جابه‌جایی قدرت در منطقه و ضرورت هوشیاری ایران / امکان استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه مشخص نیست

علی بیگدلی، استاد بازنشسته دانشگاه شید بهشتی و کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره عدم موفقیت آمریکا در تصویب دومین پیش‌نویس تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت: آمریکا با عدم موفقیت مجدد در تصویب این مسئله مقداری از اعتبار جهانی خود را از دست داد، اما آمریکایی‌ها می‌خواستند با طرح دوباره این مسئله در شورای امنیت به زعم خود با اعضای شورای امنیت و جهان اتمام حجت کنند و این هشدار را بدهند که که ایران نباید امکان خرید و فروش تسلیحات را پیدا کند.

آمریکا در موقعیت حمله نظامی به ایران نیست

وی افزود: پس از این شکست بود که لیندسی گراهام، سناتور نومحافظه‌کار افراطی و از مشاوران ترامپ، اعلام کرد که آمریکا در حال آماده شدن برای حمله نظامی به ایران است و الیوت آبرامز، نماینده ویژه جدید آمریکا در امور ایران، نیز همین نظر را مطرح کرد، اما این یک ادعای بی‌خود و نابجاست و آمریکا الان امکان حمله نظامی را به ایران ندارد.

بیگدلی اظهار کرد: آمریکا اکنون در آستانه انتخابات قرار دارد و ترامپ نمی‌خواهد با ورود به یک نبرد نظامی شانس پیروزی خود را از دست بدهد، البته به شرط اینکه ترامپ برای بار دوم به ریاست جمهوری انتخاب شود ممکن است رفتارهای خشونت‌آمیز و جنگ‌طلبانه‌ای نسبت به ایران از خود نشان دهد و نگرشش نسبت به ایران تندتر از این دوره شود.

تبعات عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: مسئله دوم نزدیک شدن دشمن شماره یک جمهوری اسلامی، اسرائیل، در فاصله ده کیلومتری ایران، و اعلام عادی‌سازی روابط با امارات است که ممکن است این امر به ایجاد پایگاه‌های نظامی در امارات و بحرین منجر شود.

بیگدلی با بیان اینکه همه این مسائل نشان از تنگ‌تر شدن حلقه‌های فشار علیه ایران دارد، گفت: توصیه من به مسئولان ارشد جمهوری اسلامی ایران این است که حساسیت شرایط را بیش از پیش مورد توجه داشته باشند. نظام بین‌المللی در حال پوست‌اندازی است و شاهد جابه‌جایی‌های قدرت به ویژه در سطح منطقه هستیم که همه اینها حکایت از پیام‌های تهدیدکننده علیه ایران دارد. لذا ایران باید به دقت این تحولات را زیر نظر داشته باشد و سنجیده و هوشیارانه عمل کند.

آمریکا به دنبال فعال کردن «مکانیسم ماشه» از سوی اروپایی‌هاست

بیگدلی درباره امکان یا عدم امکان استفاده آمریکا از مکانیسم ماشه یا «اسنپ بک» بیان کرد: این یک بحث حقوقی پیچیده است. عده‌ای معتقدند که آمریکا چون از برجام خارج شده، دیگر عضو برجام محسوب نمی‌شود و به هیچ وجه نمی‌تواند با استناد به مفاد برجام از سازوکار ماشه برای بازگشت همه تحریم‌ها استفاده کند، اما آمریکایی‌ها چون خود را عامل اصلی تصویب برجام می‌دانند این حق را برای خود قائلند که از این حربه بهره ببرند.

این استاد پیشین دانشگاه شهید بهشتی ابراز کرد: البته در این میان بیشترین امیدواری آمریکا به شرکای اروپایی خود، آلمان، انگلیس و فرانسه است تا با پیشنهاد آنها مکانیسم ماشه فعال و اجرا شود و تحریم‌های قبل از سال 2015 از جمله تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران مجدداً احیا شود که در آن صورت براساس مندرجات این تحریم‌ها ایران تحت تحریم همه کشورها قرار می‌گیرد. از طرف دیگر آمریکا می‌خواهد اتحادیه اروپا را به سمت خود متمایل کرده تا از حرکت به سمت چین و روسیه خودداری کند. به نظر می‌رسد گرایش اتحادیه اروپا به شرق افزایش یافته که نمونه بارز آن روابط نزدیک مکرون با پوتین است.

بیگدلی اظهار کرد: به هر حال الان نمی‌توان نسبت به امکان اجرایی شدن مکانیسم ماشه قضاوت قطعی کرد. نکته مسلم این است که آمریکا به هیچ وجه مسئله ایران را رها نمی‌کند و می‌کوشد از زوایا و مسائل مختلف حلقه‌های فشار به دور ایران را تنگ‌تر کند. از آنجا که تحریم‌های حداکثری و همه‌جانبه علیه ایران نتوانسته آمریکا را به اهدافش برساند، لذا آنها به دنبال استفاده از شیوه‌های دیگری هستند و با حضور اسرائیل در خلیج فارس می‌خواهند تهدید نظامی علیه ایران را نیز به تهدیدات و تحریم‌های اقتصادی و سیاسی اضافه کنند.

به حاشیه بردن همکاری ایران و چین با بازگشت تحریم‌ها

بیگدلی درباره تأثیر مطرح شدن همکاری‌های طولانی‌مدت ایران با چین بر افزایش فشارهای آمریکا در موضوع تحریم‌های تسلیحاتی گفت: یکی از اهداف آمریکا در اعمال و افزایش تحریم‌‌ها ناامن جلوه دادن موقعیت ایران است تا سایر کشورها از جمله چین در ایران جرئت سرمایه‌گذاری پیدا نکنند و از این طریق ایران در یک انزوای بین‌المللی قرار گیرد.

این استاد پیشین دانشگاه شهید بهشتی در پایان بیان کرد: از این منظر طرح ابعاد  همکاری 25 ساله ایران و چین در فضای رسانه‌ای قطعاً یکی از عواملی است که بر تشدید فشارهای آمریکا علیه ایران به ویژه در زمینه تمدید تحریم تسلیحاتی افزوده است تا چین را از سرمایه‌گذاری کلان در ایران منصرف کند.