مشقت‌های پیشین و امکانات امروز؛ روایتی از میرحامدحسین
آنجا که مرحوم میرحامد حسین از ساخته‌شدن «مجمع»ها از سوی «اهل خلاف» سخن می‌گوید، شاید تاسیس نهادهایی مانند «انجمن آسیایی» و «دارالعلوم دیوبند» را در نظر دارد.
به گزارش ایکنا، پیمان اسحاقی، پژوهشگر مطالعات اسلامی یادداشتی درباره میرحامدحسین، مولف کتاب «عبقات الانوار» در کانال شخصی خود منتشر کرده که متن آن از نظر می‌گذرد؛
مرحوم میرحامدحسین، یکی از عالمان برجسته و مولف پرکار ایرانی‌تبار هند بود. او در ضمن یکی از آثارش خطاب به هم‌نسلانش چنین نوشته است: «آنچه ما را به مشقت‌هاى فزون از قياس حاصل شده، شما را به سهولت تمام حاصل است. اگر نَبْذى از مشقت‌هاى ما را در تحصيل يك يك كتاب جزيى دريابيد، خون از چشم باريد و قدر اين نعمت بدانيد. دنيا گذران و نقش بر آب است و محض خيال و سراب. آنچه مقسوم است خود به خود مى‌رسد، تضييع عمر عزيز در ازاء آن نبايد كرد و نام خاندان خود از دست نبايد داد و مردانه‌وار پا در مضمار كارزار اشرار بايد نهاد». او می‌افزاید: «اهل خلاف جا به جا مجمع‌ها ساخته‌اند و در فكر ردّ و نقض اهل حق خود را انداخته‌اند، غافل از كار خود نيستند و از اين طرف كسى به نظر نمى آيد».
البته به نظر می‌رسد مرحوم میرحامد حسین، در کنار تسهیل دسترسی به منابع، اقتضائات مدرنیته متأخر/فشرده همچون اداری شدن زمان و خارج شدن آن از اختیار سوژه‌ها، دشواری‌های زندگی در شهرهای جهان‌سومی، نیازهای نامطلوب جدید، دغدغه‌ها و حساسیت‌های کم‌فائده ایجاد شده از سوی نظام‌های بزرگ اطلاع‌رسانی، پیدا شدن نفت در خاورمیانه و وارد شدن حجم نقدینگی مخرب به نهادهای دینی، کشمکش‌های سیاسی در جهان سوم، پولی‌شدن هر چه بیشتر ارزش‌های انسانی در سراسر جهان، چسبندگی رسانه‌ها و امثال آن که باعث اتلاف وقت و یا فقدان انگیز‌ه‌های مردم زمان ما می‌شود را پیش‌بینی نمی‌کرد. اما به هر صورت نگاه به گذشته و اندیشه در انذارهای بزرگانی چون ایشان، می‌تواند باعث آگاهی و تنبه گردد.
آنجا که مرحوم میرحامد حسین از ساخته‌شدن «مجمع»ها از سوی «اهل خلاف» سخن می‌گوید، شاید تاسیس نهادهایی مانند «انجمن آسیایی» و «دارالعلوم دیوبند» را در نظر دارد. «انجمن آسیایی» یا نام کاملش «انجمن آسیایی در بنگال» یکی از قدیمی‌ترین نهادهای اروپایی برای شرق‌شناسی است که بریتانیا در سال ۱۷۸۴ تقریباً نیم قرن پیش از تولد میرحامد حسین در شهر کلکته هند تاسیس کرده بود. ادوارد سعید معتقد است که شرق‌شناسی به معنای واقعی‌اش با این موسسه آغاز می‌شود. همچنین «دارالعلوم دیوبند» زمانی که میرحامد حسین سی و سه ساله بود در هند تاسیس شد.
در شناخت میرحامد حسین می‌باید تمامی این مسائل مد نظر قرار گیرد؛ امری که در پژوهش‌ها درباره ایشان مشاهده نمی‌شود و به تکرار برخی دانسته‌های پیشین اکتفا می‌شود.
انتهای پیام
