اخلاق شیعه عقلانی و وحی‌باور است
گروه حوزه‌های علمیه ــ پژوهشگر اخلاق حوزه با بیان اینکه شیعه به اخلاق وحی‌باور و عقل‌باور رسیده است، اظهار کرد: معتقدیم که کلیات اخلاق را عقل مستقلاً درمی‌یابد، ولی در جزئیات آن بی‌نیاز و مستقل از وحی نیست.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی علیزاده، پژوهشگر حوزه اخلاق، امروز، 14 بهمن‌ماه، در مراسم رونمایی از کتاب «اخلاق؛ رویکردی کثرت‌گرایانه به نظریه اخلاق» نوشته لارنس هیلمن در خانه اخلاق‌پژوهان جوان قم با بیان اینکه هیلمن در عرصه اخلاق‌پژوهی کارهای متعددی داشته و این کتاب تاکنون 5 ویراست خورده است، گفت: هیلمن از ظرفیت‌های چندرسانه‌ای اخلاق بی‌بهره نبوده است؛ لذا کتاب وی آموزنده است و رویکرد جدیدی اتخاذ کرده که کمک می‌کند تا قوه خلاقیت ما تحریک شود.
علیزاده اضافه کرد: این کتاب ما را از اینکه به برخی رویکردها و نگاه‌ها عادت کنیم پرهیز می‌دهد و دعوت به چالش فکری می‌کند؛ در فصل اول این کتاب به اهداف و فوائد اخلاق پرداخته و از جمله گفته که ما اخلاق قضاوت داریم که با آن به ارزیابی دیگران می‌پردازیم؛ همچنین اخلاق را ابزار کاوشی برای چگونه زیستن بیان کرده و تأکید دارد که وقتی ما می‌خواهیم دیگران را قضاوت کنیم باید نیت خیر داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در فصل دوم هم رابطه نسبی‌گرایی و مطلق‌گرایی را بحث کرده است، اظهار کرد: وی مانیفست خود را در حدود 65 صفحه در این فصل آورده است و مطلق‌گرایی و نسبی‌گرایی را نقد کرده و اتفاقاً آورده که بیشترین انتقادم از نسبی‌گرایی است. او گوشزد می‌کند که اگر نسبی‌گرایی را نقد می‌کنم به معنای پذیرش مطلق‌گرایی نیست.
این پژوهشگر حوزه اخلاق تصریح کرد: نگرش بنیادین هیلمن که موضع‌گیری‌های وی از آن ریشه می‌گیرد، این است که همه ارزش‌های هنجاری را ناقص می‌داند و به خاطر این نقص پیشنهاد جدی او این است که نباید دچار جزم‌اندیشی شویم.
لایه خطرناک در اندیشه هیلمن
وی افزود: هیلمن در نقد نسبی‌گرایی بیان می‌کند اینکه چگونه تعهد خودمان را به ارزش‌های اخلاقی نشان میدهیم، وابسته به اخلاق فرهنگ‌هاست و هر فرهنگی یک واکنش دارد؛ مثلاً ارزش‌های اجتماعی مانند تک‌همسری و ... می‌تواند تابع فرهنگ باشد. البته با این مقولات اخلاقی می‌توانیم کنار بیاییم، ولی لایه خطرناکی هم در اندیشه وی وجود دارد و آن سیال بودن ارزش‌های بنیادین است؛ یعنی او می‌گوید که ارزش‌های بنیادین از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر متغیر است، در حالی که بنده این را قبول ندارم.
علیزاده بیان کرد: مهم‌ترین نکته آموزنده در مورد نسبی‌گرایی که هیلمن گوشزد کرده، این است که باید رفتارهای دیگران را در بافت فرهنگی آن‌ها فهم کنیم، و تلاش کنیم تا به فهم فرهنگی دیگران نزدیک شویم تا دچار بی انصافی نشویم؛ وی، بزرگترین محدودیت نسبی‌گرایی را در این می‌داند که نمی‌تواند در مقام عمل، راهنمای ما باشد؛ زیرا همه چیز را سیال و شناور و وابسته به فرهنگ می‌داند.
وی با بیان اینکه با برخی از اندیشه‌های هیلمن مشکل داریم و نمی‌توانیم آن را بپذیریم، تصریح کرد: اصرار وی بر تواضع معرفتی و لزوم آموختن از یکدیگر جذاب و شیرین است، ولی در مقام اثبات و ثبوت تفاوت قائل است؛ در برخورد با نظریات هنجاری موجود حق با هیلمن است؛ یعنی خوب است تا تواضع معرفتی داشته باشیم و تلاش کنیم تا بهترین کمک‌ها را از نظریات متعدد بگیریم، ولی در برخورد با این مسئله که حقیقت واحد و یکسان نیست، باید محتاط باشیم؛ زیرا موضع ما از رویکرد وحی‌باوری با این گفته هماهنگ نیست.
وی افزود: در بحث اخلاق جنسیت هم مطالبی بیان کرده که با وحی سازگاری ندارد؛ همچنین ذائقه معرفتی شیعه میان دو نگاه افراط و تفریطی جبرگرایی و تفویض مطلق به رویکرد سوم یعنی امر بین الامرین رسیده است که باز نگاه هیلمن با این رویکرد تفاوت دارد.
علیزاده با بیان اینکه شیعه در این رویکرد به اخلاق وحی- عقل باور رسیده است اظهار کرد: معتقدیم که کلیات اخلاق را عقل مستقلا درمی‌یابد ولی در جزئیات آن بی نیاز و مستقل از وحی نیست؛ مثلا در اصالت فرد و جامعه ما بر خلاف رویکردهای دیگر برای هر دو اصالت قائل هستیم.
وی افزود: این کتاب به لحاظ مشی وروش، تواضع علمی به ما می‌آموزد ولی نباید از برخی دیدگاه‌های نادرست وی هم غفلت کنیم زیرا گاهی مطالبی بیان کرده که با رویکرد وحی گرایانه و نگرش شیعه در تضاد است.
ترجمه آثار دیگر هیلمن
همچنین میثم غلامی، دبیر گروه ترجمه خانه اخلاق‌پژوهان در سخنانی گفت: یکی از موارد ناراحت‌کننده این است که علوم انسانی به ویژه در حیطه مطالعات اخلاقی مظلوم است و حتی کسانی که با ما در دانشگاه قم در این عرصه فعالیت داشتند آن را کنار گذاشته‌اند.
وی با بیان اینکه علت انتخاب این کتاب(هیلمن) این بود که منبعی برای فلسفه اخلاق برای افرادی که تازه وارد دانش اخلاق شده‌اند ارایه دهیم اظهار کرد: هیلمن نگاه بسیار نفی نسبت به ایران دارد و عمدتا تحت تاثر تبلیغات ضدایرانی است و وقتی ما به وی اطلاع دادیم که این کتاب قرار است به فارسی ترجمه شود جواب ایمیل‌های ما را نداد.
غلامی بیان کرد: رویکرد کتاب هیلمن ارزشمند است و به ویژه کتاب دوم وی که اخلاق کاربردی در آن بحث می‌شود، اهمیت بیشتری دارد که در حال ترجمه آن هستیم و در 1500 صفحه در آینده نزدیک نشر می‌یابد. در این کتاب اخلاق فناوری بحث شده که جزء منابع اندکی است که به آن توجه شده است.
انتهای پیام
