خدا در قیامت از چه نعمت‌هایی بازخواست می‌کند؟ / آموزه‌های فراوان روان‌شناسی در قرآن
استاد حوزه علمیه و مفسر قرآن گفت: خداوند در قیامت از نعماتی که انسانیت انسان و سعادت و شقاوت او را تعیین می‌کند، سؤال می‌کند وگرنه خدا بخشنده‌تر از آن است که از نیازهای مادی انسان بپرسد. البته ممکن است از مجرم همین سؤالات را هم بپرسند، چون مجرم است.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، مفسر قرآن، 4 اردیبهشت‌ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه «فرقان» به آیات 22 تا 26 اشاره کرد و گفت: در آیات قبل، مجرمین و مستکبرین می‌گفتند اگر فرشته بر پیامبر نازل می‌شود، چرا به خود ما نازل نمی‌شود تا پیغام خدا را بیاورد، مگر ما چه از پیامبر کمتر داریم؟ براساس آیه 22 «يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلَائِكَةَ لَا بُشْرَى يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ وَيَقُولُونَ حِجْرًا مَحْجُورًا» فرموده است که اگر ملک و فرشته بر شما نازل شود، دیگر بشارت به رحمت نخواهد داد، بلکه برای عذاب خواهد بود.
وی افزود: پس فرشتگان بر انبیاء نازل می‌شوند و حتی براساس آیه 30 فصلت «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ» بر افرادی که در راه خدا استقامت بورزند هم نازل می‌شود؛ یعنی فرشتگان دائما بر آنها نازل می‌شوند تا خوف و حزنی به آنها نرسد؛ پس نزول فرشته برانسان به اشکال مختلف مورد تأیید است؛ بر مریم(س) هم نازل شد و بشارت عیسی را به ایشان داد.
نزول فرشته بر غیرانبیاء مورد تأیید قرآن است
وی افزود: پس فرشته نازل می‌شود، ولی هر کسی به تناسب شخصیت خود صورتی از او را می‌بیند، کسی که رابطه خود را با خدا قطع کرده و امیدی به لقاء خدا ندارد و رفتاری نشان می‌دهد که مؤید آن است، صورت عذابی ملک را می‌بیند؛ این ملک مانند ملکی است که بر لوط وارد شد؛ آنها هم ملک را که شکل انسانی گرفته بود دیدند و قصد رابطه جنسی با آنها کردند، ولی این ملک برای عذاب و تنبیه آمده بود.
بهجت‌پور با بیان اینکه اینها با این رفتار و باور، مجرم هستند «يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ وَيَقُولُونَ حِجْرًا مَحْجُورًا»، اضافه کرد: بنابراین نتیجه عدم امید به ملاقات پروردگار از نظر روان‌شناسی استکبار و بعد از آن رفتار مجرمانه را به همراه دارد. قرآن فراوان ظرفیت روان‌شناسی دارد که دیده نمی‌شود و برخی می‌خواهند از دیگران وام بگیرند، گرچه تکنیک‌های روان‌شناسی را باید یاد بگیریم، ولی قرآن ما را رشد داده، بالا می‌برد و کامل می‌کند.
استاد حوزه علمیه گفت: اینها که می‌گویند چرا فرشته بر ما نازل نمی‌شود. وقتی نازل شد عذاب برای آنها می‌آورد و می‌گویند به ما امان بده؛ «حجرا محجوراً» یعنی دیواری بین ما و فرشته ایجاد شود که عذاب او به ما نرسد. می‌فرماید اینها وقتی وارد عرصه قیامت می‌شوند، یکسری رفتارهای درستی هم داشته‌اند و همه کارهایشان سیاه سیاه هم نبوده است، زیرا برای فرزندانشان پدری و مادری و برای برادر و خواهرشان، برادری کرده‌اند و گاهی در فعالیت‌های اجتماعی حضور داشته و کار خیر هم کرده‌اند، ولی چون انگیزه‌ای برای رستگاری خود و لقاء با خدا نداشته‌اند، لذا اعمال آنها مانند ذرات معلق در هوا و هباء منثورا می‌شود «وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَنْثُورًا».
مدیر حوزه خواهران گفت: براساس آیه 24 «أَصْحَابُ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُسْتَقَرًّا وَأَحْسَنُ مَقِيلًا» چون انگیزه‌های آنها الهی نبوده است، پس اعمال اینها هیچ سودی به حالشان ندارد؛ قرآن چون کتاب تربیتی است، وضع کسانی را که امید به لقاء ندارند، بیان کرد، اما در برابر آنها سرنوشت اصحاب جنت را هم بیان می‌کند و فرموده که اصحاب بهشت در جایگاه خوبی هستند «خَيْرٌ مُسْتَقَرًّا» و هم با آنان با قول نیک سخن گفته می‌شود. سؤال این است که آیا مگر مجرمین جایگاه خوبی دارند که برای اصحاب جنت از صفت تفضیل (خیر) استفاده کند؟ در اینجا مراد از به کار بردن تفضیل و افضل، برای اصل اثبات خیر است؛ مانند تعبیر الله اکبر که یعنی خدا بزرگتر از این است که وصف شود، نه اینکه خدا در مقایسه با دیگران اکبر است؛ این تعبیر کبریایی را برای هیچ کس ثابت نمی‌کند.
وی افزود: حال اگر بر فرض هم ذره‌ای مکان خوب برای مجرمین قابل تصور باشد، برای اینها یعنی اهل بهشت جایگاه بهتری وجود دارد؛ البته وقتی از خیر مستقرا سخن می‌گوییم، می‌تواند ناظر به این باشد که اصحاب جنة همواره در دنیا و آخرت جایگاه خیر داشته‌اند، ولی این جایگاهی که به آنها داده شده، بهتر است.
شکافتن آسمان توسط ابرها
بهجت‌پور با اشاره به آیه «وَيَوْمَ تَشَقَّقُ السَّمَاءُ بِالْغَمَامِ وَنُزِّلَ الْمَلَائِكَةُ تَنْزِيلًا» اضافه کرد: غمام یعنی ابرها، سماء هم گاهی به معنای همین جَوی است که ما در آن زندگی می‌کنیم؛ اگر مراد همین جو باشد و نه حتی آسمان اول، یعنی ابرها جو را می‌شکافند و ملک نازل می‌شود و اگر مراد آسمان اول یعنی جایگاه همه ستارگان و خورشید و سیارات باشد، آن وقت فهم دیگری لازم است. لذا در مورد «با» غمام گفته شده اگر سببیت باشد، مراد از آسمان، جو است، ولی اگر با به معنای همراهی باشد، یعنی درهای آسمان همراه با ابرها شکسته می‌شود و ملائکه نزولی همراه با اجلال دارند.
صاحب تفسیر همگام با وحی تصریح کرد: در سوره حمد، مالک یوم الدین داریم؛ یعنی در روز قیامت پادشاهی‌‌های همراه با واسطه کنار می‌رود؛ یا در آیه 26 «الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمَنِ وَكَانَ يَوْمًا عَلَى الْكَافِرِينَ عَسِيرًا»؛ فرموده در اینجا پادشاهی مخصوص خدا بخشنده است؛ اینکه روی رحمان تأکید دارد، چون می‌خواهد بفرماید بخشنده امروز پادشاه فرداست و بخشش‌ها و رحمانیت امروز برای فردا بی‌حساب و کتاب نیست. فردا از سلامتی و جوانی و محبت و فرصت‌ها و استعدادها سؤال خواهد شد، پس چون می‌خواست نسبت میان داده‌ها و نعمت‌ها را با پادشاهی بیان کند، روی کلمه رحمان تأکید کرد.
استاد حوزه علمیه گفت: البته نه اینکه خدا از ریز و درشت نعمت‌ها سؤال کند، نه خدا بزرگتر و بخشنده‌تر از این حرف‌ها است؛ خدای رحمان به بشر نعمت‌هایی داد که اگر خوب از آن بهره ببرد، راه سعادت خود را می‌یابد و اگر از آن بهره نبرد، اهل شقاوت است و از اینها پرسش خواهد کرد.
وی اضافه کرد: لذا چون محاسبه براساس داده است، فرض کنید به یکی استعداد کمتری داده یا فردی در خانه‌ای به دنیا آمده که اهل آن فاسد بوده‌اند، لذا رحمانیت مطرح شده تا خود به خود عدالت هم مطرح شود؛ یعنی اگر به کسی بیشتر اعطا شده، انتظارات هم از او بیشتر است و او باید بیشتر اطاعت و عبادت می‌کرد. لذا از نعماتی که انسانیت انسان و سعادت و شقاوت او را تعیین می‌کند، سؤال می کند وگرنه خدا بخشنده‌تر از آن است که از نیازهای مادی انسان بپرسد، البته ممکن است از مجرم همین سؤالات را هم بپرسد، چون مجرم است.
انتهای پیام
