پازل معیوب سینمای کودک/ باید تدابیر ویژه‌ای برای اکران آثار کودک اندیشید

حجت‌الله سیفی، کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌‌و‌گو با ایکنا به شرایط حاکم بر سینمای کودک و  وضعیت فعلی آن پرداخت و اظهار کرد: سینمای کودک الهام گرفته از خود کودک است اما باید توجه داشت که کودک در نهادی چون خانواده رشد می‌کند؛ وقتی خانواده در سینمای ایران کم فروغ است، نمی‌توان انتظار داشت، فیلم‌های کودک سرنوشت بهتری داشته باشند. 

وی افزود: ظاهر بینی حاکم بر سینمای کودک ضعف اصلی این ژانر است، زیرا این تصور اشتباه وجود دارد که حضور کودکان در یک اثر می‌تواند آن را به ژانر کودک تبدیل کند و آنچه امروزه در سینمای ایران به‌عنوان سینمای کودک شناخته می‌شود ژانری بی‌سر وسامان است که هیچ نوع برنامه‌ریزی برای آن صورت نگرفته است و آثار معدودی که در این زمینه تولید می‌شوند، عمدتاً یا زبانشان از پرداختن به این گروه قاصر است و برخی آثار خوب هم قربانی شرایط نامناسب اکران می‌شوند. 

 

 

این سینماگر درباره شرایط بسیار بد حاکم بر اکران گفت: اکران شکلی فاجعه‌وار به خود گرفته است، چون تنها آثاری فرصت نمایش پیدا می‌کنند که بر پایه اصول حاکم بر گیشه‌اند، اما آثاری که حرفی برای گفتن داشته باشند فرصت دیده شدن نمی‌یابند. برای مثال، فیلم «باد سوار» به عنوان یک فیلم قرآنی هنوز فرصت اکران نیافته است، زیرا پارامتر‌های گیشه را رعایت نکرده، محکوم به عزلت نشینی است.

کارگردان فیلم «بچه‌های جسور» ادامه داد: مسئولان برای این‌که سینماداران در طول سال فیلم کودک به نمایش درآورند، قانونی تصویب کرده‌اند که سینما‌ها باید سالی چند فیلم کودک روی پرده داشته باشند، اما شکل و شرایط اکران را مشخص نکرده‌اند، برای همین هم عموماً فیلم‌های این ژانر در بدترین شرایط نمایش به طور همزمان روی پرده می‌روند و بسیاری از آثار کودک قربانی شرایط اکران می‌شوند.

سیفی درباره روز‌های خوب سینمای کودک گفت: روزگاری نه چندان دور حال سینمای کودک خوب بود، چون مدیرانی آن را هدایت می‌کردند که متفکر و مقتدر بودند و در آثارشان آینده‌نگری می‌کردند، اما امروز بودجه‌هایی در این‌ گونه سینمایی خرج می‌شود که تأثیری در رشد این ژانر ندارد. جشنواره کودک بهترین مثال در این زمینه است که واقعاً اثر و تأثیری در این زمینه ایجاد نمی‌کند، البته این ایراد درباره جشنواره فجر هم صادق است، زیرا عمده جشنواره‌ها بیشتر از رویکرد فرهنگی گرایش‌های سیاسی دارند. 

 

جشنواره‌هایی که جنبه نمایشی دارند

وی افزود: متأسفانه در جشنواره‌های سینمایی به ویژه جشنواره کودک افرادی به‌عنوان دبیر انتخاب می‌شوند که ارتباطی با سینمای کودک ندارند. من معتقدم این اتفاقات صرفاً جنبه نمایشی دارند و اگر سیاست‌های جشنواره کودک موفق بود قطعاً وضعیت بهتری بر این ژانر حاکم می‌شد و البته اگر به فضای جشنواره‌ها دقت کنید در می‌یابید معمولاً آثاری در جشنواره‌های سینمایی جایزه می‌گیرند که تبلیغات و حواشی سیاسی درباره آن‌ها ایجاد شده است و عمدتاً منافع گروهی را تأمین می‌کند. 

سینمای کودک زیر مجموعه‌ای از سینمای خانواده است و ابتدا باید وضعیت حاکم بر آن را بهبود بخشیم، اما چیزی که امروز بر پرده سینما‌ها مشاهده می‌شود، گواه این امر نیست. متأسفانه در  بسیاری از آثار حرکات ضد خانواده مشاهده می‌شود

این کارگردان با بیان این‌که برای اعتلای سینمای کودک، ابتدا باید سینمای خانواده را ترمیم کرد: سینمای کودک زیر مجموعه‌ای از سینمای خانواده است و ابتدا باید وضعیت حاکم بر آن را بهبود بخشیم، اما چیزی که امروز بر پرده سینما‌ها مشاهده می‌شود، گواه این امر نیست. متأسفانه در  بسیاری از آثار حرکات ضد خانواده مشاهده می‌شود. در این فضا کودکان بزرگترین قربانیان‌اند، چون همراه والدین به سینما‌ها می‌آیند و آثاری را مشاهده می‌کنند که گاهی واقعاً شرم آور است. انتقادات من از شرایط حاکم بر سینمای کودک به این معنا نیست که در این ژانر  هیچ فیلم خوبی تولید نمی‌شود اما استثنا‌ها به ندرت جریان‌سازا‌ند.

 

سیفی درباره راهکارها‌ی افزایش سواد‌رسانه‌ای در ژانر کودک توضیح داد: در ابتدا باید بگویم سواد رسانه‌ای محدود به گروه سنی خاصی نیست و یک ضرورت در سینماست و سینما وظیفه دارد نقش هدایت‌گری را در این زمینه به عهده گیرد.

 

کارگردان فیلم «به خاطر خواهرم» تأکید کرد: سواد رسانه‌ای در مدیران، همان تخصص‌گرایی است، یعنی افرادی در پست‌های فرهنگی قرار گیرند، که این حوزه را بشناسند و درک کنند، اما اگر بخواهیم باز هم با رویکرد سیاسی در حوزه فرهنگ قدم برداریم، قطعاً افق روشنی پیش رویمان نخواهد بود.

سیفی تأکید کرد: اما درباره کارگردانی آثار کودک باید به این نکته توجه کرد که سینماگر جدا از حرفه فیلمسازی باید با دنیای کودک آشنا باشد و کودکی کردن را باور کند، و اگر کارگردان بخواهد از دریچه دید یک بزرگسال برای کودکان فیلم بسازد تنها درباره آن‌ها تولید کرده و برای آن‌ها کاری انجام نداده است.

وی در پایان به نقش رسانه‌ها اشاره کرد: اگر نگاهی به رسانه‌های تخصصی سینما داشته باشید در‌می‌یابید اکثر مباحث به فیلم‌های بزرگسالان بر می‌گردد و برخی تصور می‌کنند فیلمسازی در حوزه کودک، نگاه غیرجدی به مسائل است، درصورتی‌که مفاهیم را به صورت ریشه‌ای می‌توان در ژانر کودک نهادینه کرد به همین جهت شرط سواد رسانه‌ای برای اهالی رسانه هم بسیار مهم است و می‌تواند عامل اعتلای سینما باشد. 

 

گفت‌و‌گو از داوود کنشلو