لزوم بازسازی مفهوم خانواده در دوران پساکرونا

کامل دلپسند، عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به پیامد‌های اجتماعی کرونا، اظهار کرد: کرونا تجربه تلخ جهانی است که برای سیاست‌گذاران و کنشگران اجتماعی و خانواده‌ها پیامد‌های ناخواسته‌ای داشته است. متأسفانه در حال حاضر فقط به جنبه پزشکی و سلامت جسمی کرونا پرداخته می‌شود، در حالی ‌که تبعات اجتماعی کرونا تا مدت‌ها در ذهن و نگرش انسان‌ها باقی می‌ماند، چراکه میزان تعاملات انسان‌ها را کاهش داده و بخشی از هیجانات انسانی، که در اثر تعاملات اجتماعی تخلیه می‌شد، انباشته شده است. میزان اعتماد اجتماعی کم شده، شرایط اقتصادی خانواده‌ها تغییر یافته و در نتیجه با افت شدید آستانه تحمل، تنش‌های خانوادگی رشد داشته است.

وی افزود: در دوره کرونا با تجربه‌های دوران مدرن مانند شغل و تقسیم وظایف اجتماعی که وجود داشت مواجه نیستیم، بلکه با شیوه جدیدی روبه‌رو هستیم که در آن مدت زمان با هم بودن زیاد است و موجب شده که جنبه‌های نهان زندگی آشکار شود. همچنین بخشی از نیاز‌های اجتماعی افراد که در بیرون از خانه و محل کار یا در ارتباط با دوستان برآورده می‌شد از بین رفته است.

دلپسند ادامه داد: یکی از پیامد‌های ناخواسته با هم بودن زیاد در خانه، کاهش آستانه تحمل افراد محصور در خانواده است که یکی از عواقب این موضوع، بروز اختلافات گذشته بوده است که در دوران قبل از قرنطینه این فرصت فراهم نبود؛ اگرچه ممکن است این اختلافات در قالب گفت‌وگو حل و فصل شوند یا به خشونت علیه اعضای خانواده کشیده شود.

این جامعه‌شناس با اشاره به افزایش خشونت‌های خانگی، اظهار کرد: وقتی در مورد خشونت خانگی سخن می‌گوییم، صرفاً زنان را دربرنمی‌گیرد، اگرچه میزان آن بیشتر است، بلکه مردان و کودکان را نیز دربرمی‌گیرد. گزارش نهاد‌های حمایتی از جمله ۱۲۳ نشان می‌دهد که خشونت چندوجهی اتفاق افتاده و در این میان سهم کودکان و زنان بسیار بیشتر از مردان است. قبل از کرونا به دلیل اینکه مردان بیشتر زمان خود را بیرون از خانه سپری می‌کردند، تنش کمتری وجود داشت، اما سپری کردن زمان بیشتر در خانه و بالا رفتن سطح انتظارات موجب بروز رفتار‌های پرخاشگرانه و خشونت‌آمیز از سوی آنان شده است.

آموزش به خانواده؛ راهکار رفع چالش‌ها

 

دلپسند در رابطه با چالش‌های موجود بر سر راه خانواده‌ها، گفت: باید تنش موجود در دوران کرونا را، که به لحاظ نبود فرصت گفت‌وگو به وجود آمده است، از طریق رسانه‌های جایگزین تخلیه کرد. نیاز‌های اجتماعی را می‌توانیم از طریق تماس‌های تصویری با گروه‌هایی که قبلاً با آن‌ها در ارتباط بودیم، افزایش دهیم.

 

وی با بیان اینکه جنبه آموزشی رسانه‌های جمعی باید افزایش یابد، اظهار کرد: در این دوران به دلیل اینکه با یکدیگر تعامل نداشتیم و آموزشی از قبل برای چنین دورانی سپری نکرده‌ایم، ضربه‌های اجتماعی زیادی خوردیم و تجربه‌های ذهنی بسیار متفاوتی را سپری می‌کنیم. به همین دلیل سیاست‌گذاران و کنشگران اجتماعی باید به گونه‌ای رفتار کنند که نیاز اجتماعی دوران کرونا را که برآورده نشده است به شکل دیگری برآورده کنند. همچنین، خانواده‌های آسیب‌دیده‌ را از طریق سنجش اجتماعی رصد کنیم و سیاست‌گذاری متناسبی را برای آنان اتخاذ کنیم.

عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران یادآور شد: بخشی از خانواده‌های ایرانی حتی اگر درصد بسیار پایینی باشند، در این زمان آسیب دیده و یا خواهند دید و حتی خانواده‌هایی که قرار بود شکل بگیرند نیز آسیب دیده‌اند، خانواده‌ها نیاز به بازسازی دارند، بخشی از جامعه ایرانی دچار چالش شده‌اند، اگر وضعیت اجتماعی مورد رصد قرار گیرند، می‌توان با سیاست‌گذاری مناسب به بازپروری مجدد خانواده‌ها پرداخت.