تحقق دولت اسلامی با راهبردسازی و کاربردی‌سازی بیانیه گام دوم

به گزارش ایکنا، همایش علمی «انقلاب اسلامی و گفتمان علم و حکمت در بیانیه گام دوم انقلاب»، امروز، 19 بهمن‌ماه، با سخنرانی جمعی از اندیشمندان و با همکاری گروه فلسفه سیاسی مجمع عالی حکمت اسلامی به صورت مجازی برگزار شد. در ادامه متن سخنان حجت‌الاسلام نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی را می‌خوانید که با موضوع «مبانی حکمی دولت مقاومت در بیانیه گام دوم» ایراد شده است؛

موضوع سخن، مبانی حکمی دولت مقاومت در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است. بحث این است که اگر چطور بیانیه گام دوم را بفهمیم، حق مطلب ادا می‌شود و به عبارت دیگر، رویکرد مناسب در فهم بیانیه چیست؟ پیشنهاد این است که این رویکرد به صورت راهبردی و بنیادین باشد. اگر فهم ما راهبردی باشد، انتظاری که از این بیانیه می‌رود، محقق می‌شود، اما اگر فهم راهبردی از این بیانیه صورت نگیرد، نتیجه لازم هم کسب نمی‌شود.

فهم راهبردی یعنی باید سطح بیانیه گام دوم را در سطح انقلاب اسلامی طرح کنیم. انقلاب اسلامی یک انقلاب تمدنی است، نه انقلاب سیاسیِ صرف. در ایران معاصر، حرکت‌هایی داشته‌ایم که تک‌بعدی بوده‌اند، مثلاً انقلاب مشروطه ضداستبدادی بود و یا نهضت ملی شدن صنعت نفت که ضداستعماری بود، اما در انقلاب سطح بیداری ملت به رهبری امام یک سطح کلان راهبردی بود؛ یعنی فهم و برداشت امام این بود که تهاجم فرهنگی غرب و تهاجم غرب اعم از غرب سیاسی و یا اقتصادی به جهان اسلام، تهاجم تمدنی است، لذا فرمودند امروز تقیه حرام است.

محور تمدنی انقلاب اسلامی

بنابراین، محور انقلاب اسلامی، اسلام است و اسلام حاوی رویکرد جامع کل‌نگر و تمدنی است. غرب به صورت کامل به جنگ اسلام آمد و انقلاب اسلامی نیز دفاع طبیعی ملت ایران در برابر این تهاجم بود؛ لذا انقلاب اسلامی را باید در مقیاس تمدنی ببینیم. انقلاب اسلامی، هدف تمدنی خود را با بسط و تعمیق اندیشه ولایت محقق می‌کند. اندیشه ولایت، در سه بعد در حال بسط یافتن است؛ یکی ولایت در میان آحاد امت اسلامی، دوم ولایت در میان امت و امام و سوم، ولایت در عرصه مرزبندی با دشمنان تمدنی امت اسلامی و این را از گسترش ولایت در جهان امروز می‌توانیم درک کنیم. چیزی که به ما کمک می‌کند که بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را به این صورت بفهمیم، این است که با رویکرد حِکمی به آن نگاه کنیم.

حکمت دو بخش مهم نظری و عملی دارد؛ در بخش نظری، هدف حکمت تربیت انسان موحد و عاقل است. عبد آن چیزی است که خداوند با آن عبادت می‌شود و دین براساس عقل و عقلانیت حرکت می‌کند و انبیا(ع) و نبی اسلام(ص) آمده است تا گنیجه‌های خرد را برانگیزانند. به لحاظ نظری انسان عاقل می‌شویم، اما به لحاظ عملی نیز عادل می‌شویم و جمع عقل و عدل انسان عاقل عادل می‌شود. انسانی که بر اساس حکمت حرکت می‌کند، یعنی در عرصه نظر عاقل و موحد است و در عرصه عمل، عادل، خداگرا و خداباور است و اعمالش خدایی است. این انسان وقتی انقلاب می‌کند و دولت تشکیل می‌دهد، دولتش، دولت عاقل عادل است.

فهم بیانیه در امتداد انقلاب

یکی از مصادیق این دولت، جمهوری اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه و رهبری دینی است و چون عاقل است، زیر بار سفیهان نمی‌رود و در برابر جنود جهل و شیاطین و مخصوصاً شیطان بزرگ و نظام سلطه می‌ایستد و چون عادل است، در برابر ظلم می‌ایستد. بنابراین دولت عاقلِ عادل، می‌شود دولت مقاومت. شرط فهم درست بیانیه گام دوم این است که این بیانیه در امتداد انقلاب است و به ما می‌گوید آنچه تاکنون جلو آمده‌ایم فقط یک گام از گام‌های ایجاد تمدن نوین اسلامی است. فقط یک گام جلو آمده‌ایم و اکنون وارد گام دوم می‌شویم.

گام دوم نیز کمتر از گام اول نیست. گام اول، انقلاب اسلامی و تأسیس نظام اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه عاقلِ عادل بود. مهم‌ترین شرطی که امام برای فقیه جامع‌الشرایط ذکر می‌کند، یکی شرط علمی و دیگری شرط عملی است. به لحاظ علمی، فقیه، اسلام‌شناس و عاقل باشد و به لحاظ عملی نیز عادل باشد و این فرد می‌تواند در گام دوم انقلاب دولت‌سازی کند. دولت‌سازی یعنی عمق بخشیدن به اندیشه ولایت، با مراتب سه‌گانه‌ای که مطرح شد و در گام بعد، می‌توان جامعه‌پردازی کرد. دولت اسلامی است که جامعه‌سازی می‌کند و مانند یک باغبان فضا را مهیا می‌کند.

باید رویکرد راهبردی وارد گام دوم شویم که چند سطح دارد؛ یک سطح این است که بیانیه گام دوم تبدیل به راهبردهای عملی و سیاست‌های کلان در سطح نظام جمهوی اسلامی شود. مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی، سطح راهبردسازی را باید در دستور کار قرار دهند. مجلس شورای اسلامی نیز باید به کاربردی‌سازی این بیانیه بپردازد و قوه مجریه، باید اینها را اجرا کند.

معتقدم که تا فهم بیانیه به درستی نباشد، تبدیلش به این راهبردها نیز درست نخواهد بود و در این صورت، تحقق و ترویجش نیز به درستی صورت نمی‌گیرد. فهم، تبدیل، ترویج و تحقق مراحل مهم پیش‌‌روی ما هستند و فهم راهبردی، ما را به تبدیل راهبردی می‌رساند و سپس مراحل بعد طی می‌شود. در این صورت می‌توانیم در مسیر دولت‌سازی به عنوان سومین گام از گام‌های انقلاب اسلامی، شاهد تحقق دولت عاقلِ عادل باشیم که به حکمت مجهز و به علوم انسانی با رویکرد اسلامی مجهز می‌شود. اولین توصیه از توصیه‌های هفت‌گانه مقام معظم رهبری نیز، علم و پژوهش است.

دولت عاقلِ عادل دولت استقامت است و شرط تحقق گام دوم انقلاب اسلامی که نیل به تمدن اسلامی است، این است که از پایگاه عقل، توحید و معنویت حرکت کنیم که این مسیر عبارت از اخلاق و معنویت است تا از این رهگذر، سبک زندگی اسلامی متجلی شود.