اولین ادب تدبر در قرآن از نظر ملاصدرا

به گزارش ایکنا؛ جلسه سخنرانی آیت‌الله صمدی آملی به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان با موضوع تدبر در قرآن کریم به صورت مجازی برگزار شد.

وی در این جلسه اظهار کرد: بحث ما درباره مطلبی است که جناب صدرالمتالهین مطرح فرمودند مبنی بر آداب کسانی که می‌خواهند در علم قرآن نظر کنند و در آداب قرآن تدبر فرمایند. مراد از نظر هم روشن است. از باب اینکه دقت بکند تا بتواند از سفره قرآن بهره‌مند شود. به عبارت دیگر تدبر در آیات کند. چه اینکه در دعای امام صادق(ع) در بحار الانوار نقل شده است که ایشان از خدای تعالی درخواست می‌کند به من این توفیق را بده که من بتوانم در آیات کتاب تو نظر کنم و در آنها فکر کنم و در فکر من اعتبارم باش؛ بتوانم از ظاهر قرآن به حقایق قرآن عبور کنم. اگر انسان در آیات قرآن تأمل کرد، خود آیات او را بالا می‌برند. قرآن راکبش را سوار می‌کند و به سوی مراتب مافوق می‌برد.

وی افزود: اگر کسی بنا دارد در قرآن تدبر کند، به تعبیر جناب ملاصدرا باید به آدابی توجه کند. ایشان ده قسم نقل کرده است. اولین ادب تفکر در قرآن کریم این است که انسان به عظمت قرآن توجه داشته باشد که این کتاب مطلقاً با تمام کتاب‌های بشری فرق می‌کند و حتی با تمام کتاب‌های آسمانی فرق می‌کند؛ چون در مورد انبیای گذشته، کتاب‌های آسمانی بر آنها وحی می‌شد، اما آنها مضامین وحی را با الفاظ انتخابی خودشان به مردم ابلاغ می‌کردند، اما قرآن کریم علاوه بر اینکه حقایق و مضامینش وحی است، الفاظ و کلمات آن هم وحی است. عین عبارات قرآن وحی است. جناب جبرئیل عین کلمات و آیات را از ناحیه خداوند به پیامبر(ص) بیان می‌کرد و به ایشان املا می‌کرد.

صمدی آملی در ادامه گفت: قرآن در تمام شئونش وحی است؛ یعنی از علم ذاتی خدای متعال که تنزل می‌کند، وحی است، سلسله طولیه نزولیه را که از کتاب مکنون تا لوح محفوظ و تا کتاب مبین طی می‌کند، وحی است. در نهایت هم که از سوی جبرئیل بر جان خاتم انبیا القا می‌شد، وحی است. از جان رسول خدا(ص) که به گوش مبارکشان شنوانده می‌شد وحی است. با چشم مبارکشان جبرئیل را می‌دیدند وحی است. از زبان رسول خدا(ص) آیات قرآن برای کتاب وحی گفته می‌شد هم وحی است. پس قرآن مطلقاً وحی است. یک فضیلتی کاتبان وحی داشتند که در رأسشان امیرالمومنین(ع) بود، این بود که قرآن را در حین تنزلش تلقی کردند. گرچه امیرالمومنین(ع) از مقام فوق تنزل هم تلقی کرده است. اینها به شنیدن مستقیم وحی از دهان مبارک پیامبر(ص) موفق شدند.

استاد اخلاق یادآور شد: آیا این توفیق فقط اختصاص به همان زمان دارد یا اینکه در زمان‌های بعدی هم امکان دارد کسی بتواند باز همین آیات قرآن کریم را به هر نحوی از خود خدای متعال مستقیماً بشنود یا از جناب رسول الله(ص) بشنود. در پله اول تدبر در قرآن ما باید به عظمت این کتاب پی ببریم. به عظمت کتابی که در محضر آن هستیم که این کتاب بعینه از وحی الهی تشکیل شده است و عظمت وحی الهی در این کتاب هست. نه فقط عظمت وحی الهی در قرآن‌هایی که کاتبان اولیه می‌نوشتند تجلی کرده است، بلکه در همین قرآن‌هایی که بعد از هزار و چهار صد سال به دست ما رسیده است و ما در محضر آن تشرف داریم، تمام عظمت قرآن کریم در این قرآن تنزل‌یافته تجلی دارد. به همین خاطر ما بدون طهارت نمی‌‎توانیم به خط قرآن دست بزنیم، چون تمام عظمت قرآن کریم در همین مرتبه کتابت ظهور کرده است. اگر ما توفیق داشته باشیم، همین الآن که داریم آیات قرآن را می‌خوانیم، می‌توانیم حقیقت ام‌الکتاب را زیارت کنیم. این اولین پله تدبر است.