فقهای اسلامی فقه تطبیقی در زمینه بهداشت را پایه‌گذاری کنند

به گزارش ایکنا؛ وبینار «مبانی و چالش‌های دینی و معنوی در مواجهه با بلایا و مصائب»، سیزدهم آبان‌ماه با سخنرانی جمعی از اندیشمندان برگزار شد. سیده حورا صدر، رئیس موسسه تحقیقاتی امام موسی صدر در این کنفرانس بیان کرد: امام موسی صدر خود شرایط را برای این کنفرانس‌ها مهیا می‌کرد و سخنرانی‌های بسیاری در آنها ایراد می‌کرد. او کسی بود که هر آنچه در توان داشت به کار گرفت تا با مشکلات امت مبارزه کند. او با جدیت کامل برای وحدت تلاش می‌کرد. زمانی که دعوت دکتر شهریاری، دبیر کل مجمع تقریب مذاهب را دریافت کردم، مراحل مختلفی از سیره امام موسی صدر در ذهنم مرور شد. حرف‌ها و مواضع متعددی از او که متناسب با این کنفرانس است به ذهنم رسید و همه اینها مواردی است که از 42 سال پیش از ایشان صادر شده است که سال‌های محرومیت ما از حضور ایشان محسوب می‌شود.

وی افزود: در اینجا به برخی از گفته‌های ایشان می‌پردازم؛ در سال 1962 در مصاحبه مطبوعاتی که ممکن است اولین مصاحبه او در لبنان باشد، نظر خود را در مورد تعامل با ادیان و مذاهب بیان می‌کند. او موضع خود در مورد اختلاف‌های مذهبی در ارائه راهکار برای مشکلات را بیان می‌کند و می‌گوید قانون اساسی اسلامی ما طبق آیه «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ» است و بدون استفاده از ابزار تعصب و رفتار منفی باید این کار را کرد. خداوند فرمود این امت، امت واحده است و من خدای شما هستم. امام موسی صدر ادامه می‌دهد که من به اذن خدا در این مسیر پیش می‌روم و از همه مذاهب دعوت می‌کنم که در راه سازندگی تلاش کنند و هر مذهبی که بیشترین راهکار را ارائه کند، پیشرفت می‌کند.

تلاش‌های امام موسی صدر در راستای وحدت

صدر تصریح کرد: امام موسی صدر در سال 1969 در بیانیه‌ای بعد از تاسیس مجلس اسلامی شیعی، لبنانی‌ها را خطاب قرار داد و گفت بیاید اختلاف‌ها را کنار بگذاریم، آنچه از گذشته رسوب کرده را فراموش کنیم و همه حساب‌و‌کتاب‌های حزبی و منطقه‌ای را به بعد از این مشکلات موکول کنیم. مسئولیت بزرگ بر عهده شما است، چون با اتحاد خود می‌توانید مشکلات را حل کنید و از موانع عبور کنید.

وی بیان کرد: امام موسی صدر اهتمام خود را به وحدت و اتحاد نشان داده است و در بخشی از پیام خود در این سال می‌گوید در این روزهای سخت که امت را در بر گرفته است، نیاز ما به وحدت فراگیر و اتحاد بیش از پیش نمایان شده است تا نتیجه اقدامات خود را ببینیم. وحدت برای یکپارچه کردن ظرفیت‌ها از شریف‌ترین اهداف دین است و مرتبط با هستی، کرامت و عزت ما می‌شود. این امر، مسئله حیاتی است. این وحدت کلمه نباید شعاری و حرفی باشد که صرفاً بنویسیم، بلکه باید جرقه فکری و تنوعی از رفتار و سلوک ما باشد. ایشان با علمای مذاهب دیدار می‌کرد و در همایش‌های فکری و اسلامی متعددی حاضر شد و مقالاتی ارائه کرد که در راس آن «مجمع البحوث الاسلامیه» در قاهره بود. همچنین در همایش «الفکر الاسلامی» در الجزایر نیز حاضر می‌شد. به اعتقاد ایشان معنای مذهب در اسلام راه‌های رسیدن به اسلام و تلاش برای اجرای آن است و تعهد به مذهب این است که به مذهب، بُعد واقعی آن را بدهیم و در آن مبالغه نکنیم، چون هدف، اسلام است نه راه‌های رسیدن به آن و مسلمانان نباید هدف را فدای مسیر کند.

صدر تصریح کرد: ایشان در مصاحبه دیگری فرمود به کنفرانس مجمع‌البحوث پیشنهادی برای تشکیل یک کمیته دادم تا امکان اتحاد شعائر اسلامی را فراهم کنند. ایشان می‌گوید می‌شود این هدف را محقق کرد و به مسئولان گفته‌ام که صرف شناخت مسلمانان و مذاهب یکی از بهترین شیوه‌ها برای اطمینان یافتن مسلمانان است، چون دوری و عدم شناخت از یکدیگر، از عوامل شکاف و سوءظن و تشکیک بین اتباع مذاهب مختلف است. دعوت امام موسی صدر به وحدت و اتحاد، از وحدت بین مذاهب نیز گذشته بود، زیرا اهتمام داشت که باید همه ادیان هم‌زیستی داشته باشند. او تنها شخصی بود که از او دعوت شد تا به کلیسای کاتولیک برود و آنجا گفت ادیان واحد هستند چون در خدمت هدف واحدی بودند.

در ادامه این کنفرانس نوبت به سخنرانی آیت‌الله احمد مبلغی، نماینده مجلس خبرگان رهبری رسید. وی به طرح بحث در زمینه «قواعد فقهی مرتبط با بهداشت عمومی» پرداخت و بیان کرد: بهداشت عمومی، از مسائل اصولی زندگی اجتماعی است. یعنی هر نوع اشکال و اختلال که در بهداشت عمومی ایجاد شود، بر حرکت جامعه تاثیر منفی دارد. لذا روابط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تحت تاثیر کرونا قرار گرفت و در سایه کرونا، جهان به جایی رسید که تجارب بشری که با آنها زندگی می‌کند، در سایه مشکل بهداشت عمومی تحت تاثیر کرونا تغییر یافت. لذا نباید به بهداشت عمومی به عنوان مسئله سطحی نگاه کنیم، زیرا این مسئله، مهم و بنیادین است و همه روابط اجتماعی  تحت تاثیر بهداشت عمومی هستند و بدین‌ترتیب، جهان به سمت بازنگری و بازتعریفی در مورد راه‌ها و قوانین و قواعد بهداشت عمومی می‌رود.

فقه تطبیقی در زمینه بهداشت پایه‌گذاری شود

وی افزود: فقها نباید به این مسئله که اساسی و مهم است بی‌اعتنا باشند. ما باید پژوهش‌های زیاد و بنیادینی از دیدگاه فقه انجام دهیم که قابلیت‌های بسیاری دارد و پیشنهاد می‌کنم فقهای اسلامی فقه تطبیقی در زمینه بهداشت را پایه‌گذاری کنند. این اقدام، تاثیر مثبتی بر نسل کنونی دارد. زیرا با این رویکرد می‌توان ثابت کرد که فقه اسلامی قابلیت‌های زیادی دارد. پیشنهاد دیگر این است که با توجه به اینکه قواعد فقهی بیش از احکام جزئی انسجام دارند، پژوهش در مورد قواعد فقهی را به عنوان گام نخست در نظر بگیریم.

مبلغی تصریح کرد: در این زمینه به نمونه‌هایی اشاره می‌کنم که از جمله: قاعده لا عدوی، قاعده برتری بدن‌ها بر دین‌ها، قاعده حرمت التقریر بالنفس، قاعده حرمت در معرض خطر قرار دادن نفس و عدم ورود به سرزمینی که دچار بیماری واگیردار شده و عدم خروج از آن، که از یک حدیث گرفته شده است، قاعده فرار از بیماری واگیردار و ... . این می‌تواند مرحله نخست پروژه تمرکز بر فقه بهداشت عمومی باشد.

وی افزود: در اینجا می‌خواهم یکی از قواعد را تبیین کنم، زیرا زبان و بیان قوی در زمینه بهداشت عمومی دارد که عبارت از برتری بدن‌ها بر دین‌ها است که در برخی کتب فقهی آمده است و برخی فقها بر آن اساس فتوا داده‌اند. این قاعده می‌گوید باید سلامت را بر احکام موجود در شریعت مقدم کنیم که نص حکم است. یعنی شریعتی که احکامی آورده، می‌گوید اگر خطری باشد، باید سلامت و حیات بدن را بر احکام وارد شده در دین ترجیح دهید. در این زمینه روایتی از امام علی(ع) وارد شده است. در آن زمان، جامعه در خطر قحطی بود و امام(ع) در دعایی فرمودند: نزول باران را بر بندگان تعجیل کن که بدن‌ها در حال هلاکت هستند. این یعنی خطر متوجه یک یا دو یا سه شخص نبوده است، بلکه خطر قطحی، حیات انسان را تهدید می‌کرده است. سپس فرمودند اگر بدن‌ها بمیرد دین نیز می‌میرد، یعنی هلاکت بشر، دین را نابود می‌کند و امام(ع) بین دو موضوع مهم ارتباط برقرار کرد؛ دین و بهداشت عمومی.

نماینده مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: این روایت به وضوح، تفکری که می‌گوید باید به تقویت دین بپردازد، گرچه بهداشت عمومی در خطر باشد را رد می‌کند. کسانی که اینطور فکر می‌کنند، به دین به صورت امر جدا از زندگی انسان و سلامت می‌نگرند و از مفهوم دین دور هستند. امر دین به مسائل اجتماعی و سلامتی جسم ارتباط دارد و اگر بدن‌ها نابود شوند، دین نابود می‌شود. بر این اساس، باید در این شرایط، شیعه و سنی فقه تطبیقی در زمینه سلامت را پایه‌گذاری کنند.