بررسی رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی در فصلنامه «روش‌شناسی علوم انسانی»

به گزارش ایکنا؛ نود و نهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «روش‌شناسی علوم انسانی» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مدیرمسئولی علیرضا اعرافی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «کاربست روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف در رشته علوم سیاسی»، «رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی»، «نسبت علم و دموکراسی در مطالعات و فلسفه علم معاصر»، «تفکر معنوی در عصر گِشتل»، «فراترکیب، روشی برای سنتز مطالعات کیفی».

رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی

در چکیده مقاله «رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی» اثر علیرضا منصوری و علی پایا می‌خوانیم: «هدف مقاله حاضر این است که از منظری فلسفی رابطه علوم انسانی و تکنولوژی را تا حد امکان روشن کند. علوم انسانی دارای دو وجه است: وجهی که علم است، و وجهی که تکنولوژی است. به واسطه این نقش دوگانه، تعامل علوم انسانی با تکنولوژی پیچیده‌تر از رابطه علوم طبیعی با تکنولوژی است. رابطه وجه تکنولوژیک علوم انسانی با حیطه‌های مختلف تکنولوژی هم‌افزایانه است. ولی این رابطه در خصوص رابطه وجه علمی علوم انسانی با تکنولوژی‌ها یک رابطه نامتقارن بوده، تأثیر تکنولوژی‌ها بر وجه علمی علوم انسانی تأثیری ایجابی است. این درحالی‌ است که تأثیر وجه علمی علوم انسانی بر تکنولوژی‌ها به‌طور عمده سلبی و نقادانه است؛ نه به این معنا که این وجه علمی خدمتی به تکنولوژی نمی‌کند، بلکه توضیح می‌دهیم نحوه درست این تأثیرگذاری چگونه است. این تحلیل در توضیح اینکه چگونه تکنولوژی می‌تواند در سپهر عقلانیت قرار گیرد، مفید است.»

فراترکیب، روشی برای سنتز مطالعات کیفی

در طلیعه مقاله «فراترکیب، روشی برای سنتز مطالعات کیفی» آمده است: «در میان مطالعات حوزه علوم انسانی و اجتماعی، تعداد پژوهش‌هایی که برای بررسی و تفسیر پدیده‌ها از روش‌های کیفی بهره می‌برند رو به افزایش است. در بسیاری از موضوعات می‌توان مطالعات کیفی متعددی را یافت که پدیده مشترکی را مورد بررسی قرار داده‌اند. تعدد مطالعات کیفی در مورد یک پدیده واحد، این امکان را فراهم آورده تا با سنتز این مطالعات، امکان ایجاد تفسیری جدید از پدیده‌ای انسانی و یا اجتماعی حاصل گردد. روش فراترکیب از روش‌های نوظهور در مطالعات کیفی است که استفاده از آن در تحقیقات علوم اجتماعی رو به گسترش است. این روش جهت تفسیر سیستماتیک نتایج مطالعات کیفی برای تبیینی جدید از پدیده مشترک مورد مطالعه، استفاده می‌شود. افزایش بهره‌گیری از این روش، باعث اهمیت آشنایی محققان با جایگاه فراترکیب، مراحل انجام، نحوه اعتبارسنجی و مشکلات متداول در استفاده از آن می‌گردد. این مقاله با استفاده از ادبیات روش‌شناسی متنوع روش فراترکیب، با مشخص کردن تشابه و تفاوت این روش با سایر روش‌های مشابه، پیشنهاد مراحل فرایند تحقیق، شیوه افزایش اعتبار این نوع از تحقیقات و در نهایت اشتباهات شایع در استفاده از این روش را رائه می‌نماید.»