رهنمود‌هایی برای به تکلیف رسیدن پسران

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، متن سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد حاج علی اکبری، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور در مراسم جشن ملی دانش‌آموزان مکلف در دی ماه ۱۳۹۹ به شرح زیر است:

 

‌بسم الله الرحمن الرحیم

 

خدمت پدر، مادران و معلمان و مربیان ارجمند که دانش‌آموزان آن‌ها به سن تکلیف و تشریف رسیده‌اند صمیمانه تبریک عرض می‌کنم و حقیقتاً جای تبریک دارد به پدر و مادری که در جلوی چشمان خودش شاهد رشد عزیزترین افراد زندگیشان می‌شوند و در جلوی چشمانش کودک دیروز، امروز در آستانه جوانی قرار گرفته است و معلم و مربی عزیزی که شاهد بالیدن و رشد کردن و به نتیجه رسیدن دانش آموزان عزیزش هست، به هر حال صمیمانه به شما عزیزان تبریک می‌گویم، اولاً یادآوری به خودمان است وقتی که فرزند و دانش‌آموز ما به سن تکلیف و تشریف می‌رسد، به نظرم یک یادآوری خیلی خوب است که ما خودمان با تکلیف الهی چه کردیم؟ و یادمان می‌آید وقتی که ما هم به این سن تکلیف رسیدیم که اکنون سال‌های کم یا زیادی از آن زمان گذشته است، در این سال‌ها ما با تکالیف الهی نظیر نماز، روزه، امر به معروف و نهی از منکر، وظایف خانوادگی، تکالیف اجتماعی و سیاسی خود چه کرده‌ایم؟ به هر حال یک فهرست طولانی است که این‌ها از سوی پروردگار متعال متوجه ما است و هر چه که از سن انسان می‌گذرد دایره تکالیفش وسیع‌تر می‌شود.

این تکالیف عبادی دائماً توسعه پیدا می‌کند تا به حج می‌رسد و از تکالیف اقتصادی جدیدی که بر عهده انسان گذاشته می‌شود تا تکالیف خانوادگی، اجتماعی و امثال این‌ها که در قبال آن‌ها وظایفی بر عهده داریم.

به نظرم رسیدن فرزندانمان به سن تکلیف یادآوری خیلی خوبی برای ماست تا وضعیت خودمان را در قبال رسالات الهی و مأموریت‌ها و وظایفی که طی این سال‌ها بر عهده ما قرار گرفته مرور کنیم و ما هم از نو دوباره تصمیم بگیریم برای اینکه ان‌شاءالله وظایف خود را بهتر و با کیفیت‌تر از گذشته انجام بدهیم. اگر در بخش‌هایی از این تکالیف موفق شده‌ایم که باید شکرگزار پروردگار باشیم و اگر خدایی ناکرده توفیقی نداشته‌ایم و کم و کسری بوده، تا وقتی که نفسی هست و فرصتی برای جبران داریم استغفار کنیم و تا این فرصت هست باید انسان خود را اصلاح کند.

خیلی وقت‌ها می‌بینیم مخاطبان عزیز ما، بچه‌های ما و نور چشمی‌های ما آن‌طور که باید و شاید حرف‌های ما را نمی‌شنوند و باید به خودمان مراجعه کنیم و ببینیم که آیا این ارائه‌های ما، صدای ما و درخواست ما را اعمال و واقعیت‌های شخصیتی‌مان یاری می‌کند یا خیر؟ زیرا صدای عمل خیلی بلندتر است و بچه‌ها اول صدای عمل ما را می‌شنوند. بگذریم این یک نکته بعد از تبریک و اینکه واقعاً نعمت الهی در حضور ما به چنین نقطه‌ای می‌رسد و باید حال شکر داشته باشیم، نکته بعدی عبارت است از اینکه شما عزیزان می‌دانید هم برای پدران و مادران و هم برای مربیان و معلمان شاید جدی‌ترین و مهمترین اقدامی که در مسیری که با دانش‌آموزان و با فرزندانشان دارند و یکی از تأثیرگذارترین کار‌هایی که می‌توانند انجام بدهند این است یک خاطره شیرین، برجسته، پررنگ، مؤثر و ماندگار از دوره تکلیف و تشریف بچه‌ها در ذهن و جان آن‌ها ثبت شود. کاری که شما می‌توانید انجام بدهید این است و نباید دست‌کم گرفته شود به نظر می‌رسد برای دستگاه تعلیم و تربیت، مدارس و عزیزانی که در این عرصه خدمت می‌کنند واقعا یک فرصت فوق‌العاده است که بعد از انقلاب اسلامی و از برکات دوران انقلاب همین جشن تکلیف‌ها و جشن تشریف‌هایی است که در مدارس کشور برگزار شده است، البته در بخش دختران وسیع‌تر و گسترده‌تر و با رنگ و لعاب بیشتری برگزار شده است و برای پسران کمتر بوده که این اواخر به تدریج فرهنگ‌سازی شده است و حقیقتاً اهمیتش کمتر هم نیست. امیدواریم به صورت فراگیر و مناسب انجام شود که البته ادبیات این دو حوزه با هم فرق می‌کند و اقتضائات آن متفاوت است و باید این تفاوت‌ها کاملاً در برنامه‌ها مد نظر قرار گیرد که دوستان در آموزش و پرورش در این زمینه کاملاً تبحر دارند و حواسشان به جوانب مسئله هست.

به نظر من اهمیت دادن به موضوع و برجسته کردن و جدی کردن مسئله در ذهن و نگاه دانش آموز از یک سو و شیرین‌سازی و دلنشین کردن موضوع از سوی دیگر، امر مهمی است که بالاخره در پرتو عزت و رحمت معلم و والدین اتفاق می‌افتد. به هر حال می‌دانید که دو ویژگی اساسی که انسان مربی باید داشته باشد صفت‌های عزت و رحیم است و آن‌جایی که باید اهمیت، شکوه و جدیت یک موضوع منتقل شود این صفت عزت شما است که آن را پشتیبانی می‌کند و آنجایی که باید لطافت، دلنشینی و شیرینی مسئله منتقل شود آن صفت رحیم بودن و مهرورزی شما است که کمکتان می‌کند. در هر حال یک ترکیبی از عزت و رحمت در ارتباط با موضوع تکلیف لازم داریم، یعنی هم باید اهمیت و جدی بودن و ابعاد سرنوشت‌ساز مسئله به عزیزان ما منتقل شود و هم باید اسرار، لطافت و شیرینی که در ذات این مسئولیت‌های جدید و تکالیف تازه و ورود به عالم جدید وجود دارد برای آن‌ها بیان شود که البته باید این کار به صورت هنرمندانه انجام شود تا یک تصویر ذهنی برجسته و فراموش نشدنی از این اتفاق بزرگ در زندگی بچه‌های عزیزمان در حافظه ماندگار آن‌ها نقش ببندد و برای اینکه این اتفاق بیفتد نیاز به تضرع، دعا و کمک‌خواهی از پروردگار متعال و استمداد از مربی عالم حضرت بقیه‌الله اعظم(عج) دارد که ان‌شاءالله در این امر هم موفق باشیم.

‌
بسم الله الرحمن الرحیم

 

صمیمانه به شما دانش‌آموزان عزیز، پسران ارجمند و عزیزمان و نور چشمانمان فرا رسیدن سن تکلیف و تشریف تان را تبریک می‌گویم.

خوش به حال شما و خوش به سعادتان الحمدلله روزگار و زمانه با شما یار بود و عمرتان به یکی از حساس‌ترین نقطه‌های زندگیتان رسید. خیلی حساس و بسیار باشکوه و بزرگ آن هم درست و نقطه‌ای که وقتی شما به آن می‌رسید یک عالم جدیدی برایتان گشوده می‌شود که در واقع عالم خطاب الهی به تعبیر رهبر عزیز و فرزانه‌مان است که شما دیگر مخاطب شده‌اید به خطاب الهی یعنی خداوند متعال دیگر با شما سخن می‌گوید شما را مورد خطاب و فرمان و امر و نهی خودش قرار می‌دهد. در واقع شما وارد دوران جوانی‌تان شده‌اید، زیرا دوره جوانی یک دوره شگفت انگیز در عمر انسان است واز آن به دوره قوت تعبیر می‌شود به تعبیر قرآن کریم دوران زندگی ما به سه دوره تقسیم می‌شود؛ دوره ضعف، دوره قوت و مجدداً دوران ضعف و شما در آغاز دوران قوت عمرتان قرار گرفته‌اید.

در واقع این سن بلوغ و تکلیف و تشریف یک چنین دوره‌ای است و به شما صمیمانه تبریک می‌گویم این ولادت و تولد جدید است، ولادت معنوی است، ورود به عصر جوانی بر شما، خانواده‌های عزیز شما پدر و مادر و معلمان و مربیان و همه کسانی که شما را دوست دارند تبریک می‌گویم.

اولین نکته این است که شما دوران بلوغ و سن تکلیف و تشریف را به عنوان یک نعمت بسیار بزرگ بیشتر بشناسید این نیاز به مطالعه، شنیدن و بررسی دارد این نعمت بزرگی که اکنون متوجه شما شده و الان به شما هدیه شده است را ابتدا باید بشناسید تا بتوانید شکر آن را به جای بیاورید. انسان برای اینکه بتواند شکر نعمت به جای بیاورد باید در درجه اول نعمت را بشناسد و نسبت به آن معرفت پیدا کند و این شناخت از خودتان است و می‌دانید که یک خودشناسی است، زیرا شما اکنون در یک موقعیت ویژه‌ای قرار گرفته‌اید که این امکان را فراهم کرده که ارتباط جدید بین شما، عالم الهی، عالم ملکوت و خداوند عالم و پروردگارتان برقرار شده است و یک خط ارتباط جدید برقرار شده است بین شما و حضرت حق و از سوی خداوند متعال برای شما این ارتباط باز شد که یک دسترسی از سوی حضرت حق به شما برای ارتباط با عالم معنا داده شد و می‌توان گفت نعمت جشن تکلیف بزرگ‌ترین و عظیم‌ترین نعمت‌هایی است که بعد از نعمت آفرینش و نعمت سلامتی و امثال این‌ها به شما کرامت شده است و باید خیلی قدرش را بدانید خوش به حالتون و نیاز به شکر دارد. اولیای خدا همیشه وقتی که یک نعمت جدید به آن‌ها می‌رسد نگران این هستند که می‌توانند از عهده شکر آن برآیند یا خیر؟ بنابراین شکر نعمت خطاب الهی و تکلیف الهی و وظایفی که از سوی خداوند متعال بر عهده ما قرار گرفته است اقتضا می‌کند که ما اولاً این تکالیف و وظایفی که در این موقعیت جدید متوجه ما شده است را بشناسیم و بعد هم سعی کنیم به وظایف و مسئولیت‌هایی که متوجه ما شده است به خوبی عمل کنیم این کلمه را به خوبی به خاطر بسپارید یعنی با کیفیت، احساس خوب و احساس افتخار با احساس شوق به وظایف خود عمل کنیم و با این احساس شوق وارد دوران جدید زندگیمان بشویم و از اینکه مسئولیت‌ها و وظایف جدید بر عهده ما گذاشته شده است احساس سنگین باری نداشته باشیم و خود این احساس خوبی یکی از مراحل شکر است یعنی با اقبال و نشاط وارد این دوره جدید از عمرمان شویم.

از نگاه خداوند، خودمان، زندگی‌مان و برنامه‌هایمان را ببینیم، شما بحمدالله برای ورود به این دوران جدید قبلا تمرین کرده‌اید احساس مسئولیت، احساس وظیفه، نماز، روزه، حریم محرم و نامحرمی را قبلا به لطف خداوند متعال تمرین کرده‌اید، اما اکنون دیگر از دوره تمرین خارج شده و وارد دوران مسئولیت‌های جدی می‌شود و از شما در مورد آن‌ها سؤال می‌کنند و این تفاوت خیلی تفاوت زیادی است یک زمانی هست که انسان نماز را تمرین می‌کند یک وقت هم خیر به وظیفه نماز خود عمل می‌کند بین این دو تفاوت خیلی زیادی است و به هر حال شما آمادگی آن را داشتید و از پدر و مادر‌های خوب و مؤمن خودتان و از معلمان عزیز و مؤمنتان آموخته‌اید و اکنون وقت عمل و ورود به این عرصه است اولاً در ارتباط با خودتان این احساس شخصیت یک طرف مسئله است اینکه شما را در منزل صدا می‌زنند و مسئولیتی به شما می‌دهند یعنی روی شما حساب باز می‌کنند حال باید به این نکته توجه کنید که خداوند عالم برای شما وظیفه تعیین کرده است و این یک احساس شخصیت به انسان می‌دهد و این احساس شخصیت در کنار احساس مسئولیت است یعنی باید برای پاسخ گویی آماده شویم این پاسخگویی زمانی محقق می‌شود که وظیفه‌ای را که به ما متوجه شده و مسئولیتی که به ما سپرده شده بتوانیم به خوبی عمل کنیم و با کیفیت انجام بدهیم. بنابراین هر کدام از شما‌ها و در ارتباط با خودتان یک سرفصل جدید باز کنید و در این سرفصل جدید وظایف خودتان را شروع کنید به برنامه‌ریزی کردن و نوشتن و آنچه از سوی پروردگار عزیزمان امر و نهی شده است، رعایت کنیم و در دستور زندگی خودمان قرار دهیم در ارتباط با خدای متعال که اصل مسئله است این عنایت و این نظر رحمت این نگاه ویژه‌ای که اکنون به شما شده است از سوی حضرت حق اینجا در درجه اول وارد شدن به دوستی با حضرت حق است. یعنی یک باب دوستی را خداوند متعال بین خودش و شما برقرار کرده از طریق یک سلسله وظایف و باید‌ها و نباید‌ها و مسئولیت‌ها این آن نکته است که باید فرزندان عزیزم به آن خیلی توجه کنند و شما جوانان عزیز باید به این مسئله خیلی توجه کنید توکل به خداوند متعال و اعتماد به حضرت حق از اینجا شروع می‌شود اعتماد به حضرت حق یعنی آن کسی که مرا آفریده و خلق کرده و عالم را خلق کرده و گذشته و امروز و فردای من همه در اختیار اوست و متعلق به اوست به هر حال مصلحت، سعادت و خوشبختیم را بهتر از من می‌شناسد بهتر از من می‌خواهد بنابراین دیگر خیالم راحت می‌شود یعنی هر وظیفه‌ای که از جانب خداوند متعال برای من تعیین شود و امر یا نهی باشد می‌دانم که تامین کننده خوشبختی من است، لذا با اعتماد به خداوند متعال با این وظایف و تکالیف روبرو می‌شوم و خودم را اگر بدانم در این زمینه‌ها ضعف یا نقصی دارم به او می‌سپارم و از او کمک می‌خواهم و به او توکل می‌کنم مهمترین مسئله این است که شما با کیفیت، نشاط و فعال و با احساس خوب وارد این عرصه شوید نخستین چیزی که ان‌شاءلله به آن رسیدگی می‌کنید که هم اول، وسط و آخر است، نماز است. اگر نماز ما درست باشد سایر کارهایمان درست می‌شود، اگر به نماز خود کیفیت دهیم همه زندگیمان کیفیت پیدا می‌کند و اینجا یک چالش جدی با شیطان داریم و از همین جا شروع می‌کند و با آن چالش خواهیم داشت نماز را سنگین و سخت نشان بدهد از اینجا شروع می‌کند، با شما کلنجار رفتن و شما را وسوسه می‌کند و از همین نقطه شما باید شروع کنید و بر شیطان غلبه کنید با کمک خواستن از خداوند متعال با یاری گرفتن از حضرت ولی‌عصر(عج) که یاری‌گر شما در نماز است و نماینده خداوند است و کارتان آسان می‌شود بنابراین کیفیت بخشیدن به نماز و جدی گرفتن نماز و اول وقت خواندن نماز از اینجا شروع می‌شود و بعد هم ارتباط با کلام الهی، با قرآن کریم و انس با بیشتر با سخنان پروردگار متعال و همان جا هست که انسان با وظایف و مسئولیت‌های خود آشنا می‌شود از همین جا باید به سراغ خانواده برویم شما از این به بعد در خانواده دیگر وزیر اعظم هستید و مسئولیت و احساس مسئولیت و حقوق و تکالیفی که ما نسبت به پدر و مادرمان داریم آن‌ها هم باید روی ما حساب باز کنند جلب رضایت پدر و مادر سر خوشبختی است که از سوی خداوند متعال به من و شما معرفی شده است، چرا که خداوند متعال در سوره شریفه اسراء آیه ۲۳ می‌فرمایند: «وَقَضَى رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا»؛ یعنی و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود]احسان کنید این دروازه خوشبختی به دست پدر و مادر است که به روی شما باز می‌شود با دست رضایتشان و تامین این رضایت بر عهده شما است.

در ارتباط با خانواده به اینکه فضای معنوی خانواده را تقویت کنید و خلاصه یک عضو اثرگذار به معنای واقعی کلمه از این به بعد در محیط خانواده باشید و بدانید چه توقعی از شما وجود دارد و در ارتباط با دیگران سایر مردم و انسان‌ها چه وظیفه‌ای بر عهده ما است که چه مسئولیت و چه حقوقی از ناحیه آن‌ها بر عهده ما است این هم به حرف‌های تازه‌ای در این بخش مطرح می‌شود مانند حریم محرم و نامحرم، حیا و یا نگاه‌ها از اینجا ظاهراً شروع می‌شود که چالش اصلی که با شیطان خواهید داشت، در ارتباط با نگاه است، یعنی شما آقا پسر‌های عزیز اگر بتوانید از اول ان‌شاءلله با عنایت پروردگار متعال حریم حیا را در نگاهایتان حفظ کنید، خیلی پیش می‌افتید. اگر انسان بتواند نگاه‌های خودش رو از همان ابتدا تمیز و پاکیزه نگاه دارد آن طوری که خداوند تبارک و تعالی از انسان می‌خواهد و حرمت دیگران، حقوق دیگران بر عهده ما دارند در ارتباط با مدرسه هم که یکی از این بخش‌هایی است که ما با دیگران هستیم از معلم و مربی و مدیر و امثال این‌ها بگیرید تا سایر دانش‌آموزان این حقوق متقابل به مسئولیت‌های دیگر در ارتباط با آن‌ها وجود دارد و دیگر مثل قبل راحت نمی‌توانیم حرف بزنیم و روی حرفهایمان باید حساب کنیم و دیگر مثل قبل نمی‌شود خیلی راحت با دیگران رفتار کنیم و باید در رفتارهایمان محاسبه کنیم، زیرا خداوند از ما سؤال می‌کند، زیرا ما مکلف شده‌ایم و وضعیت فرق کرده است و باید رفتارمان را محاسبه کنیم و اگر در حضور افراد یا پشت سر آن‌ها صحبت می‌کنیم باید بسیار مراقبت کنیم باید احترام افراد را داشته باشیم، به ویژه معلمان و بزرگتر‌ها در مدرسه و همه این‌ها فهرستی بود از نکته‌هایی که خواستم به شما عزیزان یادآوری کنم تا بدانید چه اتفاق بزرگی در زندگیتان رخ داده است. در ارتباط با نظام اسلامی در ارتباط با رهبر عزیز مان در ارتباط با این نظام الهی که در واقع امانت شهدا و اولیای خداوند است به نسل ما و اکنون نوبت شما است و شما اکنون مخاطبان بیانیه گام دوم رهبر عزیزمان هستیم در آن جشن تکلیف سیاسی در واقع به تشریف این خطاب‌ها مشرف هستید که رهبری معظم در آنجا با شما حرف زده‌اند و مسیر طی شد و مسیر آینده و وظایف و مسئولیت‌ها را به همه شما و یادآوری کرده‌اند.

یاد شهدا ان‌شاء‌لله همیشه همراهتان باشد و با خاطره آن‌ها و با درسی که آن‌ها به شما دادن به یاری خداوند به توانید زندگیتان را پر از نور و سعادت و خوشبختی کنید برای همه شما آرزوی توفیق می‌کنم از خداوند متعال و مهربان برای همه شما عزیزان و به نور چشمانمان آرزوی سعادت و سربلندی و موفقیت می‌کنم.