سبک‌شناسی سطح ترکیبی دعای عرفه در «مطالعات ادبی متون اسلامی»

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از نشریه مطالعات ادبی متون اسلامی، مقالاتی با عناوین «تحلیل گفتمان انتقادی داستان گرگ یوسف بر اساس رویکرد فرکلاف»، «بررسی نقش ضرب‌المثل‌ها در فهم و زیباسازی تعابیر نهج‌البلاغه»، «سبک شناسی سطح ترکیبی دعای عرفه»، «واکاوی نظریه «اصل معنایی» در معجم المقاییس اللغه ابن فارس و التحقیق فی کلمات القرآن الکریم مصطفوی (بررسی کاربردی برخی واژگان قرآنی)»، «وکاوی تحلیلی بینامتنیت سوره یوسف در تخلّص‌های شعری محمدیوسف کلهر کرمانشاهی»، «بررسی شبکۀ معنایی حبّ در پرتو واژگان جانشین و متقابل در قرآن» و ««انقلاب‌های ابداعی در مضامین انفجاری قرآن کریم»: ۱- انقلاب معنایی» منتشر شده است.

تحلیل گفتمان انتقادی داستان گرگ یوسف بر اساس رویکرد فرکلاف

در طلیعه نوشتار «تحلیل گفتمان انتقادی داستان گرگ یوسف بر اساس رویکرد فرکلاف» آمده است تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی میان رشته‌ای است؛ که در سه مرحله‌ی توصیف، تفسیر و تبیین متون به کمک عواملی چون قدرت، تاریخ، ایدئولوژی و... به تجزیه و تحلیل متون می‌پردازد تا از لایه‌های مستتر در متون پرده‌برداری کند. نورمن فرکلاف، از برجسته‌ترین اندیشمندان در زمینه‌ی رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی است. مقاله حاضر، که با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف انجام شده است، شامل بازخوانی داستان قرآنی‌ در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین می‌باشد که نشان‌دهنده‌ی گفتمانی انتقادی و تقابلی میان شخصیت‌های اصلی داستان‌ و تفاوت سلیقه و ایدئولوژی آن‌هاست. هدف این مقاله بهره‌گیری از تحلیل گفتمان برای بازخوانی داستان‌ «گرگ یوسف» اثر احمد بهجت از کتاب «داستان‌های قصص الحیوان فی القرآن» انتخاب شده است. این پژوهش نشان‌دهنده‌ی قابلیت‌های داستان‌ برای نمایش درون‌مایه‌های سیاسی و اجتماعی و نیز نشان دادن مناسبات قدرت در گفتمان‌های متون ادبی است. هم‌چنین، این پژوهش نشان می‌دهد که واکاوی داستان‌های قرآنی ظرفیت‌های فراوانی برای بیان گفتمان‌های حاکم بر جامعه دارد.

بررسی نقش ضرب‌المثل‌ها در فهم و زیباسازی تعابیر نهج‌البلاغه

نویسنده مقاله «بررسی نقش ضرب‌المثل‌ها در فهم و زیباسازی تعابیر نهج‌البلاغه» در طلیعه نوشتار خود آورده است در ادبیات هر قومی انواع ضرب‌المثلها وجود دارد، نهج‌البلاغه هم به عنوان یک اثر ادبی، مکرر از ضرب‌المثلها استفاده کرده و از آن‌جا که مَثَل‌ها در انتقال عقاید و اندیشه‌های گوینده به مخاطب تأثیر فراوان دارد، از این‌رو، امام علی(ع) سعی کرده، برای آسان‌تر شدن درک مفاهیم سیاسی، اخلاقی و اجتماعی و نیز به خاطر نقش ضرب‌المثل‌ها در کوتاهی لفظ، رسایی معنا و زیبایی کلمات آنرا به کار گرفته و از این طریق مفاهیم پیچیده را در سطح درک عموم مردم جاری ساخته‌اند، این مقاله که با هدف بررسی نقش ضرب‌المثل‌ها در فهم نهج‌البلاغه، نگارش یافته ابتدا به شیوه‌های گنجانده شدن ضرب‌المثل‌ها در لابه‌لای معارف نهج‌البلاغه پرداخته و سپس انواع زیبایی‌های بیانی که این مثل‌ها در قالب آن‌ها ریخته شده‌اند، ، مورد مداقه قرار گرفت؛ زیرا با این روش محتوای بلند به سادگی در افکار عمومی جای می‌گیرند در انتها هدف و نحوه‌ی کاربرد ضرب‌المثل‌ها توسط امیرالمؤمنان از جمله؛ فضاسازی، شکل دادن به لحن و شخصیت پردازی و... بررسی شد.

سبک شناسی سطح ترکیبی دعای عرفه

نویسنده مقاله «سبک شناسی سطح ترکیبی دعای عرفه» در چکیده مقاله خود آورده است دعایی که از زبان معصوم نقل می‌شود، دارای معنای سرشار و دلالت‌های عرفانی و عمیقی است، که از پس ظواهر کلمات می‌توان بدان دست یافت، بنابراین ارتباط نیرومندی بین کلام و معنا وجود دارد. در بررسی، تجزیه و تحلیل یک اثر ادبی، پدیده‌ها و عناصر آن را برای رسیدن به مقصود که همان آشنایی با محتوا و پیام آن است باید در نظر داشت. اصولا آنچه در سبک‌شناسی ترکیبی و ساختاری یک اثر پرداخته می‌شود تحلیل آن است نه ارزیابی. در این تحلیل، پیام ادبی بر مبنای ساخت و فرم که هر دو جنبۀ معنی و صورت را در بر می‌گیرد مورد نظر است. آنچه در این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم برخی از پدیده‌های سبک شناسی در سطح ترکیبی است و به دلالت‌های معنایی که این ترکیبات دارند اشاره می‌شود.

بررسی شبکۀ معنایی حبّ در پرتو واژگان جانشین و متقابل در قرآن

در طلیعه نوشتار «بررسی شبکۀ معنایی حبّ در پرتو واژگان جانشین و متقابل در قرآن» می‌خوانیم این پژوهش در صدد است که با نگرشی فراگیر به کل متن قرآن و با ذکر شبکه معنایی و هم چنین بررسی واژگان متضاد، به تحلیل و بازیابی معنای حبّ بپردازد. بررسی معنای حبّ در دستگاه خاص قرآنی به دلیل وجود وجوه عقیدتی و معرفتی این واژه، مورد تأکید این پژوهش است. در خصوص بافت قرآن کریم، باید ذکر نمود که این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم دینی و اخلاقی ارتباط پیدا می کند. بر این اساس، تبیین ارتباط حبّ با مفاهیم جدید نظیر ودّ، الفت، ولایت و...از دیگر مباحثی است که در این پژوهش مورد توجه قرار می گیرد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که حبّ در قرآن با دامنه دوستی و علاقه آغاز گردیده و با شفقت و مهربانی، میل......و در نهایت عشق به پایان می رسد. این معنا از مفهوم دوران جاهلیت تا عصر اسلام روندی تکمیلی داشته است.