مؤسسات قرآنی به سمت استارت‌آپی شدن حرکت کنند

اغلب مؤسسات قرآنی صرفاً در حوزه آموزش عمومی شامل روخوانی، روان‌خوانی، تجوید و ... فعالیت دارند و به نظر نمی‌رسد با این روند بتوانیم مدعی استقرار گفتمان قرآنی در جامعه باشیم. حال که بیش از دو دهه از فعالیت مؤسسات قرآنی می‌گذرد، شاید نیاز به بازتعریف باشد. در خصوص این موضوع نظر حجت‌الاسلام حجت مجیدی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های مردمی فرهنگی قرآن و عترت خراسان رضوی، را جویا شدیم.

حجت‌الاسلام مجیدی در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه فعالیت‌های قرآنی متناسب با نیاز مخاطب و جامعه قرآنی ارائه نمی‌شود، گفت: فعالیت‌ها باید جنبه متفاوتی به خود بگیرد. در طول چهل‌ سالی که از انقلاب گذشته، فعالیت‌ها حول محور جلسات قرآن شکل گرفته اما رشدی که متناسب با نیاز جامعه باشد هنوز ایجاد نشده است. حتماً باید اهداف و آیین‌نامه‌ها بازنگری شوند اما اینکه چه زمانی این اتفاق بیفتد، بحث دیگری است. هم‌اکنون برخی اداره‌ها و قرآنیان شروع به پایش مؤسسات قرآنی در کشور کرده‌اند، اما شاید زمان مناسبی برای پایش نباشد. در حال حاضر باید نظام انگیزشی را در مؤسسات و میان مدیران و فعالان قرآنی ایجاد کنیم.

اتحادیه واحد کشوری، مجری بازتعریف اهداف باشد

وی افزود: بهترین نهادی که می‌تواند این بازتعریف را انجام دهد، اتحادیه واحد کشوری است. اگر قرار باشد دستگاه حکومتی این کار را انجام دهد، براساس یکسری خط‌کشی‌‌ها، موازین و پارامترهای قانونی عمل می‌کند اما چون دایره تغییر و تحول در اتحادیه کشوری، مردمی است به مراتب گسترده‌تر از دستگاه‌های دولتی است. رشد مضاعفی که در نهادهای مردمی صورت می‌گیرد به مراتب از دستگاه‌های دولتی و نظارتی بالاتر است. دستگاه‌های دولتی باید وظیفه ذاتی‌شان یعنی نظارت را انجام دهند، اما تغییرات را به اتحادیه کشوری بسپارند تا بتوانند با همفکری و هم‌اندیشی با فعالان قرآنی کشور به الگو و سیستم مناسبی برسند تا با تأیید آن، فعالیت‌های جدید و بهتری انجام شود.

مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های مردمی فرهنگی قرآن و عترت خراسان رضوی گفت: در ابتدا باید نظام فکری مدیران و فعالان مؤسسات آرام باشد و در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا به شدت متضرر شده‌اند. قبل از این موضوع مقدماتی را برای پیشرفت فعالیت‌‌‌های فیزیکی، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خودشان انجام داده‌ بودند و حالا با این وضعیت، انگیزه‌شان را از دست داده‌اند. وقتی جنگی شروع می‌شود باید سعی کنیم سنگرها را حفظ کنیم. هم‌اکنون سنگرهای قرآنی ـ مردمی در حال از بین رفتن است. در استان خودمان با یک‌سوم مؤسسات، فعالیت‌ها را ادامه می‌دهیم.

وی اظهار کرد: برنامه‌هایی را که دارالقرآن کشور برای هر مؤسسه تعریف کرده چندین بار برای مؤسسات توضیح داده‌ایم، اما چون موقع گرفتن مجوز توجیه نشده‌اند که چه کارهایی را می‌توانند و باید انجام دهند، متأسفانه یک عده در کشور از این مورد سوء‌استفاده کرده و وارد حوزه کودک شده و درآمدهای کلانی را کسب کرده‌اند. عده‌ دیگری نیز ترغیب شدند که برای درآمدزایی به این سمت و سو بروند. الان بهترین موقعیت برای توجیه افراد باقی‌مانده و آما‌ده‌سازی آن‌ها برای فعالیت‌های به‌روزتر و جامع‌تر است.

مجیدی ادامه داد: سال گذشته یک دوره توانمندسازی برای مدیران و مربیان در سطح استان برگزار کردیم. تمام هدفمان در آن دوره، که استقبال خوبی نیز از آن شد، این بود که مؤسسات به این سطح از آگاهی برسند که کارشان فقط روخوانی، روان‌خوانی و ... نیست و اهداف بلندتر و بیشتری در انتظارشان هست. از بین مواردی که در دارالقرآن کشور تصویب شده بود، که بیش از 80 مورد بود، 20 مورد را ارزیابی کردیم و می‌توانیم در سه سطح کودک و نوجوان، جوان و خانواده طبقه‌بندی کنیم. اصرار داریم مؤسساتمان به سمت فعالیتهای استارت‌آپی و نوآورانه حرکت و از فضای مجازی بیشتر و بهتر استفاده کنند و بحث رسانه و سواد رسانه را جدی بگیرند. اینها ظرفیت‌هایی است که باید در مؤسساتمان ایجاد کنیم. طبیعتاً با این وضعیت، مؤسسات پاسخگوی نیاز پنج سال آینده کشور نخواهند بود و حتماً باید خودشان را به‌روزرسانی کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که مؤسسات چقدر در تحقق اهداف تعیین شده موفق بوده‌اند؟ گفت: اگر بخواهم به مؤسسات استانمان امتیاز بدهیم، در مجموع از 20، 12 می‌دهم. در استان ظرفیت‌های بالایی داریم. دستگاه‌های نظارتی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی که بازوهای نظارتی مؤسسات مردمی هستند، کارشان را دقیق‌تر انجام دهند و روی نظارت و رصد مؤسسات متمرکز باشند و مؤسسات نیز با کمک جلسات هم‌اندیشی و توانمندسازی خود را به سطح اقناع مخاطب برسانند.

فعالیت‌های قرآنی به سمت اشتغال‌زایی حرکت کند  

حجت‌الاسلام مجیدی با اشاره به مؤسساتی که در این شرایط انعطاف از خود نشان داده‌اند و متناسب با شرایط پیش رفته‌اند، تصریح کرد: در استانمان حدود 10 مؤسسه تحت هر شرایطی از دیگران جلوتر بوده‌اند. دلیل موفقیت آنها این است که خود را وقف امور قرآنی کرده‌اند، یعنی زندگی و سرمایه اقتصادی، انسانی و اجتماعی‌ و الگویی‌شان را وقف فعالیت‌های قرآنی کرده‌اند. تمامی مؤسسات یکسری سرمایه‌های اجتماعی دارند و اگر آن‌ها را به سطحی برسانیم که از این فرصت استفاده کنند یقیناً نتایج بهتری برای مردم خواهد داشت. در حوزه اشتغال مشکل داریم؛ بنابراین فعالیت‌های قرآنی می‌تواند به سمت اشتغال‌زایی حرکت کند و فعالیت‌های جانبی‌ را نیز انجام دهند تا پاسخگوی نیازهای مخاطبانشان باشند.

وی ادامه داد: البته چنین مؤسساتی در کشور هستند و اشتغال‌زایی به معنایی که در بحث صنعت و معدن رصد می‌شود مورد نظر نیست، بلکه به این معنی است که شخص به واسطه فعالیتش به سطحی از رضایت در زندگی برسد. می‌توان فعالیت‌هایی را تعریف، ایجاد و حمایت کرد. در بحث اشتغال‌زایی مؤسسات قرآنی می‌توانند به‌طور مثال یک مجموعه فروشگاهی را ایجاد کنند و در حالی که به رفع مشکلات معیشتی مردم کمک می‌کنند، تمام سود و آورده‌های مالی‌ را نیز صرف مؤسسه کنند. در بحث قرآن نباید از حکومت کمک بگیریم. وقف‌های زیادی در حوزه قرآن داریم که اگر احیا شوند بسیاری از مؤسسات نیز احیا می‌‌‌شوند. افراد خیّر اگر توجیه شوند و احساس وظیفه کنند، بسیار در بخش قرآنی مؤثر خواهند بود. بخش‌های مردمی در امورات قرآنی بسیاری از مشکلات را حل کرده‌اند. با توجه به وضعیت کشورمان، نیاز داریم که در هر مؤسسه‌ای بخش IT وجود داشته باشد و این امر سبب حرکت به سمت اشتغال‌زایی می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های مردمی فرهنگی قرآن و عترت خراسان رضوی اظهار کرد: قبل از شیوع کرونا، بحث پایش را با خوداظهاری مؤسسات آغاز کردیم. 80 درصد مؤسسات در این خوداظهاری ثبت‌نام کردند که یکی از پارامترهای آن خلاقیت‌ بود. اگر قرار باشد مؤسسات دوباره جان بگیرند، باید موارد دیگری نیز نظیر سواد رسانه، روابط اجتماعی، مهارت ارتباطی و مهارت مدیریت، حل مسئله و مدیریت بحران در این پایش و خوداظهاری مد نظر قرار گیرد. از همه مهم‌تر اینکه از وضعیت حقوقی و حقیقی مؤسسات آگاهی کاملی داشته باشند. بسیاری از مؤسسات، مجوز را اخذ کرده‌اند، اما از مسائل حقوقی مؤسسه اطلاع کافی ندارند و وقتی در جریان پرداخت مالیات یا لزوم خوداظهاری قرار می‌گیرند به نظر می‌رسد که اطلاع چندانی از این مسائل ندارند.

وی در پایان سخنانش با بیان اینکه از مدیران مؤسسات در تمامی کشور دو خواهش دارم، گفت: اول اینکه نیروهای حکومتی در کشور، مثل سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وظیفه ذاتی‌ خود یعنی نظارت را انجام دهند و غیر از آن به هیچ وجه مداخله‌ای در امور مؤسسات قرآنی ـ مردمی نکنند و این کارها را به ‌صورت متمرکز به اتحادیه کشوری واگذار کنند. دوم اینکه مؤسسات قرآنی از فرصت‌هایی که کرونا ایجاد کرده برای توانمندسازی خودشان و مربیانشان استفاده و طرح و برنامه‌هایشان را به‌روز کنند و خودشان را برای کارهای قوی‌تر آماده کنند. اگر مؤسسات ایده‌ و برنامه‌ای دارند که می‌تواند گره‌گشای مؤسسات دیگر باشد، آن را به اتحادیه استانی و کشوری پیشنهاد دهند تا از ظرفیت عقلایی تمامی مؤسسات و مدیران برای برطرف کردن مشکلات مؤسسات استفاده شود.

گفت‌وگو از لیلا شرف