آیا مرگ را برای خود می‌خواهیم؟
گاهی فکر می‌کنیم که مرگ اتفاق و رویدادی است که برای دیگران رخ می‌دهد و نه برای ما! و تا خود به صورت صریح با بیماری و مرگ مواجهه نشویم باور نداریم که در آستانه گذر هستیم و در نتیجه همه را انکار می‌کنیم.
چنانکه شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان بسیاری از افراد را نگران انتقال این بیماری و موجبات فراهم کردن زمینه‌های مرگشان را مهیا ساخته؛ زمینه‌ساز گفتمان‌ها، نگاه‌ها و رویکردهای جدیدی نیز به سبک زندگی، بهداشت فردی، رفتارهای شخصی و اجتماعی و... بوده که در این میان؛ یکی از اصطلاحاتی که این روزها در مقابله با فوبیای مرگ شخصی با عناوین مختلف از سوی برخی عنوان می‌شود دارای پیامی است حاکی از رویکردهای« خودمراقبتی»؛ که در بازاندیشی آن، توجه به معنای رفتارهای درست اجتماعی، آموزش به دیگران و مسئولیت‌پذیری، توجه به سلامتی خود و متقابلاً دیگران را نمایان ساخته است.
از این رو نه تنها علوم مختلف بلکه، انسانشناسی و به عبارتی مردم‌شناسی در ایام بحران بیماری‌ها از ابتدای امر مساله سلامت، بیماری، درمان و خودمراقبتی آدمی را از منظر فرهنگ مورد مطالعه قرار داده و اشاره می کند: «چگونه می‌توان به کمک درمان و سلامتی مردم در اپیدمی بیماری‌ها که بعضا از سوی کشورها کمتر به آن توجه شده یا قدرت مبازره ندارند، عمل کرد، از این نگاه که شناخت طرح و ساختار بافت زندگی مردم، ساخت اجتماعی، فعالیت‌های اقتصادی، ویژگی‌های دینی ـ قومیتی افراد، برای بازگرداندن سلامتی و درک انسان برای خودمراقبتی بیشتر معنی پیدا می‌کند.»
ایران جامعه‌ای است مملو از اقوام مختلف و با فرهنگ‌های متفاوت که هر یک برای اجرای آیین‌های خود ایامی از سال را دور هم گرد می‌آیند تا همبستگی‌ها، صله ارحام، تقویت نوع دوستی، روابط عاطفی و اتحاد خود را به نمایش بگذارند. اما امسال سالی است که آیا مرگ را برای خود می‌خواهیم؟، قطعاً نه!
بدون شک این گردهمایی‌ها و مهمانی‌های خانوادگی می‌تواند بار مصیبتی را برای خانواده‌ها به ارمغان آورد که منطق عقل دانا می‌گوید باید از آن دوری گزید.
گاهی فکر می‌کنیم که مرگ اتفاق و رویدادی است که برای دیگران رخ می‌دهد و نه برای ما! و تا خود به صورت صریح با بیماری و مرگ مواجهه نشویم باور نداریم که در آستانه گذر هستیم و در نتیجه همه را انکار می‌کنیم. با این اوصاف یاد و خاطره یلداها و شب چله‌های گذشته را گرامی می‌داریم و این بار تنها می‌نشینیم و در سکوت، و شب چله امسال را با دور همی‌های خانوادگی و جمعی تکرار نمی‌کنیم.
باید که تجمعات و دورهمی‌هایی مانند آیین‌های شب یلدا، چلّه و سایر رسم‌های سنتی مربوط به ایام زمستان را کم کرد و برای مدتی که کرونا مهمان خانه‌های ما است این گونه گرد هم آیی‌ها را کنار گذاشت؛ تا در مورد یکی از زمینه‌های موارد قابل تامل در واکاوی مؤلفه‌های مؤثر فرهنگی که تکرار رفتارهای پرخطر از جانب مردم است، به دور بود.
با این جمله که از منظر انسانشناسی در مفهوم فرهنگی آن در قرن حاضر هیچ‌کس به غیر از خودمان نمی‌تواند به خود و دیگران کمک کند و نحوه چگونه زیستن را به هم بیاموزیم، باید بر این امر صحه گذاشت. از این رو که در نگاه امروزین دانش وآگاهی‌های ما در مؤلفه سلامتی به عنوان امر اجتماعی افزایش یافته و فضاهای گفت‌وگویی شکل گرفته که در حال فهم اجتماعی از مقوله سلامت و بیماری هستیم تا در بهترین حالت رفتارهای خود را به سمتی مناسب‌تر سوق دهیم.
حسن سپهرفر، پژوهشگر مردم‌شناسی
انتهای پیام
