تجربه تاریخی وبا در کرونا عبرت نشد / تقدیس بدون الگوگیری؛ آفت دینداری زمانه

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا یوسفی، استاد دانشگاه مفید، امروز، 25 اسفندماه، در ادامه شرح خطبه 88 نهج‌البلاغه که به صورت مجازی در اختیار دانشجویان دانشگاه مفید و علاقه‌مندان قرار گرفت، به چند نکته از جمله استفاده از تجربه وبا در زمان شیوع کرونا و ظهور فرقه‌‌بازی‌های مذهبی در تبعیت از شهوانیات اشاره کرد. 

استاد دانشگاه گفت: پیام مهم این خطبه آن است که تاریخ عبرت‌های فراوانی برای ما دارد و باید از آن درس بگیریم؛ امام علی(ع) در نامه به امام حسن(ع) فرمودند که من آن قدر در تاریخ امت‌های گذشته فکر کردم که گویی در همان فضای آنان فکر و زندگی می‌کنم.

وی افزود: امام(ع) به دنبال این فرمایش، نکته تلخی بیان می‌کنند و آن این است که هر کسی که گوش و چشم دارد، بینا و شنوا نیست، زیرا برخی عبرت نمی‌گیرند؛ یکی از اصولی که امروز در عرصه‌های مختلف وجود دارد، مطالعه تاریخ برای به دست آوردن قانونمندی‌ها و ثبت تجارب برای استفاده در آینده است؛ مثلاً در سال 54 به علت پول فراوان نفت، بیماری هلندی به جان کشور افتاد و مجدداً در سال 85 همین بلا و اشتباه را تکرار کردیم یا سیاست‌های دهه 70 که نتایج منفی آن را دیدیم در سال‌های اخیر مجدداً اجرا شد و همان نتایج را گرفتیم.

تجربه‌ای که درس عبرت نشد

یوسفی بیان کرد: امروز با ویروس کرونا روبه‌رو هستیم و این سؤال مطرح است که آیا وزارت بهداشت و نهادهای حاکمیتی تاریخ گذشته این نوع بیماری‌ها را در کشور بررسی کرده‌اند؛ زیرا هر چند سال یکبار گرفتار این بیماری‌های کشنده در کشور می‌شویم؛ آیا تجارب بین‌المللی مورد توجه آنان بوده یا خیر؟ در مورد «وبا» اعتمادالسلطنه در کتاب خاطرات خود آورده است که در مشهد شنیدم 80 نفر از این بیماری مردند؛ او می‌گوید که ممکن بود با قرنطینه و صرف مبلغ کمی، جلوی این بیماری گرفته شود، ولی چه کسی حکم کند و بشنود؟

استاد دانشگاه مفید تصریح کرد: تاریخ به ما می‌گوید که این بیماری را در ابتدای کار مهار کنید و نگذارید سرایت کند، ولی باز می‌بینیم که تجربه تلخ تاریخ گذشته و قرنطینه نکردن را تکرار می‌کنیم. اعتمادالسلطنه می‌گوید که باید از همان اول بیماری را مهار می‌کردند؛ الان تازه بحث ممنوعیت و قرنطینه  در مورد کرونا مطرح می‌شود، ولی ای کاش در دهه سوم بهمن این کار انجام می‌شد؛ در نامه امین الضرب به امین السلطان آمده تلفات وبا زیاد شده و این تلفات همه از ناخوشی وبا نبود بلکه مردم آمادگی آسیب‌پذیری روانی برای مردن را داشتند؛ یعنی مردم خودشان هم به وظیفه خود عمل نکردند.

برخی رفتارهای نادرست

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: الان وقتی می‌بینیم که مدیران به هر دلیلی قرنطینه نکردند خود ما مردم هم به جای رفتن راه صواب و درست، استرس و فشار را بر جان خود انداختیم و مرتب برای هم پیامک و مطلب از طریق فضای مجازی می‌فرستیم و هر لحظه آمار مرگ را منتشر و روحیه همدیگر را تضعیف می‌کنیم تا آمادگی برای مرگ پیدا کنند و این همان حرف امین الضرب است.

یوسفی با بیان اینکه اگر ما این ثبت‌های تاریخی را به عنوان درس بگیریم، برای شورای امنیت ملی و وزیر و مردم ما عبرت می‌شود، اظهار کرد: این عبرت‌ها سبب می‌شد تا قرنطینه جدی گرفته شود و فضای مجازی هم مدیریت می‌شد.

استاد دانشگاه مفید به بخش دوم این خطبه اشاره کرد و گفت: امام در این بخش به وضعیت پیروان مذاهب اشاره کرده است؛ امام به این مضمون فرموده‌اند که دین برای هدایت بشر و آخرت‌گرایی و اینکه انسان خدا را ناظر و حاضر خود ببیند آمده است؛ دین حقیقت واحدی بوده، ولی مذاهب مختلف آن را گروه گروه کرده و هر کدام طرفدارانی برای خود دارند و این سبب شده تا به مرور زمان از اصل خود بریده می‌شوند و فراموش می‌کنند که کتابی به نام کتاب آسمانی دارند.

وی اضافه کرد: در این خطبه بیان شده که مردم به تدریج فراموش کردند که شخصی به نام پیامبر(ص) وجود داشت که الگوی رفتاری آنان است؛ امام(ع) بعد از 25 سال بعد از وفات پیامبر فرمودند که شما با اینکه پیامبر(ص) و قرآن در اختیار دارید، ولی مردم را فرقه فرقه کرده‌اید و از قرآن و پیامبر(ص) برای زمین زدن خصم و طرف استفاده می‌کنید. امام(ع) در خطبه فرموده، این‌ها دنباله‌روی پیامبر(ص) نیستند و پیامبر(ص) و وصی ایشان(ع) را الگو قرار نمی‌دهند و گویی به خدا، قیامت و غیب هم ایمان ندارند؛ در واقع پیامبر(ص) جنبه الگوپذیری برای آنان ندارد، بلکه جنبه تاریخی و دستاویزی پیدا کرده است؛ یعنی برای اسقاط مخالف به سنت و سیره پیامبر تمسک می‌کنند.

یوسفی اظهار کرد: این مشکل تا حدودی در جامعه ما هم وجود دارد؛ ما پیامبر(ص) و ائمه(ع) را تقدیس کرده و احترام ویژه می‌گذاریم ولی اینکه آنها چگونه زندگی می‌کردند و چگونه می‌توانند الگوی رفتاری ما باشند مورد توجه ما نیست و در زندگی‌مان رنگ و بوی زندگی آنان را مشاهده نمی‌کنیم.

وی با بیان اینکه امام ادامه می‌دهد چون نگاه این افراد مادی و زمینی است عیب خود را عیب نمی‌دانند و تلاشی برای رفع عیوبشان ندارند، اظهار کرد: این‌ها دنبال شبهات می‌روند؛ قرآن، محکمات و متشابهاتی دارد که متشابهات تفاسیر مختلفی دارد و هر کسی می‌تواند متناسب با منافع خود آن را تفسیر کند و این افراد به این دسته از آیات تمسک می‌کنند؛ همچنین این افراد در مواردی که دین احتیاط را لازم دانسته و جایی که مرز حرام است آن را مرتکب می‌شوند.

آفت دوری از عقلانیت و رفتار بر مبنای شهوانیت

وی افزود: امام می‌فرماید این‌ها چون مسیر خود را بر اساس عقلانیت و حقیقت دین نگرفته‌اند بر مدار شهوت و خواسته دل حرکت می‌کنند و منطق آنان شهوت و شبهات است. این افراد مدعی مسیحیت و اسلام و یهودیت هستند، ولی بویی از هیچ‌کدام نبرده‌اند و رأی خود را به نام دینشان می‌نویسند.

یوسفی با بیان اینکه برخی احکام براساس شرایط تاریخی بیان شده‌اند، ولی بسیاری از آنها برای همه زمان‎ها هستند، تصریح کرد: به تعبیر امام این افراد وقتی حکمی را مناسب با شهوات خود نمی‌بینند آن را تاریخی می‌شمارند؛ مثلاً اگر دین ربا را حرام اعلام کرده است می‌گویند در دوره حاضر، ربا حلال است و برای آن توجیه می‌آورند یا اگر دین همجنس بازی را حرام می‌داند و قوم لوط را مثال می‌زند؛ اینها سعی می‌کنند حتی با تمسک به برخی منابع دینی، آن را تجویز کنند تا رنگ دینی هم داشته باشد و از سوی دیگر یکسری الگوهای رفتاری تاریخی و سنتی غیردینی را به نام دین تحمیل می‌کنند.