دولت سیزدهم روابط با کشورهای همسایه همسو را توسعه دهد / پیشبرد دیپلماسی اقتصادی در کنار دیپلماسی سیاسی

سیاست خارجی یکی از عرصه‌های مهم در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بود که به ویژه برپایه مسئله مذاکرات هسته‌ای و برجام با هدف رفع تحریم‌ها از اهمیت خاصی برخوردار بود. با پیروزی حجت‌الاسلام و المسلمین رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری و اظهارات ایشان در خصوص سیاست خارجی به نظر می‌رسد در این دوره شاهد توجه بیشتری به روابط همسایگان، جهان اسلام و شرق نسبت به اروپا در حوزه سیاست خارجی باشیم.

شواهد این مسئله را می‌توان از خلال سخنان حجت‌الاسلام رئیسی در سخنرانی‌ها و مناظره‌های انتخاباتی متوجه شد و می‌توان اهم اولویت‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم را براین اساس ‌این‌گونه دسته‌بندی کرد:

ـ رفع تحریم‌ها و خنثی‌سازی آن‌ها: «نسبت به بحث رفع تحریم‌ها باید بگویم هر دولتی کار را بدست بگیرد یکی از وظایفش رفع تحریم‌های ظالمانه است و باید با همه وجود آن را دنبال کرد. در کنار این قضیه خنثی‌سازی تحریم‌ها باید در دستور کار قرار گیرد و اقتصاد را هم شرطی نکنیم؛ نه کرونا و نه سیل و نه تحریم نباید تاثیر داشته باشد.»

ـ ارتباط با همسایگان: «ما ۱۵ همسایه داریم و هزار میلیارد واردات دارند و ما باید سهمان از صادرات به کشور های همسایه ۲۰ میلیارد دلار باشد؟ و اگر دیپلماسی فعال داشته باشیم سهم صادرات ما به کشور های منطقه افزایش می یابد. سهم ما در اقتصاد منطقه به شدت ناکافی است و باید افزایش یابد.»

ـ فعال کردن دیپلماسی اقتصادی: «دیپلماسی اقتصادی مهم است و با سخن پیش نمی‌رود. باید شایسته‌سالاری باشد و نمی‌شود هر کسی مسئولیتش تمام شد برای سفارت او را بفرستیم. وقتی بحث از تولید می‌کنیم همه دستگاه‌ها و از جمله وزارت خارجه نقش مهمی در دیپلماسی اقتصادی دارند.»

منصور حقیقت‌پور، کارشناس مسائل سیاسی و مشاور رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره وضعیت سیاست خارجی دولت سیزدهم و مسئله اولویت روابط با همسایگان و فعال کردن دیپلماسی اقتصادی گفت: یکی از تلاش‌های جدی آقای رئیسی در دولت سیزدهم باید در جهت پویایی و تحرک بیشتر دیپلماسی کشور باشد تا دیپلماسی برپایه تأمین امنیت ملی، کاهش تهدیدها و توسعه فرصت‌ها شکل بگیرد؛ یکی از لوازم این کار توسعه منطقی و مناسب روابط با همسایگان است که ظرفیت‌های بسیاری دارند و به لحاظ اقتصادی، سیاسی و گاه فرهنگی زمینه‌های بسیار فراوانی برای افزایش تحرک دیپلماتیک وجود دارد.

وی افزود: یکی از این همسایگان مهم و استراتژیک، روسیه است که ارتباط بسیار خوبی با آن داریم و بازار بسیار بزرگ روسیه فرصت بسیار خوبی برای عرضه محصولات و تولیدات صنعتی و کشاورزی ماست. همچنین حوزه انرژی ظرفیت بسیار خوبی را برای گسترش تبادلات اقتصادی و تأمین نیازهای همسایگان فراهم کرده است.

بیشتر بخوانید:

• فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی؛ محور سیاست خارجی دولت سیزدهم
• توسعه‌محوری و متنوع‌سازی روابط؛ دو اقدام اصلی دولت سیزدهم در سیاست خارجی

حقیقت‌پور با اشاره به ارتباطات ترانزیتی و کریدوری به عنوان یکی دیگر از ظرفیت‌های مهم در حوزه ارتباط با همسایگان گفت: جمهوری اسلامی ایران یک چهارراه کریدوری شرق به غرب و شمال به جنوب است که می‌تواند نقش اساسی در سیاست خارجی و فعال کردن بخش تجارت خارجی ایفا کند.

این کارشناس مسائل سیاسی ابراز کرد: موضوع مهم دیگری که دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی باید به آن توجه کند توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسو و سرعت بخشیدن به انعقاد و اجرای توافقات اقتصادی است که نمونه آن اقداماتی است که با سوریه و افغانستان انجام گرفت و دولت جدید باید با ظرفیت منطقی قابل قبولی به این نوع توافقها ورود کند و دستاوردهای قابل توجه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را نصیب کشور کند.

تحرک دیپلماتیک برای خنثی کردن نقش تحریم در ارتباط با همسایگان

حقیقت‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا تحریم‌ها اجازه توسعه روابط با همسایگان را به ایران می‌دهد و همسایگان بدون اجازه آمریکا وارد فاز توسعه روابط با ایران می‌شوند، گفت: امروز دیگر آمریکا هژمونی سیاسی، امنیتی و نظامی خود را در دنیا از دست داده و مانند گذشته نیست که کشورهای دنیا منتظر دستور یا نظر آمریکا باشند. الان در حوزه همسایگان امکانات و فرصت‌های بسیار خوبی برای گسترش روابط با پاکستان، عراق، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، روسیه، عمان، قطر و کویت وجود دارد که تحرک و پیگیری مستمر دستگاه دیپلماسی را می‌طلبد یا کشورهای آسیای میانه به شدت علاقه‌مند به افزایش سطح روابط با ایران هستند اما در دوره‌های گذشته متأسفانه از فرصت ارتباط با آسیای میانه به خوبی استفاده نشده در حالی که ما می‌توانیم نیاز خودمان به غلات و پنبه را از این کشورها تأمین کرده و به طور متقابل خیلی از نیازهای این کشورها را در حوزه کشاورزی، فنی، مهندسی، علمی، پزشکی و خدماتی نیز برطرف نماییم.

وی با تأکید بر اینکه این مستلزم شناخت فرصت‌ها و تحرک جدی در حوزه سیاست خارجی است، گفت: در دولت جدید دیپلماسی اقتصادی باید در کنار دیپلماسی سیاسی جایگاه خاص خود را پیدا کند و فعال شود. در این راستا ضروری است کارشناسان توانمند اقتصادی را در کشورهای همسایه مستقر کنیم تا زمینه فعالیت خوب صنایع، تجار و بازرگانان ما را در مناطق هدف فراهم کنند.

وزیر امور خارجه در درجه اول باید دیپلمات حرفه‌ای باشد 

حقیقت‌پور درباره لزوم داشتن نگاه اقتصادی به عنوان یکی از شاخصه‌های وزیر امور خارجه در دولت جدید گفت: وزیر امور خارجه در درجه اول باید یک دیپلمات حرفه‌ای باشد و احاطه مطلوبی به تحولات بین‌المللی و وضعیت و جایگاه کشور داشته باشد و سایر موارد را می‌توان با استفاده از مشاوران و معاونان برجسته اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دنبال کرد.

مشاور رئیس سابق مجلس در پایان اظهار کرد: به اعتقاد من وزیر امور خارجه دولت سیزدهم باید فردی پویا، پرتحرک و انقلابی باشد و حساسیت‌های امروز جهان را به خوبی درک کند و جایگاه جمهوری اسلامی ایران و ظرفیت‌ها و نقاطی که ایران می‌تواند در کشورهای همسایه از آن خود کند، ارتقا بخشد.