دغدغه‌های طلاب از سطح معیشتی تا انفعال علمی / آیت‌الله اعرافی: نقدها را به جان می‌خرم

به گزارش ایکنا، در این دیدار برخی طلاب به صورت حضوری و برخی از طریق فضای مجازی به شکل صریح و صمیمی به ابراز دیدگاه‌های خود پرداختند.

حجت‌الاسلام مجید محمدی، از نخبگان سطوح عالی حوزه، در سخنانی گفت: قانونی مصوب شده که به طلاب سطح چهار، عنوان دکتری اطلاق نشود و استفاده از آن جرم باشد، لذا باید در عوض آن مدرک هویت‌بخشی مانند اجتهاد و مدارک حوزوی معتبر بدهیم تا دانشگاه در دروس حوزوی در برابر حوزه وضع خود را حفظ کند.

وی افزود: این قانون در حالی صورت گرفته است که بسیاری از افرادی که استادتمام برخی دانشگاه‌ها در رشته‌های مرتبط هستند، تسلطشان به زبان و ادبیات عرب کمتر از فارغ‌التحصیلان سطح چهار حوزه است. آیت‌الله اعرافی شما تحولاتی را که در المصطفی(ص) انجام دادید باید در حوزه هم انجام دهید در غیر این صورت استعدادهای برتر و نخبگان از حوزه خواهند رفت.

در ادامه حجت‌الاسلام محمد شوندی، از مدرسه مدینةالعلم، خواستار تغییر در فرایند پذیرش طلاب شد و گفت: برخی افرادی که وارد مدارس می‌شوند بعد از مدتی دچار رکود شده و عقب‌گرد می‌کنند و نسبت به حوزه و دروس دینی کم‌توجه می‌شوند، آیا نباید در ملاکات پذیرش تغییر بدهیم و ‎گزینش‌‎های دقیق‌تری داشته باشیم.

به گفته وی مسئله دیگر این است که آیا حوزه نباید برنامه بهتری برای جذب اساتید سطح داشته باشد، رابطه استاد و طلبه باید رابطه پدری و فرزندی باشد، ولی الان استادان چنین رابطه‌ای با شاگردانشان ندارند و  این جدایی میان طلبه و استاد آفات دارد.

این طلبه حوزه با اشاره به تأکید رهبری در تقویت کرسی‌های آزاداندیشی، تصریح کرد: چه برنامه‌ای برای کرسی‌های آزداندیشی و شناساندن مکاتب علمی رایج در حوزه دارید؟ زیرا ما با به چالش کشیدن موضوعات مختلف حتی یقینیات طلبه می‌توانیم کمک شایانی به تقویت دینداری عقلانی او داشته باشیم؛ البته شاید ابتدا دچار تردید شود، ولی در ادامه مهارت غلبه بر تردید و یقین حقیقی را خواهد یافت.

کرسی‌های آزاداندیشی تقویت شوند

وی تأکید کرد: چه اشکالی دارد که مباحثی مانند عدالت جنسیتی، مباحث فمینیستی، ولایت فقیه، حجاب، موافقین و مخالفان فلسفه، مکتب تفکیک و موضوعات مهم دیگر د قالب کرسی‌های آزاداندیشی بحث شود.

این فعال حوزه علمیه بیان کرد: امروز مهم‌ترین تهاجم از طریق رسانه‌ها صورت می‌گیرد؛ لذا باید معاونت رسانه در مدارس علمیه ایجاد شود؛ تربیت مدیر انقلابی و اخلاقی و عامل برای حوزه و تشکیل نشریه در هر مدرسه جهت نشر تولیدات علمی هم از دیگر کارهای لازم است.

حجت‌الاسلام سیدعبدالجلیل حسینی از طلاب بوشهری گفت: شورای صنفی برای پیگیری مسائل از جمله بحث معیشت نداریم، در حالی که بسیاری از طلاب در این زمینه مشکلات عدیده‌ای دارند.

حجت‌الاسلام غفاری، یکی دیگر از طلاب حوزه علمیه گفت: رشد و بالندگی طلاب در گروه برخورداری از استادان بانشاط، عالم و دلسوز است که با وجود زحمات کشیده شده به نظر می‌آید، در سطوح مقدماتی شاهد این مسئله نیستیم و معتقدم باید ارزشیابی و نظارت گسترده‌تر و میدانی نسبت به عملکرد استادان و مدیران موجود و جلوگیری از تداوم برخی روندهای موجود که باعث عقب‌ماندگی است، انجام شود.

وی اضافه کرد: تلاش بیشتر برای تربیت نیروی زبده، کارآمد و استفاده از ظرفیت مرکز نخبگان و ایجاد کارگروه‌های فکری با گستردگی زمینه‌های نقش‌آفرینی حوزه و مسئولیت‌های حوزه نسبت به تحولات کشور و ایجاد سامانه جامع به منزله مغز متفکر در درون حوزه لازم است تا حوزه نسبت به آن چه می‌خواهد انجام دهد، آگاه باشد؛ در این راستا طرح هدایت تحصیلی با اینکه خوب است، ولی باید روند رشد و آموزش طلبه به صورت مستمر رصد شود.

هماهنگی میان مراکز حوزوی

ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی مراکز حوزوی و مراکز غیرحوزوی علوم انسانی و لزوم برنامه‌ریزی جزیی و ناظر به هر طلبه با توجه به استعداد  و مهارت، لزوم تحول گسترده از تغییر در برخی کتب در روند آموزشی و افزودن آثار متناسب با  نگاه بلندمدت و جهانی از دیگر پیشنهادات این طلبه بود.

وی افزود: طلاب در حوزه به حال خود رها شده‌اند و در طول سال‌های تحصیل هیچگاه از طرف نهادهای حوزوی مورد سؤال نیستیم که چه می‌کنیم و چه مشکلاتی داریم. اگر چه ضرورت علم‌آموزی و دانش حوزوی در جایگاه بلندی قرار دارد، ولی باید دقت کنیم دچار آفت علم‌زدگی نشویم و نقش اخلاق و معنویت را نادیده بگیریم؛ لذا ضمن ارتقای علمی حوزه باید تلاش مضاعفی را برای ارتقای اخلاقی حوزه داشته باشیم.

حجت‌الاسلام علیزاده، از طلاب مدرسه آل‌یاسین، هم با تقدیر از مدیریت آیت‌الله اعرافی گفت: برگزاری نشست‌های هم‌افزایی با حضور طلاب سطوح، جوان‌گرایی در حوزه، سازماندهی گروه‌های جهادی و تبلیغی و تمرکز اداری در دارالشفاء و جمکران از کارهای لازمی است که باید انجام شود.

وی با اشاره به کارهای برزمین‌مانده تصریح کرد: کرسی‌های آزاداندیشی در حوزه بر زمین مانده است، در حالی که ترویج گفتمان انقلاب و علوم انسانی به همین مسئله وابسته است؛ زیرا تا آراء مختلف شنیده نشود تمدن‌سازی ممکن نیست. با نگاه سطحی و گذرا و بی‌تفاوت از کنار این مسئله گذشته‌ایم در حالی که رهبری 43 بار به این موضوع از دهه 80 به بعد پرداخته است.

علوم انسانی کار بر زمین مانده در حوزه

وی تصریح کرد: در مقام راهکار انجام دو کار لازم است؛ اول اهتمام مسئولان حوزه و فرهنگ‌سازی در این زمینه همچنین اسلامی‌سازی علوم انسانی که ضرورت وجود تئوریسین‌هایی که بتوانند این کار را انجام دهند دوچندان می‌کند، ولی آیا حوزه توانسته این مسئله را پایه‌ریزی و به تربیت مدیرانی اقدام کند که بتوانند مثلاً اقتصاد اسلامی را رواج دهند؟

وی تأکید کرد: حوزه تا در مقابل علوم انسانی غرب منفعل است، انقلابی نیست؛ هرچند اقداماتی شده، ولی شرط کافی نیست. رهبری از سال 85 تا 98 بیش از 30 بار به این مسئله پرداخته‌اند که باید علوم انسانی اسلامی شود. ایشان علوم انسانی غربی را مفید برای ما نمی‌دانند و فرموده‌اند که من با ورود حوزه به علوم انسانی مخالفت ندارم و پایه‌ها را باید مستحکم بریزید.

این طلبه با تأکید بر وحدت حوزه، تربیت طلاب عالم و انقلابی، اضافه کرد: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد بی‌انگیزگی طلاب نسبت به امور علمی و تحصیلی هستیم و علاقه‌مندی به تلبس هم کمتر است؛ یکی از علل آن، دروس حوزوی دیربازده، غیرکاربردی و مشکلات معیشتی است و ریشه برخی از این مسائل هم در درون حوزه است.

علیزاده اظهار کرد: مدیران حوزه باید آزادی عمل طلاب در انتخاب آزادانه استاد و کارآمدتر کردن دروس حوزه را در دستور کار قرار دهند؛ وضعیت معیشت طلاب هم بغرنج است و شرایط به گونه‌ای است که باید همت کنیم تا طلاب بیش از این در میان خانواده خود سرافکنده نباشند.

احیای موقوفات

وی تأکید کرد: برای رفع مشکلات معیشت، احیای موقوفات حوزه و کسب درآمد از این طریق لازم است؛ زیرا الان 120 هزار موقوفه حوزوی داریم که باید به حوزه برگردانده شود.

میثم صحبت‌لو، از دیگر طلاب، گفت: طلاب توانمندی در حوزه هستند که عربی را تدریس می‌کنند و یا فعالیت‌های هنری فاخر دارند، ولی دریغ از اینکه مدرک معتبری به آنها بدهند، همچنین تحکیم جایگاه امام مدرسه از کارهای لازم است؛ زیرا ما نامه‌ای از حوزه گرفته و به مدارس می‌رویم، ولی این جایگاه تحکیم نشده است.

وی افزود: وظیفه ما تبلیغ است، ولی بحث حق‌القدم خیلی مهم است که متأسفانه کفاف هزینه ایاب و ذهاب افراد را هم نمی‌دهد؛ لذا دیپلماسی وقف باید در حوزه ایجاد شود تا منابع بالای موقوفاتی حوزه احیاء و معیشت طلاب در سطح حداقل تامین شود.

نقدها را به جان می‌خریم

در ادامه آیت‌الله اعرافی به ایراد سخن پرداخت و گفت: نقدها را به جان می‌خریم و معتقدم باید بشنویم و تحمل کنیم و با جان و دل و اشتیاق بپذیریم و افتخار کنیم که در پیشگاه حضرت ولی عصر(عج) و در خدمت به حوزه هستیم. بنده شخصاً همه کاستی‌ها را بر گردن می‌گیرم و به خود نسبت می‌دهم و از همه روحانیت و حوزه و به خصوص مولای خودمان، امام عصر(عج) عذرخواهی می‌کنم.

اعرافی تصریح کرد: راه طی شده در دوره چهارساله سخت و دشوار و همراه با کاهش امکانات و نیرو بوده است؛ بنده با اینکه سختی‌های مسیر را می‌دانستم، ولی این مسئولیت را پذیرفتم؛ با اینکه طی دو دهه در معرض این مسئله بودم، ولی غالباً خود را کنار می‌کشیدم.

وی افزود: در المصطفی(ص) هم ده سال با چراغ خاموش زیربناها و زیرساخت‌ها را ایجاد کردیم گرچه خودم موفقیتم را 40 تا 50 درصد می‌دانم، ولی باز کارهای خوبی هم انجام شد.

طراحی 200 طرح بزرگ

مدیر حوزه‌های علمیه گفت: در این چهار سال برای اجرای 200 طرح بزرگ فعالیت صورت گرفت، ولی هیچ بودجه و نیرویی به حوزه افزوده نشد، بلکه تعدیل هم داشتیم. بنابراین راه دشوار و البته ما هم افراد قاصر هستیم؛ البته نباید نومید باشیم، زیرا ما اگر آفاق و اسناد بلند را مدنظر قرار نمی‌دادیم، همین کارهای انجام شده در این چهار سال را باید زیاد می‌دیدیم.

مدیر حوزه‌های علمیه اظهار کرد: از سوی خادمان شما در طراحی اسناد و آفاق بلند حوزه کارهای بزرگی رقم خورد و برای اولین‌بار است که بیش از 200 طرح بزرگ و نسبتا بزرگ برگرفته از نظرات رهبری، اَعلام و بزرگان و مراجع طراحی شد و امروز گنجینه‌ای از این طرح‌ها را در اختیار داریم.

وی افزود: در اقدام و عمل هم برخی از این طرح‌ها آغاز شده و پیش رفته و در برخی موارد هم پیش نرفته‌ایم. هزار ایده، طرح و ده‌ها مطالبه از سخنان مقام معظم رهبری جمع‌آوری شده که در قالب نرم‌افزار بانک ایده‌ها عرضه خواهد شد. همچنین سامانه سفیر برای ارائه نظرات و نقد همه حوزویان در سایت حوزه ایجاد شده است که بنده بسیاری از آن‌ها را مشاهده می‌کنم؛ روزانه به صد پیامک جواب می‌دهم، در فضای مجازی هم حضور دارم و شاید روزی صد تا 200 مطلب درباره حوزه می‌خوانم.

اعرافی با بیان اینکه پویش سالانه داریم و گفته‌ام هیچ مطلب مطرح شده حذف نشود، افزود: گفته‌ام اگر تعرضی هم در مطالب هست آن را به صورت محرمانه به بنده بدهید و بقیه موارد در پویش در معرض دید باشد؛ در آخرین پویش در 9 روز ده هزار نفر مطلب گذاشتند و مطالب هم فاخرتر و جدیتر از دوره قبل بوده است. در این پویش حتی به بنده نقد شد که شما چند کار دارید، آیا به حوزه می‌رسید و بنده پاسخ دادم که هر کسی تمایل دارد، یک هفته همراه بنده باشد تا ببیند چقدر وقت می‌گذارم.

موقوفات حوزه احیا شود به هیچ کسی نیاز نداریم

وی درباره وقف گفت: اگر بحث وقف امروز مطرح شده چون دفتری در این راستا ایجاد شد و تلاش‌هایی صورت گرفت؛ مبلغ موقوفات هم از مقدار اعلام شده بیشتر است، البته مسیر پر پیچ و خمی در حال طی شدن است و اگر موانع برداشته شود حوزه به هیچ کجا و هیچ کسی نیاز ندارد و با وقف اداره خواهد شد و این کار در یک دهه قابل انجام است.

مدیر حوزه تأکید کرد: همچنین با رایزنی‌ها و طرح بحث با مقام معظم رهبری کارهایی شده است که می‌تواند تغییرات بزرگی را رقم بزند؛ چند طرح بزرگ دیگر هم شروع شده، ولی در دوره مدیریت بنده به نتیجه نخواهد رسید، ولی برای نسل بعدی زیرساخت محکمی است که بنده از اعلام آن معذور هستم.

وی با بیان اینکه در حوزه، چرخه مستمر ورودی و خروجی نیاز داریم، تأکید کرد: طرح هدفمندی شهریه و خدمات یکی از طرح‌هاست؛ البته قصد نداریم شهریه را حذف کنیم، ولی خدماتی برای تحصیل، تدریس، محققان و مبلغان در نظر گرفته و در حال اجراست و اولین مرحله آن تکریم اساتید به صورت عادلانه در سراسر کشور بود که 17 هزار استاد خواهران و برادران در سراسر کشور مشمول این طرح شدند.

اعرافی با بیان اینکه طرح آمایش حوزه خاتمه یافته است، تصریح کرد: در این طرح 200 کارکرد برای حوزه تعریف شده که 50 مورد اولویت دارند؛ برای اینها اطلاعات کافی و جامع از نهادهای مختلف جمع شده و می‌توانیم بگوییم آموزش و پرورش، قوه قضائیه در 15 سال آینده چه نیازهایی دارند و حوزه چه خدماتی می‌تواند برای آنها داشته باشد؛ این طرح را خدمت رهبری هم ارائه کرده‌ایم.

ایجاد 16 رشته با 400 گرایش مقطع

مدیر حوزه علمیه اظهار کرد: با تصویب بنده و وزیر آموزش و پروش 40 محور تفاهم شده که یکی از آنها مدارس امین است؛ طرح دیگر سرباز طلبه است که حدود دوهزار نفر در آن فعال هستند؛ کار دیگر طراحی و اجرا برای پاسخگویی حوزه است؛ در این راستا 16 رشته با 400 گرایش مقطع درسی با اشراف 600 استاد طراحی و تدوین شد. همچنین دفتر فقه معاصر ایجاد شده و تعدادی دروس خارج با موضوعات جدید داریم.

وی تأکید کرد: حوزه باید بین‌المللی شود، ولی هنوز نشده است، البته بنده اعلام کردم صد کشور را رفته‌ام که برخی معاندان از آن سوءاستفاده کردند. 50 طرح برای این مسئله آماده شده که می‌تواند تحولات بزرگی ایجاد کند. همچنین در بخش نقش‌آفرینی اجتماعی هم عقب هستیم، البته در کرونا زحمات زیادی کشیده شد و طلبه‌ها برای نقش‌آفرینی اجتماعی از جمله در مشکلات امروز کرونا در خوزستان هم آمادگی دارند.

وی در مورد کرسی‌های آزاداندیشی هم تأکید کرد: 25 سال قبل نامه‌‍ای را خدمت مقام معظم رهبری برای کرسی‌های آزاداندیشی ارائه کردیم و تصور نمی‌کردیم رهبری این قدر آن را برجسته کنند، البته موانعی فراروی آن است و کارهای جدیدی در این مسئله هم در دست انجام است.