گزاره «دفاع مقدس» چگونه شکل گرفت / نقش امام(ره) در قدسیت جنگ
حجت‌الاسلام مهدوی‌زادگان با اشاره به نقش مهم امام خمینی(ره) در دفاع مقدس بیان کرد: اتفاق بزرگی که در دفاع مقدس افتاد این بود که مفهوم قدسیت دفاع به وسیله امام(ره) ارتقا پیدا کرد و این معنا هنوز هم پس از گذشت 30 سال از پایان جنگ، طراوت و شیرینی خودش را دارد؛ یعنی اگر هنوز هم وقتی وصیت‌نامه‌های شهدا، خاطراتشان و اوصافی که از آن زمان هست را می‌خوانیم، می‌بینیم برای ما الهام‌بخش است.
به گزارش ایکنا؛ مراسم بزرگداشت چهلمین سالگرد دفاع مقدس، با سخنرانی حسینعلی قبادی، احمد پاکتچی، حسین دهقان و حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان امروز، 6 مهرماه، به صورت مجازی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در ادامه متن صحبت‌های حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از نظر می‌گذرد؛
مقام معظم رهبری در هفته گذشته و در آغاز هفته دفاع مقدس، یکی از بهترین سخنرانی‌های خود را ایراد و مطالب ارزشمندی را مطرح کردند. اشاره‌ای هم در مورد امام خمینی(ره) داشتند و تأکید کردند که نقش ایشان در دفاع مقدس بسیار باعظمت و در عین حال ناشناخته است. قدری در مورد نقش امام خمینی(ره) در تصرف معنوی در جنگ توضیح خواهم داد. جنگ تحمیلی که تجاوز صدام علیه ایران بود، در همان زمان به دفاع مقدس شهرت یافت. این عنوان می‌گفت که اولاً دفاع و ثانیاً مقدس است و توصیف جنگ به مقدس بودن، یک ویژگی خاص محسوب می‌شود، خصوصاً در دنیای جدید که می‌گویند عالمِ قدسی‌زدایی است و امر قدسی نداریم، می‌بینیم که این جنگ به دفاع مقدس توصیف می‌شود.
مهم است که بدانیم این توصیف دفاع به قدسی بودن چطور شکل گرفت و چه کسانی در آن نقش داشتند. برخی تلاش می‌کنند که بگویند این عنوان یک خوانش پسینی است و مربوط به پس از جنگ است. می‌گویند که ما خوانش دیگری داریم که این جنگ، جنگ است و قدسی بودن معنا ندارد، اما می‌دانیم که این عنوان و این توصیف دفاع به قدسی بودن در همان دوران هشت‌ساله به کار برده می‌شد و در ادبیات ما وجود داشت.
عمومی‌سازی دفاع؛ راهبرد مهم امام(ره)
این وصف دفاع به قدسی‌بودن در همان دوران وجود داشته و در همه اشکال، آن را می‌بینیم. بنابراین اینکه گروهی بخواهند اصرار کنند که بگویند خوانش مقدس از دفاع، خوانشی پسینی است باطل است، اما حرف در این است که چطور این دفاع به این قدسی بودن متصف شده است. به اعتقاد بنده امام خمینی(ره) در جنگ تحمیلی در تلقی از این جنگ و دفاع، دو تصرف بسیار مهم داشتند و تصرف هم یعنی نوعی ارتقای معنوی و فکری که در رزمندگان به وجود آوردند. تجاوزی که علیه یک کشوری صورت گرفت، اما اولین کار این بود که دفاع را عمومی‌سازی کردند.
جنگی راه انداختند، اما مسلماً با نیروهای نظامی که در درجه اول ارتشی‌ها بودند، به تنهایی نمی‌توانست جمع شود. مخصوصاً در شرایطی که تازه انقلاب شده و نظم ارتش هم خراب شده بود. از طرف دیگر نیز جریاناتی تلاش داشتند که ارتش را منحل کنند و انسجامی که باید در ارتش باشد، شکل نگرفته بود. همچنین نیروهای انقلابی مانند سپاه نیز طبیعی بود که به تنهایی یا با کمک ارتش نمی‌توانند این جنگ را اداره کنند و لازم بود به عرصه جامعه کشیده شوند. مردم نیز احساس می‌کردند که باید در جنگ شرکت کنند و این یکی از کارهای مهم امام(ره) بود که از طریق پایگاه مرجعیت دینی و بحث تکلیف مطرح شد و به همین واسطه دفاع عمومی‌سازی شد. این فرمایش که شرکت در جبهه‌ها تکلیف است، جنگ را عمومی کرد و مردم احساس کردند باید در این جنگ مشارکت کنند. این اتفاق نقش مهمی در موفقیت ما در پیروزهای جنگ داشت.
امام(ره) و ارتقای تلقی ملت از دفاع
مسئله دیگر مسئله ارتقای تلقی ملت از این دفاع بود. دفاع یک امر پذیرفته‌شده فطری است و انسان بالفطره حکم به دفاع می‌کند؛ یعنی اگر جایی بر من و یا همسایه من تجاوزی شود به حکم فطرت در مقابل آن باید بایستم و مقاومت کنم. پس دفاع یک امر فطری است و هر انسانی دفاع را لازم می‌داند؛ لذا دفاع یک امر قدسی عرفی است و عرفاً دفاع را مقدس می‌دانند. انسانی که در خوانش‌های خود می‌خواهد قدسی بودن دفاع را از حیث فطری‌اش انکار کند، با او حرفی نداریم، چون امر فطری را انکار می‌کند. پس دفاع یک امر فطری است، اما سخن در این است که آیا در این جنگ تحمیلی که عمومی هم شده و مردم نیز احساس تکلیف می‌کنند و بالفطره نیز دفاع از تجاوز را قبول دارند، آیا این کافی است؟ همین اندازه قداست عرفی برای جنگیدن و مبارزه می‌تواند کافی باشد یا خیر؟
این اندازه از قداست عرفی برای مبارزه با یک متجاوز کافی نیست؛ یعنی این اندازه نمی‌تواند یک ملتی را در مقابل یک متجاوز بسیج کند. اینجا باید مفهوم قدسی دفاع ارتقا پیدا کند و از معنای عرفی‌اش ارتقا یابد و به معنای بالاتری برسد و این امر را امام خمینی(ره) در دفاع مقدس انجام داد. کار بزرگ امام این بود که آمدند و مفهوم قدسی عرفی را که بالوجدان قبول داشتند، ترقی دادند و با مفاهیم دینی تغذیه‌اش کردند و امر دفاع را ارتقا دادند و یک تجلی عظیمی از آن شکل گرفت و با همین روند، دفاع مقدس هشت سال پیش رفت و توانستیم موفق باشیم.
پالایش و احیای درونی با بزرگداشت دفاع مقدس
جلوه‌های قداست دفاع را در سراسر جنگ و در تمام رفتارها و کنش‌ها شاهد هستیم. از شوق رفتن به جبهه و انگیزه‌هایی که رزمنده‌ها مطرح می‌کردند، سربندهایی که تماماً با یکسری مفاهیم دینی و قدسی بسته می‌شد تا نام گردان‌ها و ... همگی جلوه‌هایی از این دفاع مقدس هستند. فضای جبهه و پشت جبهه یک فضای کاملاً دینی است. وجود مسجد در اردوگاه‌ها و حسینه‌هایی که برپا بود، در تولید معنویت نقش داشت، اما در جنگ‌های عادی چنین چیزهایی اصلاً مرسوم نیست یا در چادرها می‌بینید که به صورت فراوان کتاب‌های ادعیه وجود داشت.
بنابراین یکسری معارف عظیم از معارف دینی از سوی امام خمینی(ره) به رزمندگان تزریق شد. بنابراین، اتفاق بزرگی که در دفاع مقدس افتاد این بود که مفهوم قدسیت دفاع به واسطه امام خمینی(ره) ارتقا پیدا کرد و یک معنای عالی از قدسیت پیدا شد و این معنا هنوز هم پس از گذشت 30 سال از پایان جنگ، طراوت و شیرینی خودش را دارد؛ یعنی هنوز هم وقتی وصیت‌نامه‌های شهدا، خاطراتشان و اوصافی که از آن زمان هست را می‌خوانیم، می‌بینیم برای ما الهام‌بخش است و می‌تواند برای ما الگو باشد. لذا اگر ما داریم چهلمین سال دفاع مقدس را گرامی می‌داریم، به این معنا نیست که داریم خاطره‌ای را به یاد می‌آوریم و از تاریخی تجلیل می‌کنیم. ما با بزرگداشت چهلمین سال دفاع مقدس می‌خواهیم خود را در این فضا بازخوانی و احیا کنیم و یک پالایشی در درون داشته باشیم.
انتهای پیام
