خرید اعتباری سهام از طریق مشارکت بانک و مشتری

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، نایب‌رئیس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار و عضو شورای فقهی بانک مرکزی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره جزئیات جلسه اخیر این کمیته با موضوع «خرید اعتباری سهام از طریق مشارکت بانک و مشتری در خرید و فروش سهام» اظهار کرد: مطابق این روش، بانک در قالب قرارداد حق‌العمل‌کاری، خط اعتباری را در اختیار کارگزار می‌گذارد تا کارگزار زمینه مشارکت بانک با متقاضیان را در خرید و فروش سهام فراهم کند. مطابق قرارداد حق‌العمل‌کاری، طرف قرارداد بانک، کارگزار است و مسئولیت‌های ایفای تعهدات به عهده وی است، اما هدف نهایی تسهیلات متقاضیان خرید اعتباری سهام می‌باشند.

فرآیند خرید اعتباری سهام

وی با اشاره به فرآیند تعریف شده برای خرید اعتباری سهام ادامه داد: براساس این فرآیند، بانک مبلغی را به صورت اعتبار در اختیار کارگزار می‌گذارد تا بین مشتریان خاص تخصیص دهد. سپس هر مشتری با استفاده از منابع خود و خط اعتباری بانک که کارگزار تخصیص داده، اقدام به خرید سهام می‌کند و به اندازه‌ای که از خط اعتباری بانک استفاده می‌کند در سهام خریداری شده با بانک شریک می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه اسلامی ادامه داد: در این فرآیند، مشارکت بانک با مشتری محدود به زمان مشخصی چون 30 روز است و مشتری حق دارد سهام مشترک را تا سررسید بفروشد و مطابق «فرمول تسویه» با بانک تسویه کند.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی یادآور شد: اگر مطابق تابلوی سهام، قیمت فروش سهام کمتر از «فرمول تسویه» باشد و مشتری قصد فروش داشته باشد، بایستی ابتدا سهم‌الشرکه بانک را مطابق «فرمول تسویه» خریداری سپس اقدام به فروش سهام ‌کند. همچنین اگر مشتری تا سررسید اقدام به فروش نکند یا باید سهم‌الشرکه بانک را مطابق «فرمول تسویه» خریداری کند یا با توافق بانک مشارکت را برای یک دوره یک ماهه تمدید کنند.

منظور از «فرمول تسویه» چیست؟

موسویان تأکید کرد: «فرمول تسویه» عبارت است از اصل تسهیلات بانکی که در خرید اعتباری استفاده شده به اضافه سود انتظاری تسهیلات، که سود انتظاری تسهیلات از حاصل‌ضرب، اصل تسهیلات ضربدر نرخ سود انتظاری، ضربدر مدت استفاده شده، تقسیم بر مدت مشارکت (برای مثال 30 روز) بدست می‌آید.

نایب‌رئیس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان با ذکر مثالی بیان کرد: فرض کنید بانکی مبلغ یک میلیارد تومان به صورت خط اعتباری در اختیار کارگزاری قرارداده و او به یکی از مشتریانش صد میلیون تومان اعتبار داده و مشتری کل صد میلیون تومان را به همراه آورده خودش در خرید سهام استفاده کرده است، با فرض اینکه سررسید مشارکت 30 روز و نرخ سود انتظاری مشارکت برای بانک 2 درصد (برای 30 روز) باشد، سود انتظاری روز شمار بانک از مشارکت 66 هزار 666 تومان خواهد بود یعنی اگر همان روز که اقدام به خرید اعتباری سهام کرد سهام مشترک را بفروشد بایستی 100 میلیون و 66 هزار 666 تومان به بانک بدهد و اگر 5 روز دیگر فروخت باید 100 میلیون و 333 هزار 333 تومان بدهد و اگر پایان 30 روز فروخت یا خودش خریداری کرد بایستی 102 میلیون تومان به بانک بدهد و اگر مشارکت را تمدید کردند روز 45 فروخت بایستی 103 میلیون تومان به بانک بدهد.