ترجمه کتاب «المصحف المیسر» در سمنان

سیدروح‌الله طاهری، پژوهشگر علوم قرآنی در گفت‌و‌گو با ایکنا از سمنان، با اشاره به اینکه مقام معظم معظم رهبری توصیه دارند کارهای پژوهشی در حوزه تفسیر، توضیح و تبیین مشکلات قرآن باید به صورتی باشد تا جوانان، دانشجویان، طلاب و ... از قرآن بیشتر بهره‌مند شوند، گفت: رهبری بارها تأکید فرموده‌اند که امروز کمتر کسی فرصت مطالعه تفسیرهای 20  یا 30 جلدی قرآن را دارد؛ لذا باید تفاسیر موجز که در حاشیه صفحه توضیحاتی ارائه می‌کند در دستور کار قرار گیرد.

وی ادامه داد: علمای بزرگ اهل سنت (کبار علما) در کنار تألیفات عدیده‌ای که داشته‌اند یک کار روتین انجام می‌دادند و یک حاشیه به قرآن می‌زدند، یکی از کارهای ویژه آن‌ها این بوده که در کنار تمامی تألیفات تاریخی، اسلامی، قرآنی و حدیثی حتماً یک کار تحشیه قرآن را تألیف می‌کرده‌اند و مشکلات قرآنی را براساس مذاق تفسیری خود تفصیل و شرح می‌کرده‌اند.

طاهری با تأکید بر اینکه بین علمای شیعه قرآن محشی توسط مرحوم شُبَر انجام شده، متذکر شد: در دوره معاصر در ایران دو کار در این خصوص ـ از سوی صفار هرندی و همکارانش و نیز بهرام‌پور ـ صورت گرفته که در مورد کار صفارهرندی باید گفت در کنار مزایا و قوت‌های این کار اشکالی که به نظر می‌رسد این است که که اگر در یک صفحه قرآنی 25 تا 30 نکته یا مشکل قرآنی وجود داشته باشد فقط 10 تا 15 مشکل آن برطرف شده و دلیلش هم این است که ایشان و همکارانشان ابتدا کتاب‌هایی را برای آشنایی با لغات قرآن نوشته‌اند و بعداً یک قرآن را چاپ کرده و در حاشیه آن معانی لغات را آورده‌اند یعنی لغت‌هایی که قبلاً درس داده‌اند و در قالب درسنامه بوده در کنار صفحات قرآن گذاشته‌اند؛ لذا کار جامعیت ندارد و تمام مشکلات صفحه را توضیح نمی‌دهد.

مدیر عامل مؤسسه قرآنی آصال کار قرآن محشی بهرام‌پور را به مراتب قوی‌تر از کار صفارهرندی و همکارانش دانست و افزود: اما مشکل این کار نیز این است که صرفاً مشکلات لغوی صفحه را تبیین و تشریح کرده است.

به گفته وی، اشکال مشترک هر دو این کارها در نظرگاه است و آن این‌که این اساتید مشکل قرآن را در لغت و مفردات می‌دانند و گویی لغت‌نامه را آورده‌اند ذیل صفحات قرآن! اما حقیقت اینگونه نیست و مشکلات یک صفحه قرآن متعدد و متنوع است به‌عنوان مثال در آیه 117 سوره مبارکه توبه «لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِيم؛ به يقين خدا بر پيامبر و مهاجران و انصار كه در آن ساعت دشوار از او پيروى كردند ببخشود بعد از آنكه چيزى نمانده بود كه دل‌هاى دسته‌اى از آنان منحرف شود باز بر ايشان ببخشود چرا كه او نسبت به آنان مهربان و رحيم است» صفار هرندی در مورد واژه عسره توضیحی ارائه نکرده‌ و بهرام‌پور عسره را به معنای سختی و دشواری ترجمه کرده، در حالی که بیان معنای لغوی عسره صرفاً لایه اول از تبیین مشکل است و مخاطب پس از فهمیدن معنای لغوی با مشکل و سؤالی پیچیده‌تر مواجه می‌شود و آن اینکه این ساعتی که برای پیامبر و یارانش دشوار بوده چه ساعتی بوده و آیه به کدام واقعه در صدر اسلام مرتبط است.

این پژوهشگر علوم قرآنی از ترجمه (المُحصَف المُیَّسر) تألیف مرحوم شیخ عبدالجلیل عیسی استاد اسبق دانشگاه الازهر مصر توسط مدیرعامل مؤسسه قرآنی آصال (سیدروح الله طاهری) در استان سمنان خبر داد و افزود: مؤلف این اثر از نظر جایگاه با نویسندگان قبلی ـ که افراد فاضلی هستند ـ فرق دارد و هم‌تراز با علامه طباطبایی مفسر بزرگ قرآن است به‌عنوان مثال در خصوص همین عبارت ساعه العسره که برای مخاطب مبهم است  شیخ عبدالجلیل عیسی به زیرکی دریافته است که مشکل آیه صرفاً لغوی نیست؛ لذا بعد از بیان معنای لغوی عسره نکته تاریخی آن را بیان کرده که منظور از این ساعه العسره‌ جنگ تبوک است که در این جنگ سپاه پیامبر(ص) بسیار تنگ‌دست بودند، امکانات، تدارکات و حتی آب نداشتند به حدی که مجبور شدند شتر را کشته، شکمبه شتر را پاره کرده کمی آب آن را که کثیف بوده تصفیه کرده و استفاده کنند که به علت سختی وارده بر آن‌ها قرآن این روز را یوم العسره نام‌گذاری کرده و سپاه پیامبر(ص) نیز در تاریخ اسلام به علت داشتن این شرایط جیش‌العسره نامیده شدند.

به گفته این فعال قرآنی، مشکلات و ابهامات قرآنی در یکجا شان نزول است یکجا تاریخی، یکجا صرفی و نحوی، تفسیری و ... لذا کار آقایان صفارهرندی و بهرام پور تمام نیست و به لحاظ زاویه دید و متدولوژی اشکال دارد دیگر اینکه دوستانی که در این خصوص کارهای مشابه انجام می‌دهند باید پیشینه پژوهشی موضوع را نیز در نظر بگیرند.

طاهری با تأکید بر اینکه شیخ عیسی تمامی موارد فوق را در نظر گرفته و تمام مشکلات را در حاشیه قرآن توضیح داده افزود: با مشاهده این کتاب می‌بینیم که در حاشیه یک صفحه از قرآن گاه نکات تاریخ اسلامی شان نزول، نکات صرفی بلاغی و .. در جهت تبیین مشکلات صفحه آورده شده است.

مدیر عامل مؤسسه قرآنی آصال متذکر شد: ترجمه کتاب «المُحصَف المُیَّسر» با عنوان «قرآن آسان» طی دو سال انجام شده و جهت چاپ این کتاب با یکی از ناشران توافق ابتدایی انجام شده و احتمالاً تا آخر سال جاری و یا اوایل سال 1400منتشر می‌شود و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

وی با بیان اینکه این کتاب اولین گام در زمینه ترجمه قرآن در استان است، یادآور شد: با توجه به تحقیق و پژوهشی که در این زمینه شده این کار از نظر مزایا و جایگاه ذکر شده مانند جایگاه مؤلف و اهمیت تألیف و ... در کشور سوم و در استان در سطح اول قرار دارد.