از نقش بی‌بدیل حضرت زینب(س) در حماسه حسینی تا درس‌های عاشورا برای زندگی

به گزارش ایکنا، ‎ به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در بیروت، از سوی رایزنی فرهنگی ایران در لبنان نشستی وبیناری با عنوان «نشست وبیناری نقش زنان و خانواده در ترویج فرهنگ عاشورا» جمعه، 31 مرداد با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین اختری، دبیرکل سابق مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مدیرعامل بنیاد بین‌المللی عاشورا، عباس خامه‌يار، رایزن فرهنگی کشورمان و عده‌اى از زنان فرهیخته از کشورهای مختلف برگزار شد.

ابتدا مريم ميرزاده، نویسنده ایرانی که اداره این نشست را نیز برعهده داشت، با اشاره به شرایط کنونی حاکم بر مراسم عزاداری امسال به موضوع درس‌هایی که عاشورا به ما می‌دهد پرداخت و درباره ویژگی‌های بانوی نمونه گفت: برای یافتن الگوی زن نمونه باید به گذشته بازگشت و به تاریخ نگاهی انداخت به زنانی که تاریخ‌ساز بودند و صحنه‌هایی از شکوه و مجد را آفریدند.اگر به محرم و عاشورا نظری بیاندازیم خواهیم دید که حضرت زینب کبری همان بانوی نمونه‌ای است که با شخصیت فاطمی‌اش، پرچم عاشورا را برافراشته نگاه داشت و پیام مظلومیت عاشورا را به گوش نسل‌های بعدی رساند .وی در تمام ابعاد اخلاقی، حجاب، عفت، شخصیت فکری و ایمانی و معرفتی الگویی برای تمام بانوان به شمار می‌رود.

 تجلی ارزش‌های جامعه در عاشورای امام حسین(ع)

سپس حجت‌الاسلام والمسلمین اختری ابتدا با تشکر از رایزن فرهنگی کشورمان در خصوص برگزاری این نشست در شرایطی که نمی‌توان مجالس حسینی را مانند سابق برگزار کرد، به روایاتی از امام رضا(ع) درباره عاشورا و تأثیری که بر جان و دل اهل بیت(ع) بر جای گذاشت اشاره کرد و گفت: ما نیز با اقامه شعائر حسینی و رفتن به عزاخانه ایام محرم و عاشورای حسین، مودت و محبت خود را به خاندان رسول خدا ابراز می‌داریم و تمایل خود را برای رسیدن به شفاعت آنها و محشور شدن با آنان نشان می‌دهیم.
‎وی در ادامه به بحث پیرامون نقش زن در گسترش فرهنگ عاشورایی پرداخت و گفت: نقش زنان در احیای ارزش‌های والا و فرهنگ دینی در جامعه شبیه نقش مردان است. احیای ارزش‌های جامعه در عاشورای امام حسین(ع) تجلی می‌یابد. مردان و زنان هر دو، نقش خود را به صورت فعال در واقعه دردناک عاشورا ایفا کردند. اما نقش زن در همراهی با موکب امام حسین در این مسیر تجلی پیدا می‌کند و به ویژه نقش حضرت زینب قهرمان کربلا و عقیله بنی هاشم، دختر امیرمؤمنان بارزتر بود از همان زمان ورود به کربلا و تا روز عاشورا در محرم. نقش ایشان در نگهبانی، تشویق و همکاری تجلی پیدا می‌کند. حتی در روز عاشورا نقش زن در شخصیت حضرت زینب تجلی یافت و زنان ما با الگوگیری از این بانوی گرامی در تمامی عرصه‌های داخلی و بین‌المللی توانسته‌اند جایگاه زن را آن گونه که شایسته‌اش است به جهانیان نشان دهند.

حضرت زینب(س)؛ پیام‌رسان فریاد بر حق مظلومیت عاشورا به گوش جهانیان

سپس خامه‌یار، رایزن فرهنگی کشورمان در لبنان با اشاره به سخنان امام خمینی(ره) مبنی بر این که زن انسان‌ساز است، گفت: اسلام نه تنها آزادی زن را تأیید می‌کند بلکه در تمام ابعاد بر او تکلیف بار شده چه در خانواده، چه در جامعه و چه در عرصه‌های علمی و نیز تصمیم‌گیرهای سرنوشت‌ساز، لذا زن مسلمان در جامعه‌ای سالم نقش ایفا می‌کند.
‎خامه‌یار در ادامه با اشاره به ابعاد شخصیتی حضرت زینب از جمله صبر، قدرت، عاطفه، تربیت، حمایت از خانواده، دفاع از حق و از خود گذشتگی و دیگر خصوصیات ایشان، حضرت زینب را به عنوان شخصیتی صبور، خواهری رزمنده، مادری فداکار و شخصیتی مجاهد که در برابر ظلم و استبداد ایستاد معرفی کرد و جهاد زنان را از نظر کیفیت با توجه به وظایفی که بر عهده دارد با مردان متفاوت دانسته و ایشان را کامل کننده نهضت امام حسین(ع) و پیام‌رسان فریاد بر حق مظلومیت عاشورا به گوش جهانیان توصیف کرد.
‎رایزن فرهنگی کشورمان در پایان گفت: حضرت زینب بزرگترین راوی و صاحب بزرگترین عزا در تاریخ بشریت است. این همان بانوست و عظمت نقش او در مقابله با طغیان، استکبار و ظلم با قدرت و صلابتش نهفته است، و او را به جایی رساند که مصیبتش را در عاشورا جز زیبایی ندید.

راز گسترش فرهنگ عاشورا به صورت عملی و تطبيقی

سخنران بعدی، خانم امل سماحه، استاد اخلاق مدارس المهدی و جمعیت زنان حزب الله در سخنان خود با اشاره به نقش اساسی زن در ساختن جامعه، توسعه و رشد آن، گفت: زن نقشی تربیتی، اجتماعی، اخلاقی، روانی، عقیدتی و فکری ایفا می‌کند و نقش زن در ثبات عاطفی و روانی او نسبت به افراد خانواده تجلی پيدا می‌كند و افرادی با متانت و خلاق از چنين خانواده‌ای بيرون می‌آيند و بازتاب همين امر در كل جامعه خواهد بود. حمايت معنوی و روانی در تمام مراحل و به ويژه در سختی‌ها كه باعث كمك در رشد توانمندی آنان خواهد بود.
‎استاد اخلاق جمعیت زنان حزب الله در ادامه به این نکته اشاره کرد که زمانی كه ما به قدرت درونی خود كه آن را با اعتماد به خداوند و توكل بر او پرورش نموديم، كسی نمی‌تواند ما را بشكند. از همين نقطه است كه فرهنگ عاشورا به صورت عملی و تطبيقی گسترش پيدا می‌كند. قدرتی كه ضعف، شكست و چالش را به فرصت و اميد تبديل می‌كند، و راز موفقيت‌های ما همان قدرت، ثبات و عدم نا اميدی و تسليم شدن، بصيرت و هوشياری به رغم وجود چالش‌ها و سختی خواهد بود.
‎وی سپس افزود: حضور حضرت زينب(س) و زنان كربلا در دلهايمان خواهد بود. زن در كربلا نقش برجسته و بزرگی ايفا نمود و در جاودانه شدن عاشورا سهيم بود. همان حضوری كه بيانگر موجی از عاطفه بوده كه دردها را می‌كاهد و انگيزه می‌دهد و همت‌ها و اراده‌ها را تقويت و كمر همت را به رغم تمام دردها و زخم‌ها محكم می‌كند. زن فرا تر از عاطفه و ناتوانی بدنی خود مسئوليت‌هايش را با تمام شايستگی ايفا و الگويی از زن قدرتمند و توانمند بر ايستادگی و ثبات حتی در سخت‌ترين شرايط، ارائه کرد.
‎خانم سماحه در پایان ضمن اشاره به ابعاد شخصیتی حضرت زینب گفت: حضرت زينب با تمام قدرت در برابر لشكر عمر بن سعد ايستاد و از هرگونه ضعفی كه بخواهد دشمن از آن بهره ببرد و يا عزم و اراده رزمندگان را سست كند، جلوگيری می‌كرد. پس از پايان جنگ نيز در ميان اجساد شهدا و فرزندان، برادران و فرزندان برادرانش و اصحاب قدم گذاشت. حضرت عباس و امام حسين و كودك شير خواره. خون‌ها و اجساد قطعه قطعه شده و سرهای برافراشته بر روی نيزها. اما اين جمله را گفت: خداوندا اين قربانی را از ما بپذير. زينبی كه مستی پيروزی لشكر عمربن سعد را در هم شكست و اين احساس را برای آنها ايجاد كرد كه گويی كاری از پيش نبرده‌اند. اين همان فريادی است كه كاخ ستمگران را لرزاند و آبروی آنها را ريخت. عاشورا با خون امام حسين و اصحاب و خاندانش و نيز با قدرت، عزم و صدای تكان دهنده حضرت زينب پيروز شد. صدای او در هر زمانی و هر مكانی بر ضد ظلم، گرفتاری‌ها و مصائب می‌پيچيد، تا هر ميدانی، كربلا شود.
‎خانم دکتر زینب عیسی؛ نویسنده و رئیس جمعیت خیریه سیده زینب(س) و متخصص در امور مشاوره لبنان، سخنان خود را با یاد و نام امام حسین و اشک بر آن حضرت آغاز کرد و سپس به نقش امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در تبیین حقایق عاشورا و خطبه آن بزرگواران در مجلس ابن زیاد و یزید اشاره کرد و گفت: سخنان حضرت زينب در ميان مردم كوفه وضعيت روحی روانی و اجتماعی آنها را بر ملا ساخت و وجود مشكل بيداری و عدم بيداری نزد آنها را از طريق ورود در عمق ساختار نفسانی آنها با استفاده از عبارت‌هايی دردناك و ملامت كننده نشان داد.

وی در ادامه درباره شخصیت حضرت زینب گفت: ایشان شخصيتی حكيمانه كه در سطح بالايی از اقتدار و پختگی روحی و تأثيرگذار در روابط اجتماعی قرار دارد كه می‌توان او را دارای قابليت‌های اجتماعی و هوش تأثير‌گذار در طول مدت حياتش دانست. تجلی اين اركان بيشتر در حين واقعه كربلا و با آغاز دوران اسارت نمايان شد؛ و توانمندی بالايی از مديريت زندگی تأثيرگذار را به اثبات رساند.
‎دکتر زینب عیسی همچنین گفت: حضرت زينب وظيفه خود می‌دانست تا حقايق را روشن نمايد و همين امر باعث شد تا سخنانش در برابر ستمگران گرايشی عقيدتی، رسانه‌ای، سياسی، روانی و اجتماعی داشته باشد. سخنانش در به هم كوبيدن جبروت و غرور يزيد و كاهش قدرتش تأثيرگذار بود.
‎وی در پایان از شرکت‌کنندگان خواست تا سيره حضرت زينب(عليها السلام) را از كودكی تا وفاتش مورد مطالعه قرار دهند تا الگويی سازنده از نظر روحی برای آنان باشد. و اين امر را بايد از دوران كودكی در فرزندانمان نهادينه كنيم تا در مسير زندگی از آن الگو بگيرند.
‎خوله القزوینی، مشاور مسائل خانواده از کویت، به مسئله نقشه تخریب جایگاه زن در خانواده و جامعه که از سوی دشمنان به صورت مخفیانه دنبال می‌شود اشاره کرد و گفت: كسی كه حقيقت وضعيت اجتماعی ما را دنبال كند دريافت خواهد كرد كه پروژه‌ای به صورت مخفيانه تلاش می‌كند تا نظام خانواده‌های مسلمان را از هم بپاشد و ارزش معنوی و انسانی آن را از بين برد و انديشه‌ای تخريب كننده در حال فعاليت برای از بين بردن عقايد است.
‎خانم القزوینی در خصوص توطئه‌هایی که در ارائه الگوهای نامناسب برای زنان مسلمان انجام می‌شود، اشاره کرد و گفت: آنها الگوهايی از زنانی می‌خواهند كه از نظر انديشه، قدرت و برتری تُهی باشند تا نسلی بی رمق و بدون شخصيت تربيت كنند.
‎آنها با سانسور خبری و عدم ارائه الگوهای بزرگ اسلامی مانند حضرت زينب سلام الله عليها می‌خواهند شخصيت زينب قهرمان كربلا را ترور كنند.
‎سپس به سخن یکی از شرق‌شناسان انگلیسی پس از جنگ جهانی دوم استناد کرد که می‌نویسد: اين زينب كيست كه به يكی از ستمگران دوران خود يزيد اين گونه می‌گويد: «نيرنگ خود را بكار بند و تلاش خود را بنما، كه به خدا سوگند ياد را محو نخواهی كرد و وحی ما را از بين نخواهی برد. سخنانش از شدت قدرت، سنگ‌ها را می‌شكافد. زينب عرش بزرگی مانند عرش يزيد بن معاويه را به لرزه در می‌آورد. برای همين بايد جايگاه و اصول، ارزش‌ها، اخلاق، انديشه و سياست موجود در آن را كم ارزش جلوه دهيم. بايد فرهنگی ايجاد كنيم كه زينب را پس براند و او را بشكند؛ تا كسی از او الگو نگيرد و اندك اندك تأثير او از بين خواهد رفت و مناصب ما از دسترسی چنين شخصيت‌هايی به دور خواهد ماند».
‎وی در پایان به بیان جنگ نرم دشمن علیه زنان مسلمان می‌پردازد و می‌گوید: آنها از طريق جنگ نرم اين گونه نقشه می‌كشند، تا از زن مسلمان مهمترين عوامل قدرتش كه در شخصيت برجسته‌ای مانند زينب جمع شده را سلب نمايند كه سازنده فرهنگ‌ها و جريان‌های مخالف است.
‎آنها زينب با شخصيت والايش را با زنی زيبا و لباس‌های فريبنده و ظواهر مادی و با جنس لطيف جايگزين می‌كنند.
‎لذا باید به موارد ذیل توجه کنیم:
‎- مفهوم قدرت معنوی را در زن را احيا كنيم و بُعد انسانی او را برانگيزانيم تا در خانواده و جامعه خود تأثيرگذار باشد
‎- مفهوم معنوی عاطفی مقدس را نزد زن را احيا كنيم همانی كه در حضرت زينب سلام الله عليها در روز عاشورا با دربرگرفتن زنان و كودكان تجسم پيدا كرد.
‎- ارزش عزت را در زنان را احيا كنيم تا دريابد كه اسلام به او قدرت، توانمندی و جايگاهی والا می‌دهد كه بتواند در برابر ستمگران بايستد.
‎- الگوی ناب زينبی را بر پايه قدرت و عزت فعال کنيم
‎- تأكيد بر بُعد معنوی و ايمانی در زنان از طريق پایبندی به عبادات و مستحبات همان گونه كه حضرت زينب نماز شبش را در شب يازدهم رها نكرد، حتی در اوج درد و مصايبش چرا كه عبادت روح زن را صيقل می‌دهد.

امنیت زنان در اسلام مرهون نقش حضرت زینب(س) در کربلا است

سپس خانم فادیا الحسینی، روزنامه‌نگار از تونس با تسلیت به مناسبت درگذشت آیت‌الله تسخیری، به ابعاد راهبردی شخصیت حضرت زینب اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر زينب عليها السلام نبود، نمی‌دانستيم چه اتفاقی رخ داده و در كربلا چه گذشته است؟ و حجم مظلوميتی كه هم اكنون در آن هستيم و بر زن‌ها در طول زمان گذشته است، اطلاعی نداشتيم. همان بانويی كه سر برادر خود را از عراق و كربلا همراه داشت و در هر مكانی درباره آن سخن گفت و به ده‌ها، صدها و هزاران نفر گفت كه چه اتفاقی در آنجا رخ داده است. اتفاقی كه در كربلا افتاد مانند شمشيری دولبه است. سلاحی برای مردان و سلاحی برای زنان مسلمان به شمار می‌رود. چرا كه حضرت زينب كوهی از صبر و كوهی از عزم و اراده بود. او اولين خبرنگار در طول زمان و در طول تاريخ بود تا جايی كه نويسندگان جهانی درباره مظلوميت كربلا و اهل بيت(ع) سخن گفتند.
‎وی سپس به نمونه‌هایی از الگوگیری زنان امروزی از حضرت زینب(س) اشاره می‌کند و به بیان وظایفی که اصحاب رسانه در باب الگوگیری از آن حضرت بر عهده دارند، پرداخته و می‌گوید: حضرت زينب يك بانوی ضعيفی نبود كه تنها بخواهد سر بريده برادرش را با خود همراه كند، بلكه او يك رسانه‌ای بود كه خبری يقينی به همراه دليل را با خود آورده بود. ما نيز به عنوان اصحاب رسانه نه تنها تكيه‌مان بر اصل خبر است بلكه تصوير را نيز ضميمه خبر می‌كنيم. حضرت زينب نخستين و آخرين شاهد رخدادهای كربلا بود. و زينب را می‌بينيم كه به عنوان كوهی از صبر چه چيزی به ما ارائه می‌كند، نه فقط برای فردا، بلكه برای فرداهای ديگر و برای گذشته و حال و آينده ما كه چه اتفاقی رخ خواهد داد. بنابراين حضرت زينب برای ما به مثابه راه و روش به سمت ايمان به خداوند است.
‎این روزنامه‌نگار تونسی در پایان می‌گوید: لذا اگر زينب نبود، زنان در اسلام نمی‌توانستند در امنيت زندگی كنند و نمی‌توانستند اين چنين قدرتمند در برابر قدرت‌های جهانی و شوكت قدرت‌های جهانی بايستد. همان قدرت‌هايی كه زن را به عنوان كالايی بی ارزش معرفی كرده‌اند. حضرت زينب همزمان با مفهوم حجاب و قدرت به ميدان آمد. پوشيدگی نشانه ضعف نيست و نشانه ارتجاع نبوده بلكه نشانه حركت به سوی جلوست. لذا زنی كه حضرت زينب(س) به عنوان يك انديشه، منطق و عقلانيت معرفی كرد، زنی ضعيف، خوار و زبون نيست خواه در خانه شوهرش و يا جامعه و يا در ميدان جنگی باشد كه خود آن را هدايت می‌كند، تفاوتی نمی‌كند. چرا كه جنگ تنها در ميدان جنگ متعارف نبوده بلكه در ميدان تربيت نيز وجود دارد، تربيت خود نيز جنگی از جنگ‌های زنان اين امت است.

از عاشورا و زنان کربلا درس زندگی بگیریم

در ادامه زهراء الموسوی، استاد روانشناسی از لبنان به بیان نقش زنان در جوامع شهرنشین پرداخته و نبود منابع کافی در معرفی سیره زنان برجسته تاریخ را یکی از مشکلات بر سر راه معرفِی آنها دانست و واقعه عاشورا را از این امر استثنا می‌کند و می‌گوید: اما
‎بسياری از رخدادهای تلخ تاريخی به زنها نسبت داده شده است اما در واقعه عاشورا نقش زن به طور يكسان بسيار برجسته است چه زنان اهل بيت(ع) پيامبر و چه زنان اصحاب و حتی زنانی كه در ميان دشمن بوده‌اند و اين يكی از بخش‌های(تاريخی) نادر به شمار می‌رود.
‎وی در ادامه به معرفی برخی الگوهایی از زنان می‌پردازد که کمتر مورد توجه قرار گرفته شده‌اند مانند موضع‌گیری زن خولی در آوردن سر بریده امام حسین(ع) به منزلش و یا موضع‌گیری زن زهیر بن القین و تغییر سرنوشت وی، و سپس می‌گوید: اين موضع گيری‌ها نشان دهنده اهميت نقش زن در تصميم‌گيری مرتبط با حق و باطل است و بايد بدانيم كه انصاف داشتن و تصميم‌گيری در اين زمينه تنها در موضعگيری‌های مهم و سرنوشت‌سازی مانند عاشورا محدود نمی‌شود بلكه ما بايد درس زندگی را از عاشورا بگيريم و آن را در زندگی روزمره خود پياده كنيم.
‎وی در پایان به نمونه‌هایی از رفتاری که زنان می‌توانند در زندگیشان برای جلوگیری از رفتار زشت همسران از خود نشان دهند، اشاره می‌کند و سخن خود را با این جمله پایان می‌دهد که: من اينجا به نقش بزرگ حضرت زينب(س) و نه نقش زنان خاندان اهل بيت(ع) اشاره‌ای نكردم كه بهانه‌ای آورده نشود كه آنها در خاندان نبوت و امامت تربيت يافته‌اند و ما كجا و آنها كجا !؟
‎بلكه مثالی از زنان عادی جامعه آوردم و می‌خواهيم آن رفتار را در زندگی روزمره خود پياده كنيم.