نقش ستاد عالی مسابقات قرآن در کاستی‌ها / اگر آمار اشتباه باشد رسماً عذرخواهی می‌کنیم
در نشست نقد و بررسی سی‌وهفتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن و در پاسخ به نقدهای مطرح شده در مورد این رویداد، به نقش ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور در شکل‌گیری این کاستی‌ها اشاره شد و مسئولان برگزارکننده مسابقات به اعلام عذرخواهی رسمی در صورت اشتباه بودن آمار ارائه شده درباره بازدید از مسابقات در فضای مجازی، اشاره کردند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست نقد و بررسی سی‌وهفتمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران سوم خردادماه با حضور مسئولان برگزارکننده و کارشناسان و منتقدان این حوزه، به دعوت خبرگزاری ایکنا برگزار شد. محتوای این نشست در دو بخش ارائه شد. در بخش اول، نقدها و در ادامه پاسخ برگزارکنندگان مسابقات به این انتقادات آمده است. در این بخش مهدی قره‌شیخلو، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه و دبیر ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور و حمید مجیدی‌مهر، معاون مسابقات این مرکز، به بیان مطالبی پرداختند که مشروح آن از نظر می‌گذرد.
پیش‌نیازها برای ارزیابی دقیق
مهدی قره‌شیخلو: مسابقات بین‌المللی قرآن کریم، یکی از اتفاقات قرآنی کشور در کنار اتفاقات دیگر است. اگر بخواهیم ارزیابی درستی از مسابقات و کارکرد آن داشته باشیم، باید آن را در پازل رویدادهای قرآنی کشور تعریف کنیم، یعنی ارتباط مسابقات با نمایشگاه قرآن، مؤسسات قرآنی و ده‌ها موضوع دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد. زمانی که هنوز کرونا نیامده بود برای تعیین شرایط مسابقات به مشهد رفته بودم، آنجا اعلام کردم اگر بعد از برگزاری مسابقات، جمعیت جلسات قرآنی شهر مشهد، به عنوان میزبان، دو برابر شود، مشخص خواهد شد، مسابقه تأثیر گذاشته است، اما اگر این اتفاق نیفتد، معلوم است مسابقات کارکرد خوبی ندارد.
نکته دیگر این که مسابقات قرآن، ولو اینکه بین‌المللی هم باشد، یک ظرفیتی دارد. اینگونه نیست که با برپایی آن تمام مشکلات ایران و دنیای اسلام برطرف شود یا اینکه همه ظرفیت‌ها را بتوانیم، بسیج کنیم. معمولاً اینگونه در اذهان متبادر می‌شود که اگر مسابقات بین‌المللی برگزار شود باید زحمت بسیاری از فعالیت‌های دیگر را بر دوش این مسابقات بگذاریم در حالی که نباید اینگونه باشد. اگر نگاهی به سایر مسابقات بین‌المللی داشته باشید به همین شکل است.
بر این عقیده هستم که نباید مسابقات را خیلی شلوغ کرد. اگر همین مسابقات درست، کیفی و با برنامه اجرا شود به نحوی که مخاطب احساس کند پشت کار، یک ایده و طراحی وجود داشته است، اثرگذارتر از اضافه کردن برنامه‌های جنبی بسیار زیاد به مسابقات خواهد بود. همه ما دیده‌ایم که در برخی ادوار برنامه‌های جنبی بسیار زیادی به مسابقات اضافه شده که اصل رویداد را به حاشیه برده است.
تشریفاتی بودن ستاد
مسابقات بین‌المللی قرآن، صرفاً، مربوط به سازمان اوقاف نبوده و به کلیت نظام تعلق دارد، لذا همه دستگاه‌ها باید کمک و همکاری داشته باشند. اما این اعتقاد در عمل و اجرا چگونه باید پیاده شود؟ ما در حوزه فکر و برنامه، تشکیلات ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور را داریم که پنج کمیته در وجوه مختلف دارد. اصلی‌ترین دلگرمی باید این ستاد باشد، زمانی که نماینده سازمان تبلیغات اسلامی در این ستاد بودم، همیشه اعتراض داشتم که تشریفاتی است. من مدعی هستم در این یک سال، تلاش خوبی انجام دادیم که ستاد از تشریفاتی بودن خارج شود. اما به دلایلی بازخورد مناسبی از ستاد و کمیتهها دریافت نکردیم. کمیتهها و ستاد باید مغز کار باشند.
بعد از پشت سر گذاشتن 37 دوره، هنوز در زمان برگزاری مسابقات، به تفاهم در انتخاب تاریخ شمسی یا قمری، نرسیده‌ایم. هنوز این تفاهم در تعداد و رشته‌های مسابقات ایجاد نشده است. رسیدن به این تفاهم کار ستاد و کمیته‌های آن است. اگر می‌گوییم در بحث تبلیغ و ترویج و کار رسانه‌ای کاری صورت نگرفته است، کمیته تبلیغات و اطلاع‌رسانی باید به عنوان پشتیبان به میدان بیاید و ظرفیت‌ها را احصاء کند. اما در طول مدتی که در اوقاف حضور یافته‌ام، متأسفانه دوستان این حوزه، کم از ما حمایت کرده‌اند.
بعضاً مسابقات استانی برگزار شده اما جوایز بعد از دو سال اعطا شده است. از طرف دیگر شاهد انواع رشته‌ها در مسابقات هستیم، چه لزومی دارد رشته‌ها را در این حد متنوع ببینیم که نتوانیم جوایز را پرداخت کنیم. چه ضرورتی دارد، مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه، مسابقات نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را برگزار کند، مگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این رشته‌ها را در آزمون سراسری و هر ساله خود ندارد؟ بر همین اساس بود که یک تصمیم مدیریتی گرفتم و این نوع رشته‌ها حذف کردم. این اقدام با نقدهایی مواجه شد. برای اینکه درستی کار مشخص شود آن را به ستاد واگذار کردیم تا مشخص کند وظیفه مرکز امور قرآنی در چه حوزه‌ای باید باشد، اما متأسفانه این کار انجام نشد. از همین‌جا از دوستان حاضر در ستاد و کمیتهها درخواست دارم مقداری فعالانه‌تر و با وقت بیشتر حضور داشته باشند و تکلیف این حوزه‌ها را مشخص یا کار را واگذار کنند.
در اواخر سال 99 و در سه‌ماهه پایان سال، جلسه‌ای با مسئولان کمیتهها گذاشتیم و چند اولویت را مشخص کردیم تا اعلام کنیم در چهل‌وچهارمین دوره مسابقات با پشتوانه علمی ستاد این تصمیمات اتخاذ شده است، اما این امر محقق نشد و مجبور شدیم با همان مدل قبلی مسابقات را دنبال کنیم.
نکته دیگر که باید به آن اشاره کنم بحث استانداردسازی اجزای مختلف مسابقات است. متأسفانه با تغییر و تحولات مدیریتی سمت و سوی مسابقات تغییر پیدا می‌کند. علت این هم به این بازمی‌گردد که ستاد، نقش اصلی خود را درست ایفا نمی‌کند، اگر نقش خود را به درستی ایفا کند و چارچوب‌ها را مشخص کند، مدیر مجبور به اعمال سلیقه نخواهد شد. ما باید در موارد مختلفی از سالن مسابقات، جوایز، داوران، اجرائیات تا جزئیات کوچک‌تر دارای استاندارد باشیم و این استاندارد باید در ستاد تعریف شود. سازمان اوقاف به عنوان مسابقات و نه صاحب این رویداد نیاز به پشتیبانی و طراحی کار دارد. این کار در درجه اول در ستاد باید تعیین شود و در اولویت دوم هم جامعه قرآنی این کار را انجام دهد.
ما امسال دو آئین‌نامه فنی مسابقات و ساماندهی داوران را تدوین و برای جمعیت زیادی از قاریان، حافظان و کارشناسان قرآنی ارسال کردیم و خواستار ارائه نظرات آنها در مورد این آیین‌نامه‌ها شدیم، اما استقبال چندانی نشد و تعداد بسیار کمی نظرات خود را ارائه دادند. در اجرا نیز همین موضوع صدق می‌کند. ما در اوقاف ظرفیت محدودی را داریم، ما امسال سیاست قبلی که مسابقات از سازمان خارج شده بود، رها کردیم و همه کار را به درون سازمان اوقاف آوردیم و مسئولان کمیتهها با استفاده از ظرفیت سازمان چیده شدند.
مسابقات قرآن موضوع درجه یک رسانه‌ها نیست
در اجرا به ظرفیت‌های بیرون از سازمان اوقاف نیاز داریم. رسانه، فضای مجازی، سازمان زیباسازی و ... باید همکاری داشته باشند. امسال از سازمان زیباسازی خواستیم تا همکاری خوبی داشته باشند و بحث فضاسازی شهری را مورد توجه بیشتری قرار دهند. همچنین با رایزنی‌هایی که با سازمان صدا و سیما انجام دادیم درخواست کردیم تا سایر شبکه‌های رادیو تلویزیونی نیز پای کار بیایند. الان برای یک هنرمند یا یک فوتبالیست اتفاق جزئی رخ دهد، تمام شبکه‌ها در ساعات مختلف به آن می‌‌پردازند، اما در موضوع قرآن و مسابقات، شاهد این حجم از تولیدات نیسیتم. موضوع کار قرآنی برای رسانه‌های ما موضوع درجه یک نیست، باید اقداماتی انجام دهیم تا این بحث به موضوع درجه یک رسانه‌ها تبدیل شود.
برخی دوستان سال قبل اصرار داشتند، تعداد کشورهای حاضر در مسابقات کمتر از سال قبل نشود یا مثلاً جمعیتی چند هزار نفری در سالن حضور پیدا کند، در صورتی که من اصلاً این را قبول ندارم. چرا باید اصرار کنیم 80 کشور حضور داشته باشد. این سیاست درستی نیست. امسال جمعیت آماری ما در فضای مجازی به 9 میلیون نفر رسید، فقط مراسم اختتامیه در شبکه شاد 500 هزار نفر بازدید داشته است. اینها ظرفیت‌هایی است که می‌توان از آن استفاده کرد. اگر اعتقاد داریم مسابقات بین‌المللی قرآن تعلق به سازمان اوقاف ندارد و متعلق به نظام است، باید برای توسعه آن بدون هیچ چشم‌داشتی کمک کنیم. در چند ماه گذشته تمام تلاش خودم را به کار گرفته‌ام تا از نظرات بیشتری برای برگزاری مسابقات استفاده کنیم و پذیرای همه نظرات هم هستیم.
به این دلیل انتظارات خودم را از ستاد مطرح کردم که اعتقاد دارم از این فضا باید حداکثر استفاده را داشته باشیم. سال گذشته ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور و کمیته‌های مربوط به آن به اضافه شورای معین بیش از 60 جلسه برگزار کرده است، اما خروجی قابل انتظار نبوده است. نکته دیگر در مورد صرفه‌جویی این است که اعلام کرده‌ایم این مدل از اجرای مسابقات باعث شده تا 60 درصد در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود. در مسابقات ملی در سال 98 حدود چهار‌ونیم میلیارد تومان هزینه در نظر گرفته شده بود، برآورد ما برای این رقم در سال 99 با وجود تمام افزایش قیمت‌ها حدود سه میلیارد تومان بود. وقتی غیر حضوری شد، هزینه‌ها بیشتر کاهش یافت. در اصل مسابقات حضوری نسبت به سال قبل صرفه‌جویی داشت. باید مدل برگزاری مورد توجه قرار بگیرد که با وجود محسناتی که دارد در بخش هزینه‌ها هم دارای اهمیت است.
رفع ضعف‌ها نیاز به پشتیبانی همه جانبه است
به گزارش ایکنا، مهدی قره‌شیخلو در بخش دوم سخنانش و پس از شنیدن نظرات و نقدها گفت: در سازمان اوقاف ظرفیت محدود و مشخصی داریم، اگر می‌خواهیم این اتفاقاتی که دوستان انتظار دارند، رخ دهد، باید پای کار بیایند و ما را پشتیبانی کنند. صرف حرف زدن، مشکلی را برطرف نمی‌کند. در جلسه شورای معین، مدل برگزاری مسابقات را ارائه دادیم، از همه دوستان خواستیم اگر نظری دارند تا یک ماه نظر خود را اعلام کنند، اما هیچ نظری دریافت نشد، لذا ما نمی‌توانستیم منتظر بمانیم و مسابقات باید به هر نحوی برگزار می‌شد.
در مورد نقد اعلام اولین بودن مسابقات مجازی ایران، هم باید بگویم تا قبل از اینکه مسابقات ایران برگزار شود، هیچ مسابقاتی به این شیوه برگزار نشده بود. اینکه گفته می‌شود مصر مسابقات خود را قبل از ما برگزار کرده است، اطلاع دقیقی ندارم. در مورد صدور ظرفیت مسابقات که از سوی مسئولان سازمان اعلام شد هم هیچ اشکالی نمی‌بینم، اگر مسابقات عراق را نگاه کرده باشید، متوجه خواهید شد، حتی ابعاد میز اجرا و ... هم شبیه مسابقات ایران بود و این چیزی غیر از صدور مسابقات است؟
در مورد فضای مجازی اگر پیشنهادی وجود دارد، ارائه شود، ما استقبال خواهیم کرد. هر ظرفیتی که از لحاظ چارچوب‌هایی که نظام تعریف کرده است مورد پذیرش باشد با رعایت امکانات و توانی که داریم، پذیرا خواهیم بود. ما به هیچ وجه نمی‌توانیم رسانه ملی را کنار بگذاریم با وجود اثرگذاری فضای مجازی اما باز هم رسانه ملی جای خود دارد.
در مورد برگزار شدن یا نشدن مسابقات هم باید به این نکته اشاره کنم که در همان ایام این بحث مطرح شد. در آن زمان اعلام کردم که چه تضمینی وجود دارد سال‌‌های بعد کرونایی در کار نباشد. ضمن اینکه وزارت ارشاد نیز با همین مکانیزم نمایشگاه مجازی قرآن را برگزار کرد. با برگزاری این مسابقات الان یک قدم جلوتر هستیم.
مقصر بودن را می‌پذیرم
در جایی گفته شد مقصر اصلی استفاده نشدن از کارشناسان، من هستم، صددرصد همینگونه است. اما مسئولان کمیتهها را ما فقط پیشنهاد دادیم و خود دوستان رأی دادند و انتخاب کردند.
اینکه گفته می‌شود به مسابقات بانوان توجه نمی‌شود، درست است، باید یک فکر اساسی در مورد شیوه برگزاری، اطلاع‌رسانی، رشته‌ها، کیفیت، اطلاع‌رسانی و... کنیم. البته سال گذشته تلاش شد، مقدار بیشتری توجه شود و گزارش کوتاهی در مورد مسابقات بانوان پخش شد، اما خیلی کم بود و باید گسترده‌تر شود.
در مورد آمار هم یک بار دیگر بررسی خواهیم کرد و اگر واقعاً اشکالی وجود داشت و اشتباه کرده بودیم، عذرخواهی خواهیم کرد. بحث ما این است که در مجموع یک هفته، مسابقات بین‌المللی قرآن، 9 میلیون بازدید داشته است. با این وجود اگر اشتباه بوده باشد، رسماً اعلام عذرخواهی خواهم کرد.
نگذاشتیم چراغ قرآن خاموش شود
حمید مجیدی‌مهر: در مدتی که در مجموعه قرآنی سازمان اوقاف حضور داشته‌ام، نشان داده‌ام، نقدپذیر هستم. برگزاری مسابقات مجازی قرآن، باعث افتخار ما به معنای اولین بودن نیست که بخواهیم آن را همه جا اعلام کنیم. یقیناً افتخاری که ما داریم این است که چراغ قرآن خاموش نشده است و خیلی تمایل داریم همه دنیا هم این را بدانند که جمهوری اسلامی ایران، به فعالیت‌های قرآنی اهتمام دارد. یکی از خروجی‌ها و نمادهای فعالیت‌های قرآنی همین مسابقات قرآن است.
اگر دو دوره مسابقات بین‌المللی حضوری با نفرات متفاوت به فاصله دو ماه پشت سر هم برگزار می‌شد، زحمت بسیار کمتری از برپایی مسابقات غیر حضوری داشت. در مسابقات غیر حضوری مجبور بودیم با بیش از 50 کشور که افقی متفاوت با ایران دارند، ارتباط برقرار کنیم و در این ارتباط باید زمان با تمام سفارت‌ها، رایزنی‌های فرهنگی و ... تنظیم شود. آیا این سؤال مطرح نشده است که هماهنگ شدن این افراد به چه شکل، با کدام مکانیزم و سند بالادستی انجام شده است؟
به برکت حضور آقای یاراحمدی که خیلی از ایشان یاد گرفته‌ایم، هنوز هم رد پای شیوه‌های نامه‌هایی که ایشان زحمت کشیده‌اند، موجود است و بر روی آنها کار می‌کنیم، اما آیا در فضای مجازی و برگزاری غیر حضوری سند بالادستی داریم؟ یقین بدانید راحت‌ترین کار عدم برگزاری بود، چرا ما به عنوان ستاد برگزاری مسابقات تا نیمه‌های شب فعال باشیم تا با یک شرکت‌کننده در آمریکا ارتباط برقرار کنیم؟
عِده و عُده مسابقات بین‌المللی قرآن ایران را نمی‌توانیم با هر چیزی که نام مسابقه بر آن نهاده شده است، مقایسه کنیم. آیا هرکسی یک پیام‌رسان داشته باشد و بتواند ارتباط تصویری برقرار کند و بخواهد مسابقه‌ای برگزار کند، آیا می‌توان عنوان مسابقات بین‌المللی را بر آن اطلاق کرد؟
صدور مسابقات
خوشحالیم بدون اینکه کوچکترین گفتمانی بین برگزارکنندگان مسابقات ایران و عراق اتفاق بیفتد شاهد هستیم که مسابقات مجازی آنها هم به لحاظ شکلی و هم به لحاظ فرمی با مسابقات ایران یکسان بوده است. کشور بنگلادش بعد از مسابقات ایران درخواست اعزام شرکت‌کننده به مسابقات خود را داشت، تمام توضیحی که در مورد مسابقات خودشان داده‌اند، دو خط بیشتر نبوده است، مسابقات ایران بیش از 15 صفحه مطلب به شرکت‌کنندگان خارجی ارائه داده است.
بپذیریم که ما در شرایطی قرار داشتیم که باید به لحظه تصمیم می‌گرفتیم، گاهی تمام برنامه‌ریزی‌ها را انجام می‌دادیم، یکباره بحث قرنطینه شدن تهران مطرح و همه برنامه‌ریزی‌ها لغو می‌شد و این، کار ما را در برنامه‌ریزی سخت کرده بود.
در پاسخ به نقدهای صورت گرفته در مورد میزان بازدید از مسابقات نیز باید بگویم همه چیز قابل ارائه است. ما هیچگاه اعلام نکرده‌ایم 9 میلیون نفر از مسابقات بازدید داشته‌اند، بلکه اعلام کرده‌ایم از مجموع محتوای تولید شده برای مسابقات بین‌المللی، 9 میلیون بازدید به ثبت رسیده است که قابل ارائه است. فقط سه و نیم میلیون از سوی سامانه شاد به ثبت رسیده است. شبکه بین‌المللی ایران‌پرس، تنها رسانه صدا و سیما در خارج از کشور، در بستر فضای مجازی فعالیت می‌کند و در ایام مسابقات حضور داشت، ما هنوز آمار بازدید این رسانه را اعلام نکرده‌ایم.
منظور ما این نبوده است که لزوماً در آن ایام 9 میلیون نفر پای گیرنده‌ای نشسته‌اند و از مسابقات بازدید داشته‌اند. در مورد اقبالی که گفته شد به فضای مجازی وجود نداشت باید به این نکته توجه داشته باشیم که محتوایی که ما ارائه می‌دهیم، قابل مقایسه با سایر محتواها نیست. اگر ما می‌خواستیم از ظرفیت یک سری افراد خاص استفاده کنیم باید آمار بسیار بالاتری را اعلام می‌کردیم. ما باید به مخاطب هدف خودمان که عمدتاً در محیط‌های مذهبی حضور دارند، نگاه کنیم. درست است که باید کار زیادی انجام دهیم تا عموم مردم به این سمت گرایش پیدا کنند، اما این کار، یک سال و دو سال نیست.
در مورد برون‌سپاری مسابقات هم، این سؤال مطرح است که کدام سند بالادستی در حوزه برون‌سپاری به مؤسسات قرآنی با مکانیزم مشخص تا کنون ابلاغ شده است؟ اگر هست نشان داده شود. من نمی‌توانم کار را به مؤسسه‌ای واگذار کنم که کار را به خوبی انجام ندهد.
نکته‌ای که باید بدانید این است که ما یک مجموعه مستقل نیستیم، بلکه در چارچوب یک سازمان بزرگی به نام سازمان اوقاف قرار داریم، فکر نکنید تا اراده کنیم همان چیزی که می‌خواهیم، اتفاق می‌افتد. لذا اگر می‌خواهیم انتقادی داشته باشیم همه موارد را مورد توجه قرار دهیم. واقعاً وقت‌هایی نیاز است، پشت صحنه‌ها را ببینیم تا متوجه ظرفیت‌ها و محدودیت‌ها باشیم.
ما آمادگی داریم هر نکته و موردی که وجود داشته باشید به بحث و گفت‌وگو بگذاریم. ما به زودی فراخوان خواهیم داد تا مردم در مورد همه اجزاء مسابقات نظر بدهند.
انتهای پیام
