دگراندیشی و تأثیر آن بر مطالعات عاشورا در فصلنامه «تاریخ اسلام»

به گزارش ایکنا؛ هشتاد و یکمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «تاریخ اسلام» به صاحب‌امتیازی دانشگاه باقرالعلوم(ع) منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بررسی گزارش‌های فرمان پیامبر(ص) برای کشتار سگ‌های مدینه»، «کاوشی در نخستین محل سکونت‌ مسلم ‌بن عقیل در کوفه» و «دگراندیشی و تأثیر آن بر مطالعات عاشورا در دوره معاصر(1305-1357) در ایران».

بررسی فرمان پیامبر(ص) برای کشتار سگ‌های مدینه

در چکیده مقاله «بررسی گزارش‌های فرمان پیامبر(ص) برای کشتار سگ‌های مدینه» می‌خوانیم: «بر پایه برخی گزارش‌ها در تفاسیر و منابع روایی، پیامبر اکرم(ص) دست کم یک بار، دستور کشتار تمام سگ‌های مدینه را صادر کرده است. هم‌چون بسیاری از دیگر رویدادهای منسوب به پیامبر(ص)، واکنش مسلمانان به این گزارش متفاوت بوده است و مجموعه‌ای از انکار آن به دلیل ناسازگاری با حق حیات حیوانات و نهی از آزار رساندن به آنها تا صدور دستور قتل همه سگ‌ها به بهانه پیروی از سنّت پیامبر(ص) را تشکیل می‌دهد.

پژوهش پیش رو، با رویکردی تاریخی و با بهره جستن از منابع دست اول حدیثی، تفسیری و تاریخی به ارزیابی درون‌متنی این گزارش‌ها پرداخته است. این ارزیابی نشان می‌دهد، دستور کشتار تمام سگ‌های مدینه از سوی پیامبر(ص)، افزون بر ناسازگاری با مفاد نقل معتبر؛ یعنی قرآن و احادیث قابل اعتماد با گزاره‌های درست تاریخی هم ناهم‌خوانی دارد و از این رو نمی‌توان آن را پذیرفت.»

نخستین محل سکونت‌ مسلم ‌بن عقیل در کوفه

در طلیعه مقاله «کاوشی در نخستین محل سکونت‌ مسلم ‌بن عقیل در کوفه» آمده است: «آگاهی از رویدادهای بازه زمانی حضور مسلم ‌بن عقیل در کوفه به عنوان سفیر امام حسین(ع)، نقشی مهم در فهم چرایی عدم همراهی کوفیان با امام حسین(ع) دارد. موضوع سکونت مسلم در منزل مختار ثقفی با وجود شهرتی که دارد و در آثار گوناگون بازتاب یافته است با ابهام‌ روبه‌رو است. مقاله پیش‌رو با روش استقرا و خوانش دوباره داده‌های تاریخی منابع کهن‌، چهار گزارش سکونت مسلم در منزل مختار، منزل هانی ­بن عروة، منزل شریک‌ بن اعور و منزل مسلم‌ بن عوسجة را شناسایی کرده است و سپس بر اساس ارزیابی میزان هم‌‌راستایی آنها با دیگر اطلاعات تاریخی و سازگاری با فضای کالبدی شهر کوفه به اعتبارسنجی آنها پرداخته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که برخلاف رأی مشهور، اقامت مسلم بن عقیل در منزل مسلم بن عوسجه پذیرفتنی‌تر است.»

دگراندیشی و تأثیر آن بر مطالعات عاشورا

در طلیعه مقاله «دگراندیشی و تأثیر آن بر مطالعات عاشورا در دوره معاصر(1305-1357) در ایران» می‌خوانیم: «بازنمایی واقعه عاشورا در تاریخ معاصر ایران (1305-1357) در شمار موضوعاتی است که با وجود اهمیتی که در شناساندن سیر تحول رویکردهای مطالعاتی عاشورایی دارد، کمتر به آن توجه شده است. مقاله حاضر می‌کوشد با بررسی جریان‌های دگراندیش و مبانی آنان به نقش آنان در بازنمایی واقعه عاشورا در این دوره بپردازد.

نتایج این بررسی نشان می‌دهند که انگیزه خرافه‌ستیزی و پندارستیزی جریان‌های دگراندیش در تاریخ معاصر ایران که ریشه در دوران پیش از پهلوی دارد، زمینه‌ساز شکل جدیدی از مطالعات و تحلیل‌های مبتنی بر عقل‌مداری و علم­گرایی شده است که تفسیرهایی سیاسی و اجتماعی از عاشورا را به دنبال داشته است.».