«محمود الطوخی»، از قرائت در نیویورک تا شباهت به محمد رفعت + تلاوت

به گزارش ایکنا، مصر از دیرباز مهد پرورش قاریان و حافظان قرآن بوده و تلاوت‌های قاریان بنام این کشور زبانزد خاص و عام است. نوای ملکوتی قاریانی چون استاد عبدالباسط عبدالصمد، مصطفی اسماعیل و محمد رفعت هنوز هم دلنشین و گیراست و استعداد ذاتی و الهی، تلاوت آنان را در تاریخ ماندگار کرده است.

هر چند جای خالی‌شان احساس می‌شود، اما هنوز افرادی هستند که پا جای پای آنان گذاشته‌اند و قرآن را چنان گوش‌نواز تلاوت می‌کنند که انسان را به وجد می‌آورد و طنین تلاوت‌های قاریان گذشته را تداعی می‌کند. محمود الطوخی یکی از این قاریان است که در روستایی در استان «قلیوبیه» مصر متولد شد. او در رادیو و تلویزیون این کشور فعالیت دارد. الطوخی قاری مسجد «فتح» در «رمسیس» مصر بوده است.

محمود سعد، از خبرنگاران مصری، که یک روز اتفاقی صدای اذان الطوخی را می‌شنود، به شدت از آن لذت می‌برد و از تشابه این صدا با صوت شیخ محمد رفعت تعجب می‌کند و از او می‌خواهد که در برنامه «البیت بیتک: خانه خانه توست» به مناسبت میلاد پیامبر(ص) در شبکه ماهواره‌ای مصر شرکت کند و ورود الطوخی به جهان تلاوت آغاز می‌شود.

بنا به گزارش پایگاه خبری اخبارک نخستین تلاوت الطوخی در برابر مقامات مصری به زمان حسنی مبارک از رؤسای جمهور مصر مربوط می‌شود و او در افتتاح آکادمی امنیتی «مبارک» در سال 2007 این تلاوت را در مقابل رئیس‌جمهور وقت ارائه داد. الطوخی در زمان سربازی در ارتش مصر قاری مسجد «الجیش الثانی» در اسماعیلیه بود و پس از آن به طور حرفه‌ای تلاوت را دنبال کرد.

تلاوت‌های محمود الطوخی به مکتب شیخ محمد رفعت و مصطفی اسماعیل نزدیک است. گفته می‌شود این قاری مصری 50 بار دعوت ترکیه را برای شرکت در کنفرانس‌ها و محافل این کشور در سال 2017 رد کرد. کمیته گزینش قاریان رادیو مصر چندین بار انتخاب این قاری را به عنوان قاری رادیو رد کرد و در نهایت در سال 2015 الطوخی رسماً قاری رادیو مصر شد.

انس با قرآن از کودکی

وی در گفت‌و‌گو با العربیه خود را این گونه معرفی کرده است: در یکی از روستاهای استان «قلیوبیه» مصر به نام «سندیون» به دنیا آمدم. اهالی این روستا از عاشقان و دوستداران قرآن بودند و در ماه رمضان محافل قرآنی برگزار می‌کردند. روی آوردنم به قرآن به زمان کودکی برمی‌گردد.

پدرم یکی از همین عاشقان قرآن بود و در ماه رمضان محفل انس با قرآن برگزار می‌کرد. شیخی به این محفل می‌آمد که قرآن می‌خواند و در خانه ما در کل ماه رمضان به روی مردم باز بود تا بتوانند در این محافل شرکت‌ کنند. آن‌ها قرآن را باز می‌کردند و قرائت شیخ قاری قرآن را از روی آیات دنبال می‌کردند. در آن زمان کودکی بیش نبودم و قرآن خواندن به این شکل را دوست داشتم. مکتبخانه‌هایی هم در روستا داشتیم که قرآن آموزش می‌دادند و وقتی کودک چهار یا پنج ساله می‌شد، والدین او را به این مکتبخانه‌ها می‌فرستادند تا قرآن یاد بگیرد و می‌گفتند این کودک را برای خدا تربیت کرده‌ایم.

اساتید قدیم درس زندگی می‌دادند

من از شاگردان مرحوم شیخ احمد الشلقانی، از اساتید قرآنی، بودم. در قدیم رسم بود که استاد و شیخی که قرآن آموزش می‌دهد، مردی مسن باشد که کودکان علاوه بر قرآن، از او حکمت و درس زندگی یاد بگیرند. شیخ کودکان را تذهیب می‌کرد. به آنان ادب یاد می‌داد و به آن‌ها می‌گفت چگونه حرف بزنند، چطور رفتار کنند، گاهی با ما بازی می‌کرد و داستان می‌گفت.

تلاوت تصویری سوره فرقان از محمود الطوخی

زمانی که حافظ قرآن شدم، فهمیدم قرآن زیباست. هر شخصی که قرآن حفظ می‌کند، معمولاً با خود آیات را زمزمه کرده و موسیقی‌وار می‌خواند، من هم وقتی کودکی هشت، 9 ساله بودم، همین گونه بود و آیات را موسیقی وار می‌خواندم و از آن لذت می‌بردم. از شیوخ و اساتید بزرگ تلاوت همچون شیخ مصطفی اسماعیل، محمد رفعت، عبدالباسط عبدالصمد، محمد صدیق منشاوی، محمود علی البنا، عبدالفتاح شعشاعی و دیگران تقلید می‌کردم، این شیوخ علم ادب و احترام در برابر قرآن هنگام تلاوت را هم آموخته بودند.

قرآن ادب تلاوت دارد

قرآن ادب تلاوت و موسیقی درونی دارد. وقتی قاری هستی باید همه اینها را یاد گرفته باشی. زمانی که قرآن می‌خوانی باید برای خدا خشوع داشته باشی، اگر هدفت این باشد که قرآن بخوانی تا شنونده تو را احترام کرده و بزرگ بدارد، این برای خدا نیست.

قاری مسجد رمسیس بوده‌ام و در عربستان هم مدتی اقامت داشتم، پس از بازگشت از عربستان به مسجدجامع رمسیس رفتم. روز جمعه بود و دیدم خطیب مسجد می‌گوید مسجد امروز قاری ندارد. پس از نماز جمعه به او گفتم اینجا مسجد بزرگی است اما چرا در آن قرآن خوانده نمی‌شود. می‌توانید قبل از نماز جمعه برای آماده‌کردن مردم برای نماز، تحت تأثیر قرار دادن آن‌ها و ایجاد فضایی معنوی قرآن تلاوت کنید. او در پاسخ گفت که اتفاقا ما قاری داریم، اما امروز نیامده و تحت معالجه است. قاری این مسجد شیخ علی حجاج السویسی نام داشت. خطیب مسجد از من خواست که هفته آینده خودم را برای تلاوت در مسجد آماده کنم و این گونه بود که خدا خواست پس از بازگشتم به وطن و پس از 9 سال حضور در عربستان، قاری مسجد رمسیس شوم.

«شیخ تغییر» فقط برای خدا تلاوت می‌کند

این مسئله سبب شد که به تلاوت قرآن روی آورم. خاطره جالبی از این تلاوت برایم به یادگار ماند. مسجد پر از نمازگزار و کسانی بود که آمده بودند تلاوت قاری جدید مسجد را بشنوند. روزی فراموش‌نشدنی بود و تمام مستمعان پس از تلاوت دورم جمع شدند و از من شماره تلفن و کارت می‌خواستند تا در آینده با من در ارتباط باشند و برای آن‌ها قرآن تلاوت کنم. من هم گفتم فقط برای خدا تلاوت می‌کنم، نه چیز دیگری.

من قاری مسجد «سیده عایشه» مصر هم هستم، تغییر را هم دوست دارم و در تلاوت هم به این رویکرد پایبندم، به طوری که به من «شیخ تغییر» می‌گویند، یعنی فقط یک سوره را نمی‌خوانم و هر جمعه آیات و سوره‌هایی متفاوت با هفته‌های قبل را تلاوت می‌کنم و در این شیوه چون همه آیات را می‌خوانم پس از مدتی کل قرآن را ختم می‌کنم که در نوع خود جدید است. او کل قرآن را با صوت ضبط و تقدیم رادیو قرآن کویت کرده است. در مصر هم صدها تلاوت دارد. تلاوت‌هایی رادیویی و تلویزیونی که در رسانه‌های این کشور و اینترنت به شکل گسترده‌ای رواج یافته و با استقبال زیادی مواجه شده است.

او در ادامه گفت‌وگو با العربیه می‌گوید: نخستین شخصی که از او تقلید کردم، محمد رفعت بود. شیخ رفعت هم قاری بود و هم مؤذن. من هم سعی کرده‌ام مانند او باشم. در مسجد رمسیس هم اذان می‌گفتم و هم جمعه‌ها قرآن می‌خواندم. در طول هفته هم به این مسجد می‌رفتم چون نزدیک خانه‌ام بود. خاطره‌ای جالب از اذان گفتن در این مسجد دارم. زمانی که از مسجد به خانه برمی‌گشتم، اهالی در مسیر منتظر ایستاده بودند تا به من بگویند که صدای میکروفون را بیشتر کنید تا ما که دورتریم، اذان زیبای شما را بشنویم.

ضبط تلاوت برای رادیو قرآن کویت

یک روز جمعه هم داشتم در مسجد رمسیس قرآن می‌خواندم که مردی با شکل و شمایل عربی وارد شد و پس از پایان تلاوتم به من گفت که من کل قرآن را با صدای شما می‌خواهم. پرسیدم چگونه این کار را انجام دهم و صوتم را ضبط کنم. او خودش را معرفی کرد و گفت که «احمد ابوحاجه»، رئیس رادیو قرآن کویت، است.

بلافاصله پس از این دیدار، در استودیو قرآن را تلاوت و کل آیات را ضبط و تقدیم او کردم و از همان زمان تاکنون تلاوت‌هایم از رادیو قرآن کویت پخش می‌شود.

اخلاص؛ راز ماندگاری تلاوت‌های قدیم

وی با اشاره به ویژگی‌های تلاوت خود، اظهار می‌کند: تلاش می‌کنم به سبک قدیم تلاوت و مکاتب قدیم تلاوت را حفظ کنم، چون احساس می‌کنم در این مکاتب اخلاص در تلاوت وجود دارد. قاریان قدیم عاشق قرآن بودند. آن‌ها تنها قاری نبودند، بلکه مفسر هم بودند. در وقف و ابتدا نیز بهترین الگو به شمار می‌آمدند.

محمود الطوخی به کشورهای زیادی اعم از عربی و اروپایی سفر کرده و مهمان مسلمانان زیادی در کشورهای مختلف جهان بوده و مناسبت‌های دینی این کشورها از تلاوت‌هایش بی‌نصیب نمانده است. او قاری شب‌های رمضان، که وزارت اوقاف مصر در خارج از این کشور برگزار کرده نیز بوده است.

آیاتی از بقره با تلاوت شیخ محمود الطوخی

الطوخی در این باره می‌گوید: سفرهای زیادی به آمریکا و ایالت‌های این کشور مانند نیوجرسی، نیویورک و پنسیلوانیا داشته‌ام و اقلیت‌های مسلمان عرب و غیر عرب زیادی در این ایالت‌ها زندگی می‌کنند، ماه رمضان را در جمع این گروه از مسلمانان گذرانده و عید فطر هم آمریکا بوده‌ و این در میان مسلمانان این کشور جشن گرفته‌ام. به نظرم این گروه بسیار دیندار و از دوستداران قرآن‌ هستند و قرآن در میان آن‌ها جایگاه والایی دارد.

محمود الطوخی، که به آفریقا هم سفر کرده، این خطه از جهان را جایی می‌داند که تقلید از قاریان مصری در آنجا رواج زیادی دارد. او تأکید می‌کند: در تانزانیا مدارس قرآنی را دیده‌ام که مکاتب قرآنی مصر را خیلی می‌پسندیدند. آن‌ها شیخ مصطفی اسماعیل را بسیار دوست داشتند، حتی کپی شیخ مصطفی اسماعیل را در آنجا دیدم. همچنین عبدالباسط عبدالصمد و محمود علی البنا. تانزانیایی‌ها مراکزی قرآنی دارند که به نام قاریان بزرگ مصری نام نهاده شده، مثلا مرکز قرآنی شیخ عبدالباسط عبدالصمد. آن‌ها در این مرکز قرآن را به سبک عبدالباسط آموزش می‌دهند و پرده‌ها و مقامات صوتی به کار می‌برند که شیخ عبدالباسط استفاده می‌کرد و فرزندانشان را به این شکل با قرآن آشنا می‌کنند.

در برخی کشورهای آسیایی هم بدین شکل است. همچنین سفرهای زیادی به ترکیه داشته‌ام. در مسابقات قرآن این کشور هم حضور یافته‌ام در قرقیزستان هم همین‌طور، بیشکک، پایتخت قرقیزستان و شهر اوش از شهرهایی است که در آن‌ها قرآن تلاوت کرده‌ام. در یکی از مساجد اوش 10 هزار نفر برای شنیدن تلاوتم جمع شده بودند و این در تاریخ قرقیزستان کم‌نظیر بود، حتی در زیر درختان و روی زمین در خارج از مسجد هم جمعیت آمده بود. آن‌ها واقعاً دوستدار قرآن هستند. من بیداری قرآنی را در میان مسلمانان جهان دیده‌ام.

به خاطر اردوغان سفر به ترکیه را رد کردم

او با پایگاه خبری «vetogate.com» مصر نیز گفت‌و‌گو کرده و درباره رد دعوت ترکیه برای تلاوت در این کشور گفته است: 50 بار دعوت به این کشور را به دلیل مخالفت با سیاست‌های رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، رد کرده‌ام، در صورتی که در گذشته سفرهای زیادی برای تلاوت به این کشور داشته‌ام و ملت ترکیه ملتی بزرگ و دوست ملت مصر است.

محمود الطوخی در پاسخ به سؤالی که آیا تحریم ترکیه از سوی قاریان مصری و علمای الازهر، چهره مصر را در جهان مخدوش نخواهد کرد، بیان می‌کند: رد دعوت ترکیه شمشیری دولبه است. ترک‌ها قاریان مصری را خیلی دوست دارند و برای آنان احترام فراوانی قائلند و از تلاوت‌هایشان به خوبی استقبال می‌کنند، اما نرفتن ما به ترکیه فرصتی برای کشورهای دیگری مانند سوریه است تا خود را نشان دهند، هر چند مصر در جهان تلاوت پیشگام است.

ترجمه و تنظیم گزارش: زهرا نوکانی