما زمین موقوفه را در اختیار شرکت دانش‌بنیان قرار می‌دهیم، پنج میلیارد روی آن خرج می‌کنیم، آن شرکت بعد از سه یا چهار سال که به بهره‌وری مطلوب رسید، زمین را به ما بر می‌گرداند. مثال‌های زیادی در حوزه میراث فرهنگی هم هست؛ حمام‌ها، آب‌انبارها و ... داریم، این را در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دهیم.
سرمایهگذار می‌گوید من فلان کاروانسرای قدیمی را احیا می‌کنم و پنج میلیارد در آن خرج می‌کنم، یک کار بومگردی دقیق که مورد نیاز کشور هم هست و با سیاست اقتصاد مقاومتی هم‌خوانی دارد روی آن تعریف می‌کنیم. سپس می‌سنجیم که این فضا را چند سال در اختیار سرمایهگذار قرار دهیم، بعد از مثلاً پنج سال، فضا را که احیا کند و بهره‌های خودش را نیز ببرد، به ما بر می‌گرداند. آنگاه ما از عایدی آن فضا، اصل موقوفه را اگر نیاز به تعمیر داشته باشد حفظ می‌کنیم و مابقی درآمد را خرج اجرای نیت می‌کنیم، هر نیتی که باشد؛ کمک به بیماران، ساخت مسکن، ساخت مسجد و ...، جالب است بدانید که امروز عمدتاً از روش BOLT استفاده می‌کنیم، یعنی علاوه بر اینکه پنج سال فضا را در اختیارش قرار می‌دهیم، اجاره‌ای نیز در آن مدت می‌گیریم تا اجرای نیت هرگز متوقف نشود.
ایکنا ــ این اجاره‌ها صوری نیستند؟ گاهی می‌شنویم که رقم این اجاره‌ها خیلی ناچیز است.
نه واقعاً اینجور نیست، اجاره‌های خوبی از آن‌ها می‌گیریم. زمانی اجاره‌گرفتن توجیه نداشت و سرمایهگذار حاضر نبود اجاره بدهد اما الان بومگردی درآمد دارد، پس سرمایهگذار اجاره هم می‌تواند پرداخت کند. این نکته را هم قید کنم اینکه میزان اجاره چه میزان باشد و چند سال فضا در اختیار سرمایهگذار قرار گیرد، بسته به رقم سرمایهگذاری و سودی که از آن حاصل می‌شود، دارد. در حال حاضر با پنج، شش مرکز مطالعاتی، تفاهم‌نامه همکاری داریم که آن‌ها ما را در تنظیم این قراردادها با سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند. شرکتی هم به نام «پیشگامان» داریم که کارشناسان آن بررسی نهایی را برای ما انجام می‌دهند.
ایکنا ــ یکی از عوامل کاهش بهره‌وری وقف به اذعان کارشناسان، زمین‌فروشی از سوی اوقاف، طی سال‌های اخیر بوده است. آیا امروز هم زمین‌فروشی در فعالیت‌های اقتصادی اوقاف وجود دارد؟
امروز به هیچ وجه واگذاری حق تملک اعیان نداریم و رئیس سازمان، منع کرده است مگر مواردی که ضرورت شهری ایجاب کند؛ قرار نیست کار شهرها را قفل کنیم، فرض کنید یک موقوفه در مسیر شارع عام قرار گرفته است، در این موارد با این شرط که عینش جبران شود و تبدیل به احسن انجام گیرد، می‌توانیم با اجازه رئیس سازمان، واگذاری انجام شود. یعنی مثلاً زمینی جای دیگری به همان ارزش خریداری شود و بهترین بهره‌وری از آن در جهت اجرای نیت واقف، انجام گیرد. گاهی هم مجبوریم برای اینکه سرمایهگذاری اتفاق بیفتد، حقی از موقوفه را به سرمایهگذار واگذار کنیم، مثلاً در داخل شهر زمینی داریم و سرمایهگذار می‌خواهد آن را بسازد، وقتی می‌آید یک مجموعه تجاری، اداری یا بهداشتی می‌سازد، حقی از این بنا را به ازای سرمایه‌گذاری‌ای که انجام می‌دهد طلب می‌کند. وقتی شما بر زمین خود یک آپارتمان می‌سازید، سرمایهگذار درصدی از آپارتمان را از ابتدا طلب می‌کند.
ایکنا ــ اما شما در همین مصاحبه گفتید که به هیچ وجه حقی از زمین را به سرمایهگذار نمی‌دهیم!
اولویت اول این است که اگر خود موقوفه درآمد کافی داشته باشد، با آن، سرمایهگذاری را انجام دهیم. اگر موقوفه از رقباتش درآمد کافی نداشته باشد، از درآمد سایر موقوفات برای سرمایهگذاری می‌توانیم استفاده کنیم. یعنی موقوفه دیگری شریک این موقوفه می‌شود، شریک هم که شود حتماً باید حقی از تملک اعیان به آن داده شود، در مرحله آخر که هیچ کدام اتفاق نیفتاد، مجبوریم از سرمایهگذاری بخش خصوصی استفاده کنیم، سرمایهگذار بخش خصوصی هم حقی را طلب می‌کند. مثلاً فرض کنید اگر 10 باکس اداری ساخته شود، چهار یا پنج باکس را طلب می‌کند. به این ترتیب می‌توانیم موقوفه را احیا کنیم.
ایکنا ــ اگر بعدها آن سرمایهگذار در فضایی که در اختیار دارد و به نامش شده است، فعالیت مناسب با بهره‌وری کافی را انجام ندهد، چطور می‌توانید او را بازخواست کنید؟
کمیسیونی با عنوان سرمایهگذاری ایجاد کردیم؛ این کمیسیون در تمامی استان‌ها کمیته هم‌تراز دارد، در این کمیته‌ها اعضایی عضو هستند و روی هر کدام از رقبات مطالعه می‌کنند. سرمایهگذار می‌گوید در فلان رقبه من می‌توانم این مقدار سرمایهگذاری انجام دهم، این پیشنهاد ابتدا در کمیسیون استانی بررسی می‌شود، اگر تأیید شد به معاونت بهره‌وری اقتصادی ارسال می‌شود، اینجا در دبیرخانه اداره کل بهره‌وری، کارگروه‌های تخصصی سلامت، کشاورزی و ... داریم. اینجا هم پیشنهاد بررسی می‌شود و نوع فعالیت را تعریف می‌کنیم. اگر طرح پیشنهادی، ارزش افزوده خالص بالایی داشته باشد و حساسیتش نسبت به موضوعات ارزی کم باشد، تازه وارد کمیسیون سرمایهگذاری می‌شود. در این کمیسیون معاونان سازمان و بنده حضور داریم. اگر تصویب شد به استان ابلاغ می‌کنیم تا کار آغاز شود.
ایکنا ــ یکی از انتقادها به سازمان اوقاف این است که نهاد تولیت را از بین برده و خودش به جای نظارت، اقدام به متولی‌گری کرده است. آیا بهتر نیست که برای افزایش بهره‌وری اقتصادی، هر زمین به تولیت خاص خودش سپرده شود؟
ببینید اگر تولیت خاص طبق نظر واقف وجود داشته باشد، باید آن را به تولیت خاص بسپریم و می‌سپاریم، اما بسیاری از موارد متولی وجود ندارد. واقف تولیت را مشخص نکرده یا مثلاً زمان تولیت تمام شده است، فرض کنید مثلاً فرزند ارشد واقف طبق نظر واقف، متولی موقوفه بوده، حالا فرزند ارشد فوت کرده است، چون واقف در وقف‌نامه قید نکرده که بعد از فرزند ارشدش، تولیت در نسل آن فرزند ادامه داشته باشد، سازمان اوقاف وظیفه دارد تولیت آن موقوفه را خود عهده‌دار شود. گاهی هم تولیت خاص دچار تخلف یعنی کار خلاف قانون و شرع می‌شود، در این موارد هم سازمان اوقاف وظیفه دارد با پیگیری قانونی و حقوقی تولیت موقوفه را خود به عهده گیرد.
ایکنا ــ این تمایل فزاینده سازمان برای اینکه بر زمین‌ها متولی‌گری کند، ناشی از آن نیست که حدود 10 درصد حق تولیت از هر موقوفه نصیب سازمان می‌شود؟
ما یک دستگاه دولتی هستیم، تا سال 1363 زیر نظر نخست وزیری بودیم و بعد از آن هم زیر نظر ارشاد رفتیم، رئیس سازمان هم نماینده ولی‌فقیه است، طبق قانون باید کل هزینه‌های ما را دولت جمهوری اسلامی بدهد، هر سال ردیف بودجه هم داریم. پس نباید انگیزه‌ای در این زمینه که شما گفتید وجود داشته باشد.
اما درباره رقم حق تولیت؛ در حال حاضر رقم حق تولیت حدود هشت درصد است که اصلاً رقم قابل توجهی نیست، این مبلغ از سوی رئیس محترم سازمان عیناً در حساب اوقاف، واریز و صرف هزینه‌های جاری می‌شود.
ایکنا ــ 8 درصد از هر موقوفه‌ای که در کشور وجود دارد، رقم قابل توجهی نمی‌شود؟
اطمینان داشته باشید که رقم قابل توجهی نیست، زیرا در مقابل هزینه‌های بسیار زیادی که در سازمان اوقاف وجود دارد، این رقم قابل توجه نیست. به نظر من اگر از معاونت توسعه سازمان بپرسید، این رقم را می‌تواند به شما اعلام کند.
ایکنا ــ حال وقف در سال‌های اخیر خوب نبوده است. آیا به افزایش بهره‌وری وقف در سال‌های آتی امید داشته باشیم؟
تأکید من این است که بسیاری از قوانین و مقررات مربوط به وقف نیاز به بازنگری دارند و در حال حاضر نیز همکاران ما در بخش‌های حقوقی سازمان پیگیر این مسائل هستند، امیدوارم نمایندگان هم توجه لازم را داشته باشند، اما در حال حاضر فرض و برنامه ما در معاونت بهره‌وری اقتصادی این است که باید بتوانیم با همین قوانین موجود بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم. نمی‌توانیم معطل بمانیم که قوانین اصلاح شود.
من تصمیم دارم هر پروژه را به یک شرکت تبدیل کنم، یعنی پروژه را به شکل شرکت-پروژه می‌بینم، حتماً اداره محل و مدیرکل استان در آن شرکت حضور داشته باشند، موقوفات به کمک هم بیایند، یعنی سایر موقوفات سرمایهگذار شوند و بهره‌وری اتفاق بیفتد. هر آنچه هم منفعت کسب شود، موقوفات خود در آن سهیم می‌شوند. هر موقوفه شخصیت حقوقی مستقل دارد، این ظرفیت حقوقی‌ای است که بسیار می‌تواند برای بهره‌وری کارساز باشد، چون چند شخصیت حقیقی و حقوقی می‌توانند کنار هم شرکت تشکیل دهند.
من به عنوان معاون بهره‌وری باید از این ظرفیت استفاده کنم. برای نظارت بر این شرکت‌ها نیز امور مجامع را ایجاد کرده‌ایم. من امیدوارم با دارایی‌های فیزیکی‌ای که اوقاف در اختیار قرار دارد، اگر بتوانیم کار دقیق اقتصادی روی موقوفات تعریف کنیم، تغییرات بزرگی اتفاق می‌افتد.
گفت‌وگو از مجتبی اصغری
انتهای پیام
