انسان مؤمن در همه حال تسلیم رضای الهی است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی نصیری، استادیار دانشگاه علم و صنعت، 30 تیرماه در ادامه مباحث تفسیری سوره بقره که در فضای مجازی منتشر شد، گفت: از مجموع آیات 25 و 26 بقره به دست می‌آید که مؤمنان در برخورد با گونه‌های مختلف رخدادها همواره نسبت به اراده الهی، رضا و تسلیم هستند و صدور آنها را از روی خیر و مصلحت می‌شناسند.

وی اضافه کرد: مؤمنان از همه تحولات برای رشد و بالندگی ایمان خود بهره می‌گیرند، اما در برابر آنان، کافران و منافقان که در دل دچار بیماری هستند، این دست از رخدادها را زمینه اعتراض و شکایت قرار داده و باعث گمراهی خود می‌شوند.

نصیری تصریح کرد: بر این اساس، وقتی از مؤمنان پرسش شود که چرا خداوند در آیه 26 به پشه مثال زده است «إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ»، در پاسخ می‌گویند که این تمثیل بر حقی است. چرا؟ زیرا چنین تمثیلی از نگاه مؤمنان از دو حال خارج نیست: یا آنان وجه این تمثیل را می‌دانند و چنان که بیان شد، دریافتند که پشه به رغم همه خُردی خود می‌تواند تجلی عظمت، علم و قدرت الهی باشد.

وی ادامه داد: در این صورت پیداست که این تمثیل به هدف نشان دادن عظمت خداوند ارائه شده است یا آن که به هر جهت نمی‌دانند چرا خداوند چنین سخنی را بر زبان جاری کرده است؛ چنان که نمی‌دانند که چرا خداوند شما فرشتگان موکل بر عذاب را نوزده تن قرار داده است و چه بسا ممکن است خود این اقدام نوعی امتحان از میزان حق‌پذیری مردم باشد. در این صورت نیز مؤمنان می‌گویند که کارهای خداوند همه از روی هدف و غرض عقلانی بوده و خیر و مصلحتی در آنها اراده شده است و از این جهت نیز هم چنان در برابر آن تسلیم و رضا دارند.

استاد دانشگاه علم و صنعت، با اشاره به تعبیر «وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا»؛ بیان کرد: در برابر، کافران می‌گویند که خداوند از تمثیل به پشه چه چیزی را اراده کرده است؟ پیداست که گفتار کافران دربرگیرنده استفهام حقیقی نیست؛ بلکه حاوی استفهام انکاری و بلکه استهزایی است.

نصیری تصریح کرد: یعنی آنان به دنبال آن نیستند که حقیقتاً بدانند که مراد خداوند از تمثیل به پشه چیست، بلکه با این پرسش می‌خواهند گفتار خداوند را به سخره بگیرند، زیرا در این صورت خداوند برای هر پرسشگری حق پرسش را قائل است و خود یا از طریق پیامبر(ص) پاسخ این پرسش را ارائه می‌کرد؛ چنان که بارها در قرآن پرسش‌های مردم و پاسخ باواسطه یا بی‌واسطه خداوند بازتاب یافته است.

وی افزود: ممکن است این پرسش تداعی کند که کافران به رغم انکار خداوند، چگونه به خود حق می‌دهند که درباره گفتار یا کردار خداوند اظهار نظر کنند؛ زیرا صِرف اظهار نظر خود به معنای پذیرش خدایی خداوند است؟! از این پرسش دو پاسخ می‌توان ارائه کرد: یک: انواع کافران را برشمردیم و نشان دادیم که اطلاق کفر در قرآن در همه موارد به معنای انکار خداوند نیست، بلکه به مراتب فروتر از انکار خداوند؛ نظیر انکار قیامت یا انکار رسالت نیز کفر اطلاق شده است.

وی افزود: از این جهت مراد از کافران در این آیه منکران خداوند نیست، بلکه مراتب دیگری از کفر است. دوم: حتی اگر فرض کنیم که مراد از کافران یا بخشی از کافران منکران خداوند باشد، این دست از سخنان سخره‌آمیز و گفت‌و‌شنودها از آنان درباره خداوند بی‌معنا نخواهد بود؛ زیرا آنان می‌توانند به مؤمنان بگویند که ما با فرض پذیرش خدایِ مورد ادعای شما با صفات جمال و جلال می‌توانیم به حقیقت یا به سخره نسبت به گفتار و کردار او زبان بگشاییم و در حقیقت از این طریق خداوند را زیر سؤال ببریم!