ترور دانشمند ایرانی نقض آشکار قوانین بین‌الملل با عواقبی خطرناک است
یاسویوکی ماتسوناگا، استاد دانشگاه توکیو، گفت: اگر یک قدرت خارجی در اجرای ترور دانشمند ایرانی نقش داشته باشد، کما اینکه به طور گسترده این موضوع مورد سوءظن قرار گرفته است، این جنایت نه تنها نقض آشکار قوانین بین‌المللی، بلکه نمونه‌ای از رفتار خطرناک با عواقبی ناشناخته است و واکنش نشان دادن و محکوم کردن حمله به غیرنظامیان در خاک کشوری دیگر وظیفه خواهد بود.
ترور و شهادت محسن فخری‌زاده، از دانشمندان مؤثر و رده‌بالای حوزه تحقیقات هسته‌ای کشور، در روز جمعه، 7 آذر، باعث شد که موضوع تنش بین ایران و آمریکا در غرب آسیا و نقش رژیم صهیونیستی در ناامن کردن منطقه از طریق ترور بار دیگر شدت گیرد. از سوی دیگر با توجه به رو به پایان بودن دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و احتمال شروع مذاکرات و پیوستن مجدد آمریکا به برجام از سوی جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب، برخی عقیده دارند که این ترور در راستای ادامه سیاست فشار حداکثری ترامپ بود. از نظر این کارشناسان، ترامپ قصد دارد که با ادامه و افزایش فشارهای اقتصادی و سیاسی بر ایران، وضعیت را برای بهبود احتمالی و حداقل کاهش تنش‌ها بین واشنگتن و تهران سخت کند.
بیشتر بخوانید:
پروفسور یاسویوکی ماتسوناگا(Yasuyuki Matsunaga)، استاد دانشگاه توکیو در رشته روابط بین‌الملل و کارشناس مسائل غرب آسیا، از جمله ناظرانی است که اعتقاد دارد این اقدام (ترور مغز متفکر) جدا از مسائل سیاسی، از نظر بین‌المللی کاری خطرناک بوده است و واکنش جهانی را در پی خواهد داشت.
ماتسوناگا در رشته علوم اسلامی و در مقطع کارشناسی از دانشگاه توکیو (سال 1987) فارغ‌التحصیل شده و در دانشگاه کارولینای جنوبی در رشته مطالعات بین‌الملل (کارشناسی ارشد در سال 1994) تحصیل کرده و دکترای خود را در سال 2006 در رشته علوم سیاسی از دانشگاه نیویورک کسب کرده است. او که مقالات و تحقیقات بسیاری را درباره مسائل خاورمیانه از جمله ایران انجام داده است؛ در گفتوگو با خبرگزاری ایکنا در مورد ترور کور و بزدلانه محسن فخری‌زاده و تأثیر آن بر روابط بین‌المللی سخن گفت.
ایکنا ـ روز جمعه شاهد ترور دانشمند هسته‌ای ایرانی بودیم. این جنایت چه تبعات بین‌المللی به ویژه در مورد ایران و آمریکا خواهد داشت؟
در ابتدا باید دید که چند کشور به این جنایت واکنش نشان داده و آیا همه کشورها این ترور را محکوم می‌کنند؟ اگر یک قدرت خارجی در اجرای طرح توطئه ترور نقش داشته باشد، کما اینکه به طور گسترده این موضوع مورد سوءظن قرار گرفته، این امر (ترور محسن فخری‌زاده) نه تنها نقض آشکار قوانین بین‌المللی بلکه نمونه‌ای از رفتار خطرناک با عواقبی ناشناخته است. اگر دولت دیگری در اجرای آن شرکت داشته باشد، واکنش نشان دادن و محکوم کردن حمله به غیرنظامیان در خاک یک کشور دیگر، یک وظیفه خواهد بود.
ایکنا ـ فکر می‌کنید این ترور با سیاست فشار حداکثری بر ایران یا اقدامی با حمایت برخی دولت‌های منطقه، که از بازگشت احتمالی آمریکا به برجام ناراضی هستند، همخوانی دارد؟
به نظر می‌رسد بیشتر شبیه تلاش لحظه آخری برای خرابکاری در توسعه روابط آینده است تا اجرای محاسبه شده یک سیاست برنامه‌ریزی شده. با نگاهی به تاریخچه و چشم‌انداز آینده روابط آمریکا و ایران، به نظر می‌رسد که دولت در حال خروج ایالات متحده در تلاش است تا حد ممکن بذر اختلاف را برای جلوگیری از بهبود احتمالی مناسبات بین ایالات متحده و ایران بکارد.
ایکنا ـ مقامات ایرانی معتقدند نشانه‌های جدی از مسئولیت اسرائیل در این ترور وجود دارد. با توجه به سابقه اقدامات مشابه رژیم صهیونیستی در ترور مغزهای متفکر ایرانی دیدگاه شما در این باره چیست؟
اگر کشوری در خارج از ایران در این کار دخالت داشته باشد، کاندیدای آشکاری متهم این پرونده خواهد بود. یعنی فقط یک متهم (اسرائیل) در منطقه وجود دارد که سابقه پشت سر داشتن یک سری ترورهای هدفمند با انگیزه‌های سیاسی و افراد اصلی را دارد. در این مورد نیز احتمال مشارکت اسرائیل در این موضوع بسیار زیاد است.
ایکنا ـ برخی کارشناسان معتقدند سیاست ترامپ در آخرین روزهای حضور خود در کاخ سفید، دشوار کردن کاهش تنش بین ایران و ایالات متحده است. در این باره چه نظری دارید؟
البته فقط کاخ سفید نیست. در ایالات متحده و ایران افرادی وجود دارند که به یک اندازه مخالف روابط دوجانبه هستند. مطمئناً، دولت ترامپ در برنامه‌ریزی و اجرای سیاست ضدایرانی فشار حداکثری بسیار افراطی عمل کرده است، اما مواضع ضدایرانی که به وضوح از سوی برخی افراد در محافل سیاسی واشنگتن دیده می‌شود، در تهران نیز علیه کاخ سفید وجود دارد. بنابراین، فرصت برای آن دسته از سیاستگذاران هر دو کشور که سودای بهبود روابط را دارند، خیلی زیاد نیست. از نظر مدت زمان، ممکن است یک دوره زمانی بسیار کوتاه هم باشد چراکه دوره دوم دولت روحانی در حال پایان است و زمان انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری ایران نیز به زودی در پیش است.
ایکنا ـ پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری، شاهد اظهار نظرهایی درباره بازگشت آمریکا به برجام بوده‌ایم. احتمال بازگشت ایالات متحده به توافق هسته‌ای با ایران چقدر است؟
دولت بایدن مطمئناً سعی دارد به چندین توافقنامه بین‌المللی که دولت ترامپ از آنها خارج شده است، بپیوندد. توافقنامه اقلیمی پاریس و توافق هسته‌ای ایران در رأس این فهرست قرار دارند. بنابراین، به احتمال زیاد دولت بایدن در چند ماه ابتدایی پس از روی کار آمدن و تعلیق تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران که دولت ترامپ مجدداً اعمال کرده بود، به سمت بازگشت به مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد حرکت کند.
با این حال، حتی اگر این اتفاق بیفتد، همه تحریم‌هایی که دولت ترامپ علیه ایران وضع کرده است، برداشته نخواهد شد. برای دولت بایدن بازیابی کامل وضعیتی که در پایان دولت اوباما شاهد آن بودیم، دشوار خواهد بود. برخی از اقدامات(اقدامات دولت ترامپ) احتمالاً بیشتر به دلایل سیاسی داخلی ایالات متحده، باقی خواهند ماند.
ایکنا ـ واشنگتن و ریاض در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ روابط بسیار گرمی داشتند. فکر می‌کنید روابط آمریکا و عربستان در دوره ریاست جمهوری بایدن چگونه پیش خواهد رفت؟
دولت بایدن سعی خواهد کرد روابط دوجانبه بین ایالات متحده و عربستان را تا حدی راه‌اندازی مجدد کند. با این حال، به احتمال زیاد بسیاری از مواردی که در دوران دولت ترامپ در مورد آنها توافق شده است، مانند قراردادهای تجاری مربوط به تسلیحات و انواع همکاری‌های اطلاعاتی به قوت خود باقی خواهد ماند. روابط دو کشور شامل بازیگران مختلف و منافع مستحکم است. به عبارت دیگر، فضای مانور دولت بایدن در این باره چندان گسترده نیست.
گفتوگو از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
