آداب افطار در ماه مبارک رمضان / مردم را معطل نگذاریم

به گزارش ایکنا، لحظات افطار پس از یک روز روزه‌داری، لحظات ناب معنوی در منظومه دینی است، آن‌سان که برای مؤمن در هنگام سحرگاه و نزول باران، دعای مستجابی کنار گذاشته شده، لحظات افطار نیز موعد و میعادگاه دعا به درگاه خداوند است و برای روزه‌دار در این هنگام اجری الهی کنار گذاشته می‌شود. برای بهره‌مندی بیشتر از درک فیوضات افطار، به معرفی برخی از آداب افطار از کتاب «کنزالمرام فی اعمال شهرالصیام»(ص 63) می‌پردازیم.

مردم را معطل نگذاریم

شیخ صدوق با سلسله اسنادش از امام صادق(ع) روایت کرده است که فرمود: اگر جماعتی در انتظار شخص روزه‌دار باشند که اگر مشغول نماز مغرب و عشا شود آن‌ها را از افطار بازمی‌دارد، همراه آن‌ها افطار کند، در غیر این صورت، اول نماز بخواند، سپس افطار کند.

افطار با خرما

سید ابن طاووس از پیامبر اکرم(ص) روایت کرده است که فرمود: هر کس با خرمای حلال افطار کند، ثواب نمازش به چهارصد برابر افزایش می‌یابد.

امام باقر(ع) فرمود: پیامبر اکرم(ص) همواره با «أسودان» افطار می‌کرد. پرسیدند: منظور از أسودان چیست؟ فرمود: خرما و آب یا رطب و آب.

امام صادق(ع) فرمود: پیامبر اکرم(ص) در فصل خرما، با خرما افطار می‌کرد و در فصل رطب، با رطب افطار می‌نمود.(خرما با رطب تفاوت دارد).

در حدیث دیگری از امام صادق(ع) آمده است: حضرت رسول(ص) به هنگام افطار، افطار خود را با حلوا آغاز می کرد، اگر حلوا نبود با شکر طبیعی یا چند عدد خرما، اگر هیچ کدام نبود با آبِ تقریباً گرم و می‌فرمود: این کار کبد و معده را پاک می کند، دهان را خوشبو می‌کند، دندان‌ها را نیرو می‌دهد، چشم را قدرت و بینایی را افزایش می‌دهد، گناهان را شستشو می‌کند، رگ‌های ملتهب را آرامش می‌دهد، صفرای فزاینده را کاهش می‌دهد، بلغم را قطع می‌کند، حرارت معده را خاموش می‌کند و سردرد را از بین می‌برد.

افطار با آب

امام صادق(ع) فرمود: افطار کردن با آب، گناهان دل را شست‌وشو می‌دهد.

افطار با شیر

امام باقر(ع) نیز ‌فرمود: امیرمؤمنان(ع) دوست می‌داشت که با شیر افطار کند.

گفتن «بسم‌الله» پیش از افطار

در ده‌ها حدیث امر شده است که پیش از طعام «بسم‌الله» بگوید تا شیطان از او دور شود و بعد از غذا و در بین غذا، یعنی برای هر لقمه‌ای حمد خدا به جای آورد.

دعا به هنگام افطار

از امام زین‌العابدین(ع) روایت شده است که فرمود: کسی که به هنگام سحر و افطار سوره «إنّا أنزلناه فی لیله القدر» را تلاوت کند، در میان آن دو همانند کسی باشد که در راه خدا، به خون خود آغشته باشد.

امام صادق(ع) فرمود: رسول اکرم(ص) خطاب به امیرمؤمنان(ع) فرمود: یا اباالحسن، اینک ماه رمضان فرا رسیده است، دعاهای خود را پیش از افطار قرار بده، که جبرئیل نزد من آمد و گفت:

یا محمد! هر کس این دعا را در ماه رمضان پیش از افطار بخواند، خداوند دعایش را مستجاب گرداند، نماز و روزه‌اش را قبول کند، و 10 دعای او را به اجابت رساند، گناهانش را بیامرزد، غم‌هایش را بزداید، اندوهش را برطرف سازد، حوائجش را برآورده نماید، به آرزوهایش برساند، اعمالش را با اعمال پیامبران و صدیقان بالا برد و در روز رستاخیز در حالی وارد محشر شود که چهره‌اش همانند ماه شب چهارده می‌درخشد.

پس گفتم: ای جبرئیل آن دعا کدام است؟

گفت: بگو: «اللّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظیمِ، وَرَبَّ الْکُرْسِیِّ الرَّفیعِ، وَرَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ، وَرَبَّ الشَّفْعِ الْکَبیرِ، وَالنُّورِ الْعَزیزِ، وَرَبَّ التَّوْراهِ وَالاْنْجیلِ وَالزَّبُورِ، وَالْفُرْقانِ الْعَظیمِ اَنْتَ اِلهُ مَنْ فِی السَّماواتِ، وَاِلهُ مَنْ فِی الاْرْضِ، لا اِلهَ فیهِما غَیْرُکَ، وَاَنْتَ جَبّارُ مَنْ فِی السَّماواتِ، وَجَبّارُ مَنْ فِی الاْرْضِ لا جَبّارَ فیهِما غَیْرُکَ، اَنْتَ مَلِکُ مَنْ فِی السَّماواتِ، وَمَلِکُ مَنْ فِی الاْرْضِ، لا مَلِکَ فیهِما غَیْرُکَ، اَسْاَلُکَ بِاسْمِکَ الْکَبیرِ، ونُورِ وَجْهِکَ الْمُنیرِ و بِمُلْکِکَ الْقَدیمِ، یا حَیُّ یا قَیُّومُ،

یا حَیُّ یا قیُّومُ، یا حَیُّ یا قَیُّومُ، اَسْاَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذی اَشْرَقَ بِه کُلُّ شَیْءٍ، وَبِاسْمِکَ الَّذی اَشْرَقَتْ بِهِ‌السَّماواتُ وَالاْرْضُ وَ بِاسْمِکَ الَّذی صَلُحَ بِهِ الاْوَّلُونَ، وَ بِه یَصْلُحُ‌الاْخِرُونَ، یا حَیّا قَبْلَ کُلِّ حَیٍّ، وَیا حَیّا بَعْدَ کُلِّ حَیٍّ، وَ یا حَیُّ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ صَلِّ عَلی مُحمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَاغْفِرْ لی ذُنُوبی، وَاجْعَلْ لی مِنْ اَمْری یُسْرا وَفَرَجا قَریبا، وَثَبِّتْنی عَلی دینِ مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَعلی هُدی مُحَمِّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَعلی سُنَّهِ مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ [عَلَیْهِ وَ] عَلَیْهِمُ السَّلامُ وَاجْعَلْ عَمَلی فِی الْمَرْفُوعِ الْمُتَقَبَّلِ، وَهَبْ لی کَما وَهَبْتَ لاِوْلِیائِکَ وَاَهْلِ طاعَتِکَ، فَاِنّی مُؤْمِنٌ بِکَ، وَ مُتَوَکِّلٌ عَلَیْکَ، مُنیبٌ اِلَیْکَ مَعَ مَصیری اِلَیْکَ، وَتَجْمَعُ لی وَلاِهْلی وَلِوَلَدِی الْخَیْرَ کُلَّهُ، وَتَصْرِفُ عَنّی وَعَنْ وَلَدِی وَاَهْلی الشَّرَّ کُلَّهُ، اَنْتَ الْحَنّانُ الْمَنّانُ بَدیعُ السَّماواتِ وَالاْرْضِ، تُعْطِی الْخَیْرَ مَنْ تَشاءُ، وَتَصْرِفُهُ عَمَّنْ تَشاءُ، فَامْنُنْ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

امام صادق(ع) فرمود: هنگامی که در ماه رمضان روزه گرفتی به هنگام افطار بگو: «اَلْحَمْدُ للّه ِ الَّذی اَعانَنَا فَصُمْنا، وَرَزَقَنا فَاَفْطَرْنا اَللّهُمَّ تَقَبَّلْهُ مِنّا، وَاَعِنّا عَلَیْهِ، وَسَلِّمْنا فیهِ، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا فی یُسْرٍ مِنْکَ وَعافِیَهٍ، الْحَمْدُ للّه ِالَّذی قَضی عَنِّی یَوْما مِنْ شَهْرِ رَمَضان»

امام رضا(ع) فرمود: هر کس به هنگام افطار بگوید: «اَللّهُمَّ لَکَ صُمْنا بِتَوْفیقِکَ، وَعَلی رِزْقِکَ اَفْطَرْنا بِاَمْرِکَ، فَتَقَبَّلْهُ مِنّا وَاغْفِرْ لَنا، اِنَّکَ اَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ». پس خداوند گناهان او را ببخشد همانند روزی که از مادر متولد شده است.

امام باقر(ع) فرمود: حضرت علی(ع) به هنگام افطار به دو زانو می‌نشستند، چون سفره را می‌نهادند عرضه می‌داشت:«اَللّهُمَّ لَکَ صُمْنا، وَ عَلی رِزْقِکَ اَفْطَرْنا، فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا، اِنَّکَ اَنْتَ‌السَّمیعُ‌الْعَلیمُ»

امام حسن مجتبی(ع) ‌فرمود: برای هر شخص روزه‌داری به هنگام افطار دعای مستجابی است، پس در لقمه اول بگو:
«بِسْمِ اللّه ِ [اَللّهُمَّ] یا واسِعَ الْمَغْفِرَهِ اِغْفِرْلی»

و در حدیث دیگری فرمود: بگو: «بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحیمِ یا واسِعَ الْمَغْفِرَهِ اِغْفِرْلی» پس هر کس آن را به هنگام افطار بگوید آمرزیده می‌شود.

امام صادق(ع) فرمود: رسول اکرم(ص) به هنگام افطار می‌گفت:
«اَللّهُمَّ لَکَ صُمْنا، وَعَلی رِزْقِکَ اَفْطَرْنا، فَتَقَبَّلْهُ مِنّا، ذَهَبَ الظَّمَأُ وَابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ، وَبَقِیَ الاْجْر»

از امام کاظم(ع) نیز روایت شده است که فرمود: به هنگام افطار بگو: «اَللّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَ عَلی رِزْقِکَ اَفْطَرْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ». تا عطا شود به تو ثواب هر کسی که در آن روز روزه گرفته است.