فضیلت قرائت سوره کوثر / علت استفاده خداوند از فعل جمع در قرآن

به گزارش ایکنا؛ جلسه تفسیر قرآن محمدعلی انصاری، شب گذشته به صورت مجازی برگزار شد. وی در این جلسه تفسیر سوره کوثر پرداخت و اظهار کرد: این سوره مبارکه نام دیگری غیر از سوره کوثر ندارد و به اتفاق، نام این سوره را همین عنوان نوشتند که برگرفته از آیه نخستین سوره است. با توجه به اینکه این سوره کوتاه‌ترین سوره قرآن کریم است و با توجه به اینکه سیاق و سبک و محتوا نشان‌دهنده حال و هواست، قول و نظری که این سوره را مکی می‌داند قوت بیشتری دارد و به احتمال قوی این سوره قبل از هجرت بر پیامبر(ص) نازل شده است.

وی افزود: در خصوص فضیلت و ارجمندی این سوره مبارکه، اشاره مختصری به روایات خواهم داشت. صاحب مجمع البیان نقل می‌کند که هر کس این سوره را قرائت کند، خداوند او را از نهرهای بهشت روزی می‌دهد و به تعداد قربانیانی که انسان‌ها در روز عید قربانی می‌کنند خداوند به او اجر و مزد عنایت می‌کند. از امام صادق(ع) این روایت نقل شده است: کسی که سوره کوثر را در نوافل و نمازهای واجب می‌خواند، خداوند در روز قیامت او را از کوثر سیراب می‌کند و در کنار شجره طوبی بهشت میهمان پیامبر(ص) خواهد بود.

انصاری ادامه داد: از باب شأن نزول این نکته وجود دارد که شخصی که از دشمنان پیامبر(ص) بود عنوانی را به رسول خدا نسبت داد و ایشان را «ابتر» نامید. در متون روایی ما هم آمده است که آن شخص یکبار به جمعی که رسول خدا(ص) در آن حضور داشت وارد شد و به پیامبر(ص) گفت: «یا ابا الابتر». آن شخص «عاص بن وائل سهمی» نام دارد که مشرکان و بت‌پرستان بود و فرزندی به نام «عمرو عاص» داشت که از طریق رابطه نامشروع به دنیا آمده بود.

وی تصریح کرد: عاص بن وائل این نسبت را بعد از وفات ابراهیم، پسر رسول خدا(ص) به ایشان نسبت داد. در شرایطی که پیامبر، فرزند ذکور خود را از دست داده بودند و فرزند ذکوری نداشتند. با توجه به اینکه آرزوی مشرکین این بود که اندیشه پیامبر(ص) تداوم نداشته باشد و مکتبی از ایشان بر جای نماند، از طرفی ایشان فرزند ذکوری نداشت لذا به پیامبر مکرم اسلام نسبت «ابتر» دادند. به دنبال این جمله، خداوند سوره کوثر را نازل فرمود. این شأن نزولی است که درباره این سوره بیان می‌کنند.

وی یادآور شد: همانطور که اشاره کردم این سوره کوتاه‌ترین سوره قرآن کریم است. این سوره سه آیه دارد ولی از بقیه سور سه آیه‌ای کوتاهی فزون‌تری دارد. همچنین حداقل ضابطه سوره بودن در این سوره دیده می‌شود. در تقسیمات قرآن دو تقسیم اصیل برخواسته از متن قرآن داریم که مجموعه قرآن به صد و چهارده بخش و مجموعه آیات به شش هزار و دویست و سی و شش بخش تقسیم می‌شود. تقسیم کوچکتر را آیات قرآن و تقسیم بزرگتر را سوره مطرح می‌کنیم که هر دو برگرفته از کلام الهی است. بر این اساس سوره، یک مجموعه نازل شده و جداشده از دیگر بخش‌ها در قرآن است که حداقل دارای سه آیه است و چنین تعریفی در خصوص سوره کوثر صادق است.

انصاری در ادامه گفت: آغاز سوره با «انّا» آغاز شده است. خداوند با قدرت و قاطعیت گزاره خود را آغاز می‌کند چون در گزاره‌های قرآن احتمال و شک و تردید وجود ندارد. اینکه فرموده است «انا» این سوال مطرح می‌شود که چرا خداوند در قرآن فعل جمع به کار می‌برد؟ کارکرد جمع همیشه در باب عدد و معدود نیست و همیشه معنای عددی ندارد، گاهی جمع به کار برده می‌شود و مراد از آن شمارش و عدد نیست بلکه برای احترام و تعظیم است. در فارسی هم این حالت را داریم و وقتی می‌خواهیم برای کسی احترام قائل شویم از لفظ جمع استفاده می‌کنیم.