یادگیری قرآن در فرهنگ الجزایر، یک ضرورت است/ مسجد؛ رکن اصلی آموزش قرآن

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، قرآن کریم در میان مردم مسلمان الجزایر جایگاه ویژه‌ای دارد و جمعیت عظیمی از این کشور پهناور در مساجد و مدارس قرآن به امر فراگیری قرآن مشغول هستند. هر ساله مسابقات قرآنی فراوانی در قالب‌ها و سطوح مختلف برگزار می‌شود که از جمله می‌توان به مسابقات بین‌المللی قرآن الجزائر در ماه مبارک رمضان هر سال اشاره کرد که افراد برگزیده در مراسم باشکوهی با حضور رئیس جمهور این کشور در شب ۲۷ ماه مبارک رمضان مورد تقدیر قرار می‌گیرند.

برای آشنایی بیشتر با فضای قرآنی کشور الجزایر، گفت‌وگویی با یک حافظ قرآن کریم این کشور انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

ایکنا - لطفا خودتان را معرفی کنید.

خلیفه تیجانی، ۲۱ ساله اهل کشور الجزایر و حافظ ۱۵ جزء قرآن کریم هستم و در حال حاضر در رشته بیولوژی در کازابلانکا، مراکش، به ادامه تحصیل می‌پردازم.

ایکنا - یادگیری قرآن کریم را از چه سنی آغاز کردید؟

مانند سایر کودکان الجزایری، یادگیری قرآن را پیش از ورود به مدرسه در مسجد آغاز کردم و به دلیل علاقه وافر پدر و مادرم به اینکه فرزندشان در زمینه حفظ قرآن کریم فعالیت کند، حفظ قرآن را در سنین دبیرستان آغاز کردم که همچنان تا حفظ کل این روند ادامه دارد.

البته باید بگویم که به دلیل شرایط شغلی پدر، ما برای چند دوره چندماهه در برخی کشورهای آفریقایی از جمله سودان زندگی کرده‌ایم و بخشی از دوره حفظ قرآن را در این کشور گذراندم.

ایکنا - زمان مناسب برای آغاز یادگیری قرآن چه سنی است؟

۵ سالگی. در جهان اسلام معمولا کودکان در این سن با قرآن آشنا می‌شوند. در الجزایر، کودکان پیش از ورود به مدرسه قرآن را یاد می‌گیرند و مساجد مهم‌ترین پایگاه تعلیم و تعلم قرآن و نیز زبان عربی هستند.

در مساجد که با نظارت و راهبری وزارت اوقاف و امور دینی کشور فعالیت می‌کنند، معلمان قرآن به امر آموزش قرآن مشغول هستند و افراد در همه سنین از خردسال تا بزرگسال به یادگیری روخوانی و تجوید و تفسیر قرآن کریم می‌پردازند.

ایکنا - روند کار مساجد در آموزش قرآن کریم چگونه است؟

مسجد هر محله مسئول ارائه آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان و بزرگسالان آن محله است. معمولا افراد محله‌ها و همسایگان با حضور دسته‌جمعی در حلقه‌های قرآنی آموزش قرآن، در فضایی دوستانه و صمیمی به فراگیری قرآن کریم می‌پردازند.

در هر مسجد یک یا چند معلم قرآن آقا و خانم که به ترتیب با نام‌های شیخ (یا امام) و شیخة شناخته می‌شوند، به آموزش افراد می‌پردازند. کلاس‌ها در سنین کودکان و نوجوانان به صورت مختلط است اما در صورت برخورداری مسجد از معلم خانم، کلاس‌های بانوان جداگانه تشکیل می‌شود. همه مساجد در همه محله‌ها به آموزش قرآن اشتغال دارند و از مسجد جامع امیر عبدالقادر (La Constantine) می‌توان به عنوان مسجد شاخص الجزایر نام برد که به آموزش‌های آکادمیک قرآن کریم می‌پردازد.

ایکنا - روش‌های آموزشی در مساجد چگونه است؟

با توجه به تجربه حضورم در کلاس‌های حفظ مسجد باید بگویم که در آموزش حفظ قرآن کریم، شیخ یا شیخة با در نظر گرفتن سن و استعداد قرآن‌آموز مطالب آموزشی را به او ارائه می‌دهد و از او کار می‌خواهد.

کودکان حفظ قرآن را از سوره‌های کوچک و ساده آغاز می‌کنند و کم‌کم با راهنمایی معلم، به حفظ سوره‌های بلندتر روی می‌آورند.

مسئولیت حفظ قرآن به‌صورت تمام و کمال بر عهده معلم مسجد است، در مقابل، قرآن‌آموز موظف است نکات، توصیه‌ها و تکالیف خواسته شده معلم را مو به مو اجرا کند. لذا نقش معلم در رفع اشکال، نظارت بر روند پیشرفت، بررسی حُسن حفظ و مرور محفوظات بسیار مهم است.

در این میان، نقش خانواده و پدر و مادر در ترغیب و هدایت فرزندان به فراگیری قرآن نباید نادیده گرفته شود.

آموزش قرآن در مساجد از روخوانی و تجوید و آموزش نکات آوایی و تلفظ آغاز می‌شود و بر اساس استعداد و میزان پیشروی قرآن‌آموز و تشخیص معلم، وارد یکی از کلاس‌های حفظ، صوت و لحن، قرائت، تفسیر و ... می‌شود.

آموزش تجوید و آواشناسی از ابتدای قرآن و سوره مبارکه فاتحه آغاز می‌شود و قرآن‌آموز با تلاوت تک‌تک آیات در حضور معلم نکات آموزشی را دریافت می‌کند. این روند برای تک‌تک قرآن‌آموزان که در حلقه‌های قرآنی در مسجد گرد معلم می‌نشینند، ادامه می‌یابد.

نکته مهم این است که معلم تا زمانی که از یادگیری کامل قرآن‌آموز در یک مرحله مطمئن نشده باشد، وارد مراحل بالاتر نمی‌شود. لذا افرادی که دوره‌های آموزشی قرآن در مساجد را گذرانده باشند دارای پایه قوی هستند.

دقایق پایانی هر جلسه به توضیح معلم در مورد پیامی بر گرفته از آیات قرآن کریم اختصاص دارد و قرآن‌آموزان اجازه دارند پرسش‌های دینی خود را در مورد قرآن، اسلام، جامعه مسلمین و ... از معلم بپرسند.

در کنار این فضای آموزشی، معلم از ترغیب و تشویق قرآن‌آموزان غافل نیست و با مشاهده هر پیشرفت ولو اندک قرآن‌آموز، با اهدای جایزه در حضور دیگر قرآن‌آموزان او را به ادامه مسیر تشویق می‌کند. همچنین برگزاری اردوهای آموزشی و جشن‌ها و دورهمی‌ها همواره یکی از برنامه‌های ثابت کلاس‌های قرآن مساجد به‌ویژه در سنین پایین است.

ایکنا - از احساس خودتان در زمان تلاوت قرآن کریم بگویید.

قرآن سخن خداوند، به دلیل ساختار زبانی بسیار جذاب و گیرا است و تاثیرات قلبی عمیقی بر خواننده و شنونده دارد و فکر می‌کنم یکی از وجوه تفاوت مهم قرآن با سایر کتب دینی همین فصاحت و بلاغت زبان قرآن است.

در زمان کودکی که زبان عربی را کمتر متوجه می‌شدم، کمتر زیبایی قرآن را درک می‌کردم اما اکنون با هر بار تلاوت قرآن کریم احساس می‌کنم خداوند با من سخن می‌گوید و این حس خوب را دارم، گویی قرآن برای من نوشته شده است.

ایکنا - با کدام آیه یا آیات قرآن ارتباط بیشتری برقرار می‌کنید؟

زمانی که ناراحتی و غمی بر من برسد، تلاوت آیه ۴ سوره مبارکه فتح سبب آرامش می‌شود «هُوَ الَّذي أَنزَلَ السَّكينَةَ في قُلوبِ المُؤمِنينَ لِيَزدادوا إيمانًا مَعَ إيمانِهِم ۗ وَلِلَّهِ جُنودُ السَّماواتِ وَالأَرضِ ۚ وَكانَ اللَّهُ عَليمًا حَكيمًا».

همچنین آیات ۶۰ به بعد سوره مبارکه فرقان حاوی مضامین ارزشمندی است که نه تنها برای مسلمانان بلکه برای هر انسانی آموزنده و با ارزش است، به‌ویژه آیه ۶۳ که می‌فرماید «وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا».

ایکنا- برگردیم به الجزایر، کمی در مورد فضای قرآنی کشورتان توضیح دهید.

در الجزایر خوشبختانه علاقمندان به قرآن فراوانی وجود دارد و در حرکت‌ها و نهضت‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت قرآنی کشور از مسابقات قرآن گرفته تا اردوهای آموزشی، کلاس‌ها، نهضت حفظ و ... شاهد اقبال خوب مردم و حضور جمعیت قابل توجه از رده‌های سنی و اقشار مختلف هستیم.

در فرهنگ مردم الجزایر، یادگیری قرآن کریم یک ضرورت است که همه مساجد در این راستا گام بر می‌دارند و به آموزش قرآن در رشته‌ها و سطوح مختلف می‌پردازند و سالانه هزاران قرآن‌آموز در دوره‌های آموزشی مساجد شرکت می‌کنند، حافظان و قاریان حرفه‌ای در این جلسات تربیت می‌شوند و این یک افتخار و مایه خوشحالی برای الجزایر است.

علاقه مردم به قرآن کریم تا حدی است که تلاوت قرآن کریم در خانه یکی از کارهای روزانه مهم اعضای خانواده است و یکی از اعضای خانواده که تسلط بیشتری بر روخوانی قرآن دارد به تلاوت می‌پردازد تا سایرین استفاده کنند.

ایکنا - به جز مساجد، مراکز دیگری برای آموزش قرآن فعالیت می‌کنند؟

بله، مدارس قرآنی دولتی و آزاد که همگی تحت نظارت وزارت اوقاف و امور دینی مشغول فعالیت هستند، در سطوح و سنین مختلف به آموزش قرآن می‌پردازند. مسئولیت اصلی آموزش قرآن در الجزایر بر عهده وزارت اوقاف است و تمام مساجد، مدارس و مراکز قرآنی تحت نظارت این وزارتخانه قرار دارند.

این وزارتخانه در کنار امور قرآنی، مسئول اموری مانند اعلام آغاز و پایان ماه مبارک رمضان، چاپ و نشر کتب دینی و مذهبی عمومی و تخصصی، دستمزد معلمان قرآن و ... است.