سیه رویی رژیم پهلوی در جمعه خونین شهریورماه

به گزارش ایکنا، همزمان با ایام‌الله دهه فجر انقلاب اسلامی، مجموعه «تا انقلاب» به بررسی برخی از رویدادهای مهمی می‌‌پردازد که به پیروزی نهضت امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی منجر شد.

هفدهم شهریور سال 57، از جمله مهم‌ترین نقاط عطف دوران مبارزات نیروهای انقلابی بود. زمانی که قرار بر برگزاری راهپیمایی آرام در میدان ژاله گذاشته شد، سیزدهم شهریور همزمان با راهپیمایی بزرگ عید فطر در تپه‌های قیطریه تهران بود که به تظاهرات بر ضد حکومت شاهنشاهی تبدیل شد.

در سایر نقاط تهران نیز تظاهراتی برگزار شد تا به روز جمعه، 17 شهریور رسید. مردمی که برای برگزاری راهنمایی راهی میدان ژاله شده بودند با حضور مأموران شاه و ارتش روبرو شدند. به نظر می‌رسید که از ساعت 6 صبح حکومت نظامی برقرار شده بود اما هیچ‌کدام از جریان‌های سیاسی و گروه‌های مختلف مردمی از آن اطلاعی نداشتند.

با توجه به برنامه‌ریزی صورت گرفته مبنی بر برگزاری راهپیمایی آرام، مردم بدون توجه به هشدارهای نیروهای حکومتی محل تجمع را ترک نکردند. پس از لحظاتی آتش گلوله به روی مردم بی‌دفاع گشوده شد و مردان و زنان یکی پس از دیگری به زمین می‌افتادند. نحوه کشتار مردم در این حادثه به قدری فجیع و ناجوانمردانه بود که حتی رسانه‌های خارجی نیز به تلخی از آن یاد کردند.

طبق آمار فرمانداری نظامی تهران 87 کشته و 250 زخمی در این حادثه ثبت شده است اما با توجه به مشاهدات شاهدان عینی افراد زیادی در این حادثه کشته شدند. هرچند مدت زمان وقوع حادثه بسیار کم بود اما شلیک ناگهانی گلوله به روی مردم بی‌پناه و غافلگیری مردم از اقدام نظامیان، باعث شد تا شمار زیادی از تجمع‌کنندگان کشته و یا زخمی شوند.

بسیاری بر این باورند که حادثه هفدهم شهریور آغازی بر پایان حکومت پهلوی بود. از یک سو شهادت مظلومانه مردم بی‌دفاع قلوب مردم را جریحه‌دار کرد؛ از سوی دیگر حکومت پهلوی که تلاش کرده بود با روی کار آوردن دولت شریف امامی سیاست آشتی ملی را پیش ببرد، عملاً در رسیدن به اهداف خود و جلب اعتماد عمومی شکست خورد. از سوی دیگر ارتش نیز پس از این حادثه دچار دوگانگی شد، چرا که از یک سو به روی مردم بی‌دفاع آتش گشوده بود و از سوی دیگر هم‌وطنان خود را و به نوعی برادران خود را به خاک و خون کشیده بودند.

پس از حادثه هفدهم شهریور اختلاف‌نظرها میان مقامات کشوری و لشکری بیش از پیش افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر هم‌پیمانان شاه نیز نگران واکنش‌های مردمی به کشتار هفدهم شهریور شده‌اند و در تماسی با شاه، به بررسی اوضاع داخلی ایران پرداختند. هرچند سران آمریکا اعلام حمایت خود را از اقدامات سرکوبگرانه شاه اعلام کردند، اما به نظر می‌رسد، هفدهم شهریور دیوار آهنین حمایت آمریکا از شاه شکسته شد.

اوضاع برای حکومت پهلوی رضایت‌بخش نیست، آتش خشم مردم شعله‌ورتر شده است، هر روز شماری از زنان و مردان شهید و زخمی می‌شوند و رژیم جز سرکوب مردم برنامه دیگری ندارد و بیشتر منتظر دریافت گزارش و خبری از تظاهرات‌کنندگان است تا برای سرکوب و دستگیری اقدام کند. بیشتر شبیه موجودی است که برای بقا دست و پای بیهوده می‌زند؛ بیشتر شبیه رژیمی است که در حال سقوط به اعماق تاریخ است.

در چنین شرایطی پیام امام خمینی(ره) در واکنش به حادثه 17 شهریور خواندنی و امیدبخش است. ایشان در بخشی از پیام خود این چنین می‌فرمایند: «چهره ایران امروز گلگون است و دلاورى و نشاط در تمام اماکن به چشم مى‏‌خورد. آرى این چنین است راه امیر مؤمنان على و سرور شهیدان امام حسین. اى کاش «خمینى» در میان شما بود و در کنار شما در جبهه دفاع براى خداى تعالى کشته مى‏‌شد».