درخشش هنر اسلامی در قلب لندن

به گزارش ایکنا به نقل از  interpark.co، هنگامی که نام دین و هنر در کنار یکدیگر می‌آید، ممکن است از نظر برخی جمع این دو مقوله، متضاد و ناممکن باشد. با این همه و برخلاف تصورات موجود، هنر و دین به خوبی با هم انطباق پیدا کرده‌اند و آثار هنری بسیاری با زمینه دینی از سوی هنرمندان خلق شده‌اند که ارزش‌ جهانی دارند.

به طور کلی هنر اسلامی شامل هنرهای تجسمی خلق‌شده در دنیای اسلام بوده که تأثیر فرهنگ اسلامی و منطقه‌ای در آن به ‌خوبی نمایان است. هنر اسلامی یکی از دوران‌ شکوهمند تاریخ هنر و از ارزشمندترین دستاوردهای بشری به ‌شمار می‌آید و شامل انواع متنوعی همچون معماری اسلامی، خوشنویسی متون و قرآن کریم، نقاشی، سفالگری، قالیبافی، فرش‌بافی و گلدوزی اسلامی می‌شود.

برخلاف تصور بسیاری از افراد، هنر اسلامی فقط به مسائل مذهبی مرتبط با اسلام محدود نمی‌شود. اصطلاح اسلامی نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمان سرزمین‌هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد نیز اشاره می‌کند. این هنر غالباً عناصری غیرمذهبی را، که از سوی علمای مسلمان حرام شمرده نشده است، نیز دربرمی‌گیرد. همچنین به‌ آن دسته از مفاهیم و موارد هنری که در درون جوامع اسلامی تحت تأثیر عوامل منطقه‌ای و فرهنگ بومی به وجود آمده‌ است نیز هنر اسلامی گفته می‌شود.

جذابیت هنر اسلامی در لندن

آثار مرتبط با هنر اسلامی زینت‌بخش بسیاری از موزه‌های جهان هستند. یکی از موزه‌هایی که برخی از معروف‌ترین و زیباترین آثار اسلامی را در خود جای داده، موزه ویکتوریا و آلبرت (Victoria and Albert Museum) در لندن است که از پربازدیدترین موزه‌های دنیا به حساب می‌آید. این موزه، که در مجموع بیش از ۴٫۵ میلیون اشیای گوناگون از فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلفی را در خود جای داده است، در سال ۱۸۵۲ تأسیس شد و به نام ملکه ویکتوریا و پرنس آلبرت، که در جوانی درگذشت، نام‌گذاری شد. این موزه در منطقه برامپتون لندن از شهرک سلطنتی کنزینگتون و چلسی واقع شده‌ و مانند سایر موزه‌های ملی بریتانیا بازدید از آن از سال ۲۰۰۱ رایگان است.

موزه ویکتوریا و آلبرت یکی از بزرگترین موزه‌های اروپا شمرده می‌شود که گنجینه بزرگی از آثار هنر اسلامی را در خود جای داده است. بیش از 19 هزار اثر متعلق به جهان اسلام در این موزه وجود دارد که تاریخ ساخت آنها از اوایل دوره اسلامی (قرن 7) تا اوایل قرن 20 میلادی است.

گالری هنر اسلامی جمیل که در سال 2006 افتتاح شد، نمایشگاهی از 400 شیء مرتبط به دوران اسلامی است که یکی از بزرگترین بخش‌های این موزه را تشکیل داده و این گالری اشیایی از اسپانیا، شمال آفریقا، خاورمیانه، آسیای میانه و افغانستان را شامل می‌شود. یکی از شاهکارهای هنر اسلامی در این گالری یک گل مروارید کریستال سنگی متعلق به قرن 10 میلادی است.

البته اشیای موجود در این موزه تنها شامل آثار هنری نمی‌شود. تعداد زیادی قرآن با خط نفیس مربوط به دوره‌های مختلف در گالری جمیل به نمایش گذاشته شده است. از جمله آثار این بخش می‌توان به منبری متعلق به قرن پانزدهم مسجد قاهره اشاره کرد که شامل اشکال هندسی پیچیده‌ وی چوب منبت کاری شده است.

موزه ویکتوریا و آلبرت یکی از 17 موزه در سراسر اروپا و مدیترانه است که در پروژه‌ای با نام کشف هنر اسلامی شرکت می‌کند. این «موزه مجازی آنلاین»، که از سوی انجمن موزه مستقر در بروکسل ساخته شده است، بیش از 1200 اثر هنری و معماری اسلامی را در یک پایگاه داده واحد جمع کرده و در معرض نمایش قرار داده است.

شاهکار هنر اسلامی ایرانی موزه ویکتوریا و آلبرت

مجموعه فرش‌ موزه ویکتوریا و آلبرت از جمله فرش‌های خاورمیانه‌ای و ایرانی و از بهترین نمونه‌های فرش در بین موزه‌های جهان است و یکی از بهترین آثار گالری جمیل مربوط به اثری از ایران است؛ قالی اردبیل.

قالی اردبیل یک جفت قالی ایرانی نفیس با شهرت جهانی است که در دوره پادشاهی شاه طهماسب صفوی برای آرامگاه جدش بافته شده‌ بود و یکی از آنها در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و فرش دیگر در موزه هنر لس‌آنجلس قرار دارد. این قالی از نظر طرح و بافت یکی از نفیس‌ترین و مشهورترین قالی‌های جهان است که در فهرست ۵۰ اثر شاهکار هنری برگزیده جهان قرار دارد. کارشناسان آثار هنری این فرش را با نقش و نگاره‌های زیبای آن، یک اثر هنری انتزاعی منحصربه‌فرد می‌دانند.

این دو قالی تا سال 1846 میلادی در زیارتگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی بودند اما در اثر زلزله این مکان آسیب دید و به نظر می‌رسد احتمالاً برای تهیه وجه لازم برای تعمیر بنا، فرش‌ها فروخته شدند. با وجود اینکه این فرش‌ها آسیب دیده بودند، کمپانی «زیگلر»، که در کار خرید فروش فرش بود، این دو فرش را خریداری کرد. تکه‌های این دو فرش که هنوز قابل استفاده بود به هم متصل شد و در نتیجه یک قالی کامل و سالم به دست آمد؛ فرشی که بدون حاشیه با ابعاد کوچکتر بود.

در سال ۱۸۹۲ قالی بزرگتر از سوی کمپانی «رابینسون» در معرض فروش گذاشته شد. «ویلیام موریس»، که از جانب موزه در مورد آثار هنری تحقیق می‌کرد، طی گزارشی این فرش را فوق‌العاده و منحصربه‌فرد و بسیار زیبا توصیف و اصرار به خرید آن کرد. در ماه مارس ۱۸۹۳ با پرداخت ۲۰۰۰ پوند، «موزه ویکتوریا و آلبرت» صاحب این قالی شد.