فرهنگ تشکیل خانواده ترویج شود / لزوم بازخوانی فرهنگ ازدواج

ازدواج امری طبیعی، زیستی‌، اجتماعی و فرهنگی است، مذاهب الهی ازدواج را به عنوان یکی از دستورات الهی و رکن تشکیل خانواده می‌دانند که باعث رسیدن انسان به آرامش روحی و روانی می‌شود و از گذرگاه گناه دور می‌کند.

در گذشته که زندگی‌ها بر مبنای کشاورزی، دامداری و صنعت بود، خانواده سعی می‌کرد فرزندان را به واسطه ازدواج با محیط زندگی درگیر کند تا هم فرزندان به‌ تعبیر عمومی سر و سامانی بگیرند و هم نیروی زیست اجتماعی برای فعالیت‌های مختلف تامین شود.

با توسعه دانشگاه‌ها، ارتباطات، رفت‌وآمدها به شهرها و ...، ازدواج نیز مانند بسیاری از مقوله‌های فرهنگی و اجتماعی از روال طبیعی فاصله گرفت و از جمله شاهد عدم تمایل جوانان به تشکیل خانواده و افزایش سن ازدواج در جامعه امروزی هستیم.

عباس قنبری عدیوی، دکترای ادبیات عامه و رئیس بنیاد ایران‌شناسی واحد چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، اظهار کرد: افزایش سن ازدواج مشکلات فرهنگی و اجتماعی گوناگونی مانند کاهش اختلاف سنی پدر و مادر با فرزندان را در پی دارد چرا که این کاهش اختلاف، روابط عاطفی و احترام متقابل را میان آنان شکل می‌دهد و ارتباط موثرتری را رقم می‌زند.

وی در پاسخ به این پرسش که علت عدم تمایل بسیاری از جوانان به ازدواج چیست، اشتغال زنان و مردان را یکی عواملی دانست که علاقه به فرزندآوری و ازدواج را کاهش داده است، و گفت: امروزه دختران فرهیخته، دانشمند و با صلاحیت در بهترین مشاغل و موقعیت اجتماعی مشغول کار و خدمت هستند اما بسیاری از آنان ازدواج نکرده‌اند، با افزایش سن توقعات بالاتر می‌رود و چون فرزندان در خانواده حق انتخاب دارند شاهد کاهش آمار ازدواج به‌هنگام در جامعه هستیم.

قنبری در ادامه عوامل اقتصادی و بیکاری، نداشتن درآمد و مسکن و ماشین را از دیگر موانع ازدواج خواند و تصریح کرد: مشکلات موجود در برنامه‌ها و قوانین در بانک‌ها، بخش مسکن، اشتغال و تحصیلات نیز مانعی برای ازدواج هستند لذا می‌طلبد که نهادهای گوناگون شرایطی را فراهم کنند که به افراد متاهل جامعه خدمات بیشتری ارائه گردد.

پژوهشگر فرهنگ مردم در استان تاکید کرد: فضای مجازی باوجود زوایای مثبت فراوان، ممکن است مانعی در ازدواج موفق باشد و ارتباطات غیر حضوری و نامرسوم در فضای مجازی به مشکلات ازدواج دامن می‌زند.

قنبری با بیان اینکه رشد جامعه توقعات را بالا برده است، اضافه کرد: رشد و پیشرفت جامعه سبب بالا رفتن میزان توقعات شده تا جایی که در گذشته، دختر و پسر پس از ازدواج و تا زمان توانایی در استقلال مالی در خانه پدر و مادر زندگی می‌کردند اما امروزه به‌ندرت شاهد این امر هستیم.

وی تاکید کرد: طبیعی است که بسیاری از خانواده‌ها به‌ویژه در شرایط اقتصادی امروز توانایی تامین تمامی امکانات برای آغاز زندگی فرزندانشان را نداشته باشند، از دیگر سو بسیاری از دختران دوست ندارند دست خالی به خانه بخت بروند و در صورت تامین نشدن تمام امکانات، ترجیح می‌دهند ازدواج نکنند، همین امر سبب افزایش سن ازدواج یا تجرد قطعی شده است.

قنبری تضاد فرهنگی و اجتماعی افراد در زندگی‌های گذشته و امروز را یادآور شد و گفت: امروزه صفر تا صد ازدواج به پسر و دختر واگذار شده و نقش پدر و مادر تنها رضایت در جهت مشروعیت‌بخشی و قانونی کردن ازدواج فرزندان است حال آنکه در گذشته، جوانان تنها با انتخاب و رضایت خانواده ازدواج می‌کردند.

راهکارهای ترویج فرهنگ ازدواج

رئیس بنیاد ایران‌شناسی واحد استان در خصوص راهکارهای ترویج ازدواج و فرهنگ تشکیل خانواده، بیان کرد: جنبه دینی و مذهبی ازدواج باید بیشتر نمایانده و پررنگ شود، در آیات و روایات ازدواج به عنوان یک رکن بسیار مهم است، ضمن اینکه در فرهنگ ملی و ایرانی در تمام ادوار تاریخی به ازدواج به عنوان یک مسئله عقلانی، انسانی، پاک و مهم توجه شده است. لذا می‌طلبد که به تاریخ، فرهنگ، مذهب و گذشته خود بازگردیم و فرهنگ ازدواج را بازخوانی کنیم.

قنبری با تاکید بر لزوم پایین آمدن سطح توقع دختر و پسر، بیان کرد: جوانان نباید در بدو ازدواج انتظار داشته باشند که همه امکانات فراهم باشند، بلکه پس از ازدواج در سایه همراهی، همفکری و تلاش زن و مرد، امکانات فراهم خواهد شد. آنان باید یاد بگیرند که آرامش و امنیت روانی خانواده در سایه تفاهم، همراهی و همدردی زن و مرد شکل می‌گیرد و باورمندی و ارتباط و پذیرش یکدیگر سبب ایجاد تعهد شده تاهل مساوی تعهد می‌شود.

وی رسانه ملی را دارای نقشی تأثیرگذار در این راستا دانست و بیان کرد: رسانه ملی باید در تولید فیلم‌ها و برنامه‌های خود مسائلی را مطرح کند که تشویق و انگیزه برای ازدواج را در جوانان ایجاد کند.

این پژوهشگر فرهنگ مردم گفت: در مدارس و دانشگاه‌ها، کتاب‌های درسی و فرهنگ عمومی باید از ازدواج به‌عنوان عنصر مهم انسانی یاد کنند که بر محبت و دوست داشتن و عمل به دستورات الهی مبتنی است. لذا نهادهای فرهنگی باید در راستای تشویق جوانان به ازدواج کار و تسهیلات لازم را در این خصوص فراهم کنند.

ازدواج در فرهنگ ایرانی - اسلامی

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در فرهنگ ایرانی اساس و رکن جامعه خانواده می‌باشد که از مرد و زن و فرزندان و اطرافیان خانواده تشکیل شده است، تصریح کرد: معماری کهن خانه‌های ایرانی شامل یک سازه خصوصی که محل سکونت پدر و مادر و فرزندان و یک سازه عمومی متشکل از مهمان‌خانه، حیاط، حوض و باغ بوده است.

قنبری ادامه داد: این ساختار یادآور ارزش‌های اجتماعی و صله ارحام و اهمیت و ارزش خانواده است، بسیاری از خاطرات کودکی ما با اشخاصی غیر از پدر و مادر یعنی با پدربزرگ و مادربزرگ، خاله‌، عمه، دایی و عمو شکل گرفته است و این ساختار در بسیاری از روستاهای استان همچنان به چشم می‌خورد. از جمله اینکه ممکن است در یک محله همه اهالی یا هم خویشاوند سببی و نسبی باشند.

وی تاکید کرد: در فرهنگ و ادبیات ملی نیز که در شاهنامه و اشعار سعدی و حافظ و مولوی و ... به یادگار مانده است، همواره تعهد، وفاداری، ایمان، اخلاق و صداقت و پاکی ارکان اصلی خانواده ایرانی هستند و هیچ جا نمی‌توان اثری از تمجید پول و مقام و خانه و مادیات یافت.

این مدرس دانشگاه فلسفه خانواده را همراهی افراد در تلخی‌ها و شیرینی‌های زندگی دانست و تصریح کرد: در فرهنگ ایرانی، طلاق وجود نداشته است، اسناد ازدواج و طلاق قدیمی موجود در بنیاد ایران‌شناسی حاکی از آن است که اسناد ازدواج در برگه‌های یک متر در ۶۰ سانتی‌متری با تزئینات تذهیب، خوشنویسی و امضای چندین شاهد تهیه می‌شده اما اسناد طلاق که به‌صورت محدود موجود هستند در قالب یک برگه A4 و مختصر تنظیم می‌شده است.

قنبری با بیان اینکه امروز ظرفیت تحمل افراد جامعه کم شده است، تاکید کرد: هنر در دنیای امروز، با هم بودن، به هم وفادار بودن و تحمل مشکلات است. همچنان که اگر کشاورز تلاشی نکند میوه شیرین بهار و تابستان را برداشت نخواهد کرد، پدر و مادر نیز برای داشتن فرزندان صالح که ریحان بهشتی هستند باید با هم همدل و همراه و در سختی‌ها همدل باشند.

پژوهشگر فرهنگ مردم در استان بیان کرد: در فرهنگ قدیم چهارمحال‌وبختیاری صفا و صمیمیت میان انسان‌ها موج می‌زد و با وجود امکانات پایین شاهد پرورش فرزندانی هستیم که منشاء خدمات بزرگ شدند حال آنکه امروزه در بسیاری از خانواده‌ها شاهد ظهور فرزندان طلاق یا تحمیل شکست‌های عاطفی به فرزندان هستیم که نباید از این فرزندان و به تبع آن جامعه، انتظار بالندگی و پیشرفت داشت.

قنبری در پایان گفت: ما باید به فرامین فرهنگ ملی، مذهبی خود بازگردیم چرا که ما ایرانی‌ها دارای فرهنگی ریشه‌دار، پاک و قابل توجه هستیم که به فراموشی نسپردن این فرهنگ اصیل سبب موفقیت در تمام امور اجتماعی و فرهنگی از جمله در امر ازدواج خواهد شد.