گردش مالی ۳۸۰۰ میلیارد تومانی کتاب‌های سال گذشته

به گزارش ایکنا به نقل از رادیو گفت‌وگو، محمود آموزگار، نائب رئیس اتحادیه ناشران در برنامه صبح‌ و گفت‌وگو در پاسخ به اینکه آیا ناشران ورشکسته شدند یا کسانی که توانستند وارد فضای دیجیتال شوند، کارشان رونق پیدا کرد، گفت: این طور نیست که به یکباره از نشر سنتی وارد نشر دیجیتال شویم و شاید تأثیر دوران ما این باشد که ضرورت به‌کارگیری تکنولوژی جدید بیش از پیش خود را به مصرف‌کنندگان و ناشران نشان داد.

وی درباره شرایط به وجود آمده بر اثر بیماری کرونا افزود: به طور کلی نه تنها در ایران بلکه در جهان نشر، کسب و کار ضعیفی تلقی می‌شود و ارزش بازار کل صنعت نشر جهان کمتر از ارزش بازار دو کمپانی بزرگ دنیاست.

آموزگار درباره میزان گردش مالی بازار نشر ایران بیان کرد: گردش مالی کل کتاب‌های سال ۹۸ برابر با ۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است؛ البته این ارزش بازار محسوب می‌شود و پول در گردش و نقدینگی یا درآمد این حوزه نیست. این به معنای قابلیت حداکثری یک کسب و کار است و در نهایت به عددی معادل ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون یورو می‌رسیم و این سهم ناچیزی در اقتصاد جهان است.

وی درباره اینکه آیا شرایط کرونا موجب ورشکستگی شد یا قواعد جدید بازار را به آن پیوند زد، بیان کرد: ما نوعی ناهنجاری در نشر خود داریم که مربوط به تعداد زیاد دارندگان پروانه نشر است. نوعی نگاه نسبت به پروانه نشر وجود دارد که آن را نوعی جواز کاسبی می‌دانند، چون روند استعلامی برای صدور پروانه تعریفی وجود دارد که ارشاد باید ملزومات آن‌ها را فراهم کند. این ملزومات شامل کاغذ ارزان، مواد مورد نیاز تا مالیات است و همین امر باعث مواجهه ما با شکل ناملموسی از نشر می‌شود که ناشر در حال فعالیت حرفه‌ای است و حساب و کتاب کارش را دارد و این‌ها قاعدتاً در این شرایط بحرانی می‌مانند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند. عده‌ای هم در مقاطعی یا فعالیت خود را کاهش دادند یا از صحنه خارج شدند. این مربوط به حوزه نشر می‌شود و فکر می‌کنم در حوزه کتاب‌فروشی با مشکلات بیشتری رو‌به‌رو هستیم. 

آموزگار با اشاره به نشر الکترونیک یادآور شد: ما در حال حاضر با سیستم‌های آنلاین و مجازی فروش کتاب که قبل از کرونا هم بود، رو‌به‌رو هستیم، اما صنعت نشر ما بخش‌های گوناگونی دارد و این حلقه‌ها یک زنجیر بوده که کلیتی را ایجاد می‌کنند و هماهنگی بین این حلقه‌ها موضوع بسیار مهمی است.

وی افزود: مشکل فروش آنلاین، نبود قانون و قاعده مشخص در این زمینه است و کافیست به دیجی کالا مراجعه کنید تا ببینید کتاب‌ها را با چه تخفیفی عرضه می‌کند و هیچکس نمی‌تواند این معما را حل کند که حداکثر تخفیف ناشر ۴۰ درصد است و چطور با ۷۰ درصد تخفیف ارائه می‌شود؟

فرهنگ شفاهی بیش از فرهنگ مکتوب در خاورمیانه است

در ادامه رضا حاجی‌آبادی، ناشر و کارشناس نشر درباره اینکه آیا ورشکستگی ناشران را با توجه به کرونا می‌پذیرید، گفت: ورشکستگی پیش از کرونا هم وجود داشت و احتیاجی به بحران نبود، اما ما یاد نگرفتیم در مواقع بحرانی در تمام زمینه‌ها مدیریت کنیم و به علاوه زیرساخت‌های لازم برای نشر الکترونیک در بین ناشران، متولیان دولتی و مردم وجود ندارد. معمولاً مردم اگر قصد خرید داشته باشند، دوست دارند محصول مورد نظرشان فیزیکی باشد.

وی با بیان اینکه معمولاً مردم اگر قصد خرید داشته باشند، دوست دارند محصول مورد نظرشان فیزیکی باشد، افزود: تمام مردم ما شرایط استفاده از ظرفیت‌های دیجیتال را ندارند و در این بحث تنها ناشران نیستند و افراد دیگری در عرصه نشر دخیل هستند؛ از کاغذفروش تا چاپخانه‌دار و لیتوگراف که همه درگیر شدند.

وی با تأیید صحبت‌های آموزگار مبنی بر اینکه افراد حرفه‌ای که توان مدیریت در زمان بحران را دارند، می‌توانند دوام بیاورند، ادامه داد: عکس این موضوع شامل کسانی است که یارانه دولتی گرفتند و یک مؤسسه انتشاراتی برپا کردند و حالا هم صدایشان بلند شده که دولت به ما کمک نمی‌کند و این دست انتشاراتی‌ها نمی‌توانند دوام بیاورند.

این کارشناس با اشاره به نشر الکترونیک بیان کرد: به دلیل اینکه زیرساخت‌های لازم را برای نشر نداشتیم، از ظرفیت بحران کرونا نتوانستیم به خوبی استفاده کنیم تا مردم کتابخوان شوند.

حاجی آبادی با رجوع به تاریخ کشور درباره علل کتاب‌نخوانی بیان کرد: در جهان سوم و ممالک شرقی فرهنگ شفاهی بیشتر از فرهنگ مکتوب جریان دارد و مردم دوست دارند قصه‌های خود را از رادیو بشوند و تغییر این ذائقه تاریخی دشوار و زمانبر است.

وی در پاسخ به اینکه چرا چنین شرایطی داریم، گفت: این ذائقه تاریخی است و اگر به ملل شرقی دیگر نگاه کنیم، متوجه جایگاه خاص داستان‌خوانی بین آن‌ها می‌شویم؛ یعنی مردم برای ارتباط بیشتر به صورت شنیداری به هم مربوط می‌شدند و چندان نشر مکتوب نداشتند.