چاپ مفاتیح الجنان براساس نسخه تصحیحی شیخ عباس قمی

محمد بابایی، مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با ایکنا درباره پروژه‌های مهم و مؤثر مرکز در حوزه چاپ و نشر قرآن گفت: در چند ماه اخیر چند کار مؤثر مرکز طبع و نشر قرآن به نتیجه رسیده و مراحل تولید و عرضه آن را در حال انجام است، اولین مورد مربوط به کتاب «مفاتیح الجنان» است که قبلاً با فونت نسخ عربی که در مرکز ساخته شده، به چاپ رسیده بود. این کتاب به دلیل درشتی خط و صحت و خوانایی، بسیار پرمخاطب بود. همچنین علائم ترقیم یا نگارشی در آن به دقت درج شده بود، که این مسائل هم به خواندن متن و هم فهمیدن معانی دعا‌ها و زیارات کمک می‌کرد.

وی افزود: ترجمه‌ای هم که استفاده شده بود ترجمه استاد انصاریان بود. این ترجمه بسیار روان و دقیق ارائه شده و متن‌های فارسی که بین دعاهاست، با اجازه‌ای که استاد انصاریان از فرزند محدث قمی داشتند، ویرایشی را در متن بین ادعیه انجام داده‌اند.

بابایی ادامه داد: اشکالی که به چاپ قبلی این کتاب وارد می‌‎کردند، این بود که تعداد صفحات آن زیاد است و حجم کتاب را زیاد می‌کند و به تبع آن هزینه‌های تولید هم بالا می‌رفت، از این رو در طراحی جدید سعی کردیم ویژگی‌های آن را حفظ و فقط حجم کتاب را با یک ابتکار کم کنیم. در واقع متن فارسی (ترجمه) با سایز ریزتر و فاصله اندک چینش شد، اما درشتی خط عربی حفظ شد. یعنی ۵۰۰ صفحه از کتاب ۱۸۸۰ صفحه‌ای کمتر شد. علاوه بر این ویراستاری جدید استاد انصاریان نیز در این چاپ اعمال شده است و امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک آن را به جامعه دینی ارائه کنیم.

وی تصریح کرد: با توجه به استقبال مخاطبان از کلیات مفاتیح الجنان، پیش‌بینی می‌شود این کلیات با ویژگی‌های یادشده مفید و مؤثر باشد. ضمن اینکه شیوه اعراب‌گذاری آن نیز با ابداع مرکز طبع و نشر قرآن، کم‌علامت و متناسب با زبان آموزی فارسی است.

مدیر انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران در ادامه با اشاره به اختلاف واژه در نسخه‌های گوناگون گفت: کلماتی در نسخه‌های مفاتیح الجنان وجود دارد که مختلف هستند، مثلاً در دعای کمیل «لک الحمد» یا «لک الحجة» که هر دو عبارت در کنار هم آمده است که ما در این چاپ، آنچه به نظر می‌رسد دقیق‌تر است را گزینش کردیم و در این گزینش سیاق جمله در متن نیز مورد توجه بوده است و واژه دیگر در پاورقی آمده است. متأسفانه در اغلب نسخه‌ها، هر دو واژه یا عبارت در یک متن آمده و مخاطب نیز هر دو را می‌خواند. مثلاً در زیارت عاشورا «طلب ثاری» و «طلب ثارکم» هر دو در کنار هم آمده است که خواننده آن را «طلب ثاری کم» می‌خواند غلط فاحش می‌باشد که سعی کردیم این مشکل را با درج یکی در پاورقی و دیگری که به نظر صحیح‌تر است، در متن، حل کنیم و البته این مسئله کار را برای محققان نیز سهل‌تر کرده است.

وی در پاسخ به اینکه آیا حساسیتی که در رابطه با قرآن وجود دارد تا بدون غلط چاپ شود، در مفاتیح الجنان نیزچنین حساسیتی وجود دارد، بیان کرد: مراحلی که ما برای چاپ قرآن طی می‌کنیم و دقت‌هایی که در آن می‌شود، در باب مفاتیح الجنان نیز وجود دارد و این کار به همت گروه مصححان حرفه‌ای که حدود ۵۰ نفر از بانوان هستند، انجام می‌شود. این مصححان آشنایی به زبان عربی داشته و بر قواعد آن مسلط هستند و براساس الگویی که در اختیارشان گذاشته می‌شود، اقدام به تصحیح می‌کنند.

بابایی یادآور شد: در مرکز طبع و نشر قرآن نسخه‌ای از مفاتیح الجنان وجود دارد که مربوط به زمان حیات مرحوم شیخ عباس قمی است و خودشان این نسخه را تصحیح کرده‌اند. در واقع استاد احمد نجفی زنجانی پدر بزرگ استاد عبدالکاظم صادقا که از کاتبان بزرگ بودند، در همسایگی شیخ عباس قمی زندگی می‌کردند که این مفاتیح چاپ شده را به ایشان می‌دهند و مرحوم شیخ عباس قمی با قلم قرمز تصحیح می‌کند و اکنون این نسخه در اختیار ماست و مصححان با در اختیار داشتن این نسخه، مفاتیح را بازبینی می‌کنند که به نظر می‌رسد این نسخه گنجینه منحصر به فردی است.