نفس اماره را در مسلخ ایمان ذبح کنیم

ماه ذی‌الحجه که به روز دهم می‌رسد عید بزرگ مسلمین عید سعید قربان «عید اضحی» از راه می‌رسد. عید بزرگی که از آن به عنوان عید مبارزه با نفس یاد می‌شود، روزی که نماد خودسازی و مبارزه با نفس و تمایلات نفسانی است، روزی که به نماد حضرت ابراهیم(ع) و یک الگوی عملی برای مسلمانان تبدیل شده است تا با سرمشق گرفتن از این پیامبر الهی در مقابل خواسته‌ها و تمایلات نفسانی، رضای خدا را بر هر چیزی ترجیح دهند.

داستان قربانی کردن حضرت اسماعیل از سوی پدرش حضرت ابراهیم(ع) دارای نکات جالب توجه‌ای است. به منظور آشنایی بیشتر با این نکات ایکنا آذربایجان شرقی، گفت‌و‌گویی با احمد مروتی، کارشناس دینی و مربی قرآن کریم، داشته است که در ادامه می‌خوانید:

احمد مروتی، کارشناس دینی و مربی قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به نکات جالب توجه در داستان حضرت ابراهیم(ع) و اسماعیل، اظهار کرد: ارتباط قوی و رابطه معنوی با خداوند باعث می‌شود بندگانی همچون حضرت ابراهیم(ع) به جز رضایت الهی به هیچ موضوع دیگری توجه نکنند. حضرت ابراهیم(ع) در اطاعت بی‌چون و چرای پروردگار بود به محض این که خداوند فرمود اسماعیلت را قربانی کن بی‌درنگ پذیرفت و لحظه‌ای تردید نکرد چرا که او به یقین و باور قلبی رسیده بود که باید دستورات الهی بی‌کم و کاست اجرا شود.

وی ادامه داد: داستان قربانی کردن حضرت اسماعیل نکات تربیتی و جذاب دیگری نیز دارد که بهتر است والدین که به تربیت دینی و مذهبی فرزندان خود حساس هستند با بیان داستان‌های قرآنی و مطالعه تفسیر آنها فرزندان خود را با این نکات تربیتی آشنا کرده و خودشان نیز الگوی عملی برای فرزندان باشند. وقتی حضرت اسماعیل از مقصود و منظور پدر آگاه شده بود که این موضوع دستور خداوند است بی‌درنگ گفت پدر فرمان خداوند را اطاعت کن و این نتیجه زحماتی است که پدر در تربیت او داشته است.

مروتی با اشاره به اینکه چاقو به فرمان خداوند گلوی حضرت اسماعیل را نبرید و به جای آن یک بره بر حضرت ابراهیم(ع) فرود آمد که قربانی شود تصریح کرد: این امر بر اطاعت بی‌قید و شرط حضرت ابراهیم(ع) از دستورات خداوند دلالت دارد و این پیام را به ما می‌دهد وقتی انسان رابطه عمیقی با خداوند داشته و دستورات الهی را بپذیرد خداوند نیز او را بی‌نیاز کرده و بهترین‌ها را در زندگی برای او جبران می‌کند.

وی بهترین درس و الگوگیری از پیام حضرت ابراهیم(ع) را قربانی کردن نفس اماره ذکر کرد و گفت: طبق تفسیرهای صورت گرفته زیرپا گذاشتن نفس اماره مهم ترین درسی است که می‌توان از عید قربان گرفت و نباید فراموش کنیم همه ما انسان ها هر لحظه و هر روز در معرض خواسته‌های نفسانی هستیم و باید با استغفار و رعایت تقوای الهی بتوانیم نفس اماره درون خود را کنترل کنیم.

مروتی در ادامه با تأکید بر نقش قصه‌های قرآنی در تربیت دینی فرزندان بیان کرد: قصه‌های قرآنی درس عبودیت و بندگی هستند و از آنجایی که یادگیری در سن کودکی همچون حک کردن بر روی سنگ است بنابراین هر چقدر داستان‌ها و قصه‌های قرآن کریم در کودکی برای کودکان به صورت شعر یا نثر گفته و خوانده شود در یاد و حافظه او ثبت می شود.

وی با اشاره به آیات قرآنی که داستان حضرت ابراهیم(ع) و اسماعیل را شرح داده است خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ۱۰۲ تا ۱۰۷ سوره صافات به داستان حضرت ابراهیم(ع) و اسماعیل اشاره کرده و برخی از مفسرین نیز در تفسیر این آیه نوشته‌اند منظور از این آیات ابراهیمِ عقل است که اسماعیلِ نفس را می کشد یعنی حضرت ابراهیم(ع) نفس خود که همان اسماعیل بود را قربانی کرده است. و این جدال عقل و نفس درون حضرت ابراهیم(ع) بود که خداوند می‌خواست نفس او ذبح بشود که شد.

مروتی ادامه داد: خداوند می‌خواست با این نوع نظام فکری میان عقل و هوای نفس یک مرز مشخص تعیین کرده و حضرت ابراهیم(ع) نیز با قربانی کردن نفس و رهانیدن از نفسانیات و خواهش‌های درونی خود را نجات دهد.

وی با اشاره به تعبیر و تفسیر ابن عربی از این داستان بیان کرد: در واقع هدف این بود که ابراهیم با اطاعتی که از فرمان الهی می‌کند، از تمام علاقه‌ها و تعلقات خود که در اسماعیل تبلور پیدا کرده بود، آزاد شود. قرآن صحیح می‌فرماید که: «...قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا». ذبح انجام شد. ذبح این بود که ابراهیم(ع) تعلقات خود را ذبح کند و کرد. وقتی ابراهیم چاقو را بر گلوی اسماعیل می‌کشد، چاقو را بر تمام روابط و تعلقات خود با اسماعیل می‌کشد.

مروتی با بیان اینکه حاجیانی که در مراسم حج شرکت می‌کنند باید بیش از دیگران در سبک زندگی دینی و قرآنی خود مراقبت داشته باشند تصریح کرد: همه ما مسلمانان باید نمونه یک انسان کامل بوده و با رعایت تقوا و پرهیز از اعمال زشت به عنوان یک مسلمان واقعی مطرح شویم در این میان وظیفه حاجیانی که در مراسم حج شرکت می کنند سنگین تر است عموم مردم انتظار دارند حاجیان نیز با تاسی از حضرت ابراهیم(ع) تعلقات مادی و دنیایی را کاهش داده سبک زندگی دینی و قرآنی را الگوی خود قرار دهند.