غفلت از انتقال مفاهیم قرآنی به کودکان و نوجوانان در هیئات حسینی
حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین طباطبایی، حافظ کل قرآن در ششمین گفتوگو ایکنا درباره جایگاه تلاوت قرآن در هیئات مذهبی با تأکید بر اینکه باید برای اجرای برنامه‌های قرآنی خوب و منظم از قبل برنامه‌ریزی داشته باشیم و هدف خاصی را دنبال کنیم، گفت: برای خردسالان و به ویژه نوجوانان، برنامه ویژه داشته باشیم، چرا که نیاز است تا این محدوده سنی بتوانند در هیئات و مساجد از معارف قرآن بهره‌مند شوند.
عـزاداری بـرای سیدالشهدا(ع) در طول سال محدود به زمان خاصی نمی‌شود، اما محرم و صفر به ویژه دهه نخست آن، به دلیل حوادث عظیمی که بر اباعبدالله الحسین(ع) و خاندان اهل‌بیت(ع) روی داد، رنگ و بوی متفاوتی دارد.
یکی از مهمترین حقایق ناب پیام امام حسین(ع) در جریان حادثه کربلا همانطور که می‌توان از گفتار و سیره‌شان برداشت کرد، دلدادگی به باریتعالی و مؤانست ایشان با کتاب خدا و آیات الهی بود. حضرت سیدالشهدا(ع) به اندازه‌ای به قرآن دلداده بود که می‌توان گفت یکی از حوادث شگفت‌انگیز پس از کربلا که مورخان و مقتل‌نویسان آن را گزارش کرده‌اند، قرآن خواندن سرمبارکشان بالای نیزه و نزد یزید ملعون بود.
بنابر این توجه به موضوع قرائت قرآن در هیئات حسینی در کنار میزان اهتمام به دعوت از سخنران و مداح باید مورد توجه بانیان و سوگواران ایشان باشد. موضوعی که طی دهه نخست ماه محرم در گفتوگو با پیشکسوتان، قاریان و خادمان قرآن کریم به بررسی آن خواهیم پرداخت. در ادامه مشروح گفتوگو با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدحسین طباطبایی، حافظ کل قرآن و قائم‌مقام مؤسسه جامعةالقرآن الکریم را می‌خوانید؛
اهم مواردی که در این گفتوگو به آن اشاره شد؛
- برای اجرای برنامه‌های قرآنی منظم در هیئات مذهبی از قبل برنامه‌ریزی داشته باشیم.
- بهره‌مندی از شیوه‌های جدید، جذاب و تشویق کننده در بحث‌های قرائت، حفظ، ترجمه و تفسیر قرآن در مراسم سوگواری
- برای تأثیر بیشتر، در کنار تلاوت، به طور مختصر و مفید، نکات آن آیات بیان شود.
- زندگی بیش از 1400 اثر درباره امام حسین(ع) و قیام و زندگینامه ایشان و ...
ایکنا ـ درباره نقش تالیان قرآن در ترویج قیام امام حسین(ع) و یارانش بگویید.
با توجه به اینکه پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع)، قرآن ناطق‌اند و کلام، رفتار و کردارشان قرآنی و برگرفته از کلام الله مجید است، بر همین امر نیز شیعیان را سفارش می‌کردند تا قرآن را فرا بگیرید و سخن، رفتار، منش و سلوک و عملشان قرآنی باشد.
بنابر این افرادی که به طور خاص، قاری و حافظ قرآن هستند، لازم است تا درباره معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) به ویژه درباره چرایی قیام امام حسین(ع) و آثاری که در این امر مترتب شده است و تمامی شاخه‌هایی که از این اصل، ایجاد می‌شود و فرع پیدا می‌کند و تمامی این موضوع مسلط شوند. همانطور که امام حسین(ع) نیز با کلام خود، که با قرآن نیز عجین است، رسالت و هدف از قیام خود را بیان می‌کنند. بسیاری از جملاتشان، از آیات قرآن است یا برگرفته از مفاهیم آیات است، بنابر این نقش تالیان قرآن، درباره موضوع ترویج معارف قرآن، اهل‌بیت(ع) و اهداف قیام امام حسین(ع) و موضوعات پیرامون آن، مهم است.
در صدر اسلام به قاریان و حافظان قرآن بسیار اهمیت داده می‌شد و حتی در جنگ‌ها به حضورشان اشاره شده است و حتی در یکی از جنگ‌ها که پس از وفات پیامبر اکرم(ص) صورت گرفته بود، آمده است که هفتاد مسلمان حافظ قرآن در آن جنگ شهید شدند و این نشان می‌دهد که جایگاه ویژه‌ای در بین مسلمانان داشتند.
خاطرم هست، چند سال گذشته، از یکی از مسئولان بنیاد شهید و امور ایثارگران، مصاحبه‌ای را می‌خواندم که در زمان جنگ تحمیلی، بیش از دو هزار و 600 شهید قاری قرآن، 800 معلم علوم قرآنی و 180 حافظ کل قرآن در میان شهدا داشتیم. این امری جالب است. این مسئول محترم اشاره داشتند که بیش از 300 شهید توصیه به حفظ قرآن در وصیتنامه داشتند و بیش از 160 نفر هم در وصیتنامه خود، مردم را به بحث آموزش‌های قرآنی و قرائت قرآن تشویق و توصیه و ترغیب کردند. بر این اساس می‌بینیم که در میان شهدای دفاع مقدس نیز از قاریان و حافظان قرآن بودند و همین که مردم را توصیه می‌کردند، یکی از وظایف قرآنیان است که مردم را ترغیب به این امر مهم کنند. روایتی از پیامبر اکرم(ص) است «شایسته‌ترین مردم که در خفا و آشکارا نسبت به خضوع و خشوع داشتند، شخصی است که حامل قرآن است و شایسته‌ترین مردم درباره نماز و روزه گرفتن چه در خفا و آشکارا، شخص قرآنی است» و پیامبر اکرم(ص) با صدای بلند فرمودند: «ای شخص حامل قرآن، به وسیله آن تواضع کن. خداوند متعال نیز مقامت را بالا می‌برد و توجه داشته باش که به واسطه قرآن، گردن‌کشی نداشته باشی که خداوند مقامت را پایین می‌آورد.»
ایکنا ـ با توجه به فرصتی که حضرت سیدالشهدا(ع) در شب عاشورا از لشکر یزید برای تلاوت قرآن گرفت، تلاوت سر مبارک بالای نیزه؛ نشانه جایگاه قرآن در قیام حسینی است. چه راه‌هایی را برای ورود قرائت قرآن، ترجمه یا تفسیر در این مراسم پیشنهاد می‌دهید؟
این نیاز به برنامه‌ریزی و نظم دارد، همانطور که برنامه‌ریزی می‌کنیم تا مراسم عزاداری و ولادت و سایر مناسبت‌های مذهبی در حسینیه‌ها و هیئت‌ها به صورت خوب و عالی برگزار شود، به همین صورت باید برای اجرای برنامه‌های قرآنی منظم از قبل برنامه‌ریزی داشته باشیم و هدف خاصی را دنبال کنیم.
البته هدف خاص این است تا همه افراد علاقه‌مند به قرآن و معارف اهل‌بیت(ع) و عاشقان اهل‌بیت(ع) بتوانند با حضور در هیئات و مساجد و حسینیه‌ها حضور پیدا کنند تا سایرین را علاقه‌مند به قرآن و ائمه(ع) کنند و هم از معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) استفاده کنند. این هدفی مشخص است، اما این نیاز به برنامه‌ریزی دارد. ما با توجه به وضعیت کنونی و موضوعاتی که بین عوام مردم رایج شده است و از جذابیت ظاهری برخوردار است، باید از شیوه‌های جدید، خلاقانه و تشویق‌کننده در بحث‌های قرائت، حفظ، ترجمه و تفسیر قرآن، بیان احکام و سایر موضوعات در هیئات و مراسم سوگواری‌ها بهره‌مند شویم، البته این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی و استفاده از منابع انسانی و استفاده از استادان نخبه و صاحب فکر و روش است.
همچنین برای خردسالان و به ویژه نوجوانان برنامه ویژه و خاص داشته باشیم، چرا که نیاز است تا این محدوده سنی بتوانند در هیئات و مساجد از معارف قرآن بهره‌مند شوند. مطمئناً در کنار آن هم هنگامی که در روضه‌ها و مراسم مذهبی شرکت می‌کنند، آن اهداف قرآنی را کامل می‌کند و آنها هم می‌توانند از نکات قرآنی استفاده کنند و هم از نکات معارف اهل‌بیت(ع) و سیره اهل‌بیت(ع) و معارف دینی به طور کامل می‌توانند بهره‌مند شوند.
ایکنا ـ تلاوت کدام آیات را مناسب این ایام می‌دانید؟
آیاتی که درباره اهل‌بیت(ع) و اشاره به ویژگی آنها دارد و از اهمیت تمسک و توسل به مفسرین قرآن و صاحبان علم می‌گوید، خوب است که تلاوت شود. آیات متعددی درباره جایگاه و مقام اهل‌بیت(ع) در مصحف شریف است و همچنین آیاتی که درباره بحث جهاد و مبارزه در راه خدا است. خواندن این آیات همراه با فهم، تدبر و درک آیات باشد، یعنی آیات را با سیره اهل‌بیت(ع) و قیام امام حسین(ع) انطباق دهیم تا ببینیم چه وظایف و رسالتی برعهده داریم و باید چه کار کنیم اینها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
تلاوت این آیات، همراه با تفکر و تدبر در این آیات با موضوعات مطرح شده، می‌تواند بستری مناسب و مرتب و تأثیرگذار هم برای خودمان و هم برای مردم باشد.
ایکنا ـ نظر شما درباره حضور خودجوش قاریان به منظور تلاوت در هیئات مذهبی یا اصطلاحاً «نذر تلاوت» چیست؟
کار خوب و ارزشمندی است. تلاوت قرآن باید در مناسبت‌های مذهبی همراه باشد، همانطور که روایات آمده است «علی مع القرآن و القرآن مع علی» حضرت علی(ع) با قرآن است و قرآن نیز با علی(ع) است. اهل بیت(ع) نیز همینگونه هستند. اینها جدا از هم نیستند، بنابر این باید تلاوت قرآن در هیئات به ویژه از سوی قاریان متخصص و حافظان نخبه و افرادی که به خوبی و با تخصص قرآن را اجرا می‌کنند، همراه باشد. منظورم در ابتدا توجه به بحث الفاظ است که مهم است و در درجه دوم، فرصتی برای تبیین آیات قرار داده شود.
متأسفانه بیشتر مردم با زبان عربی آشنایی ندارند، بنابر این آیاتی که خوانده می‌شود ولو مختصر و کوتاه به بیان نکات آن آیات بپردازیم و از سوی دیگر آیاتی تلاوت شود که با موضوع هیئت و روضه‌خوانی و حتی مولودی‌خوانی همراه و هماهنگ باشد و چه خوب است که توسط همان قاریان، حافظان و اساتید قرآن، نکات اخلاقی آن آیات تبیین و داستان‌هایی درباره آن موضوعات گفته شود تا مردم از مفاهیم آیات، استفاده تمام ببرند.
ایکنا ـ لطفاً کتابی را برای معرفی بهتر قیام حسینی و نیز احیای مفاهیم قرآن در قیام امام حسین(ع) نام ببرید.
بیش از 1400 اثر درباره امام حسین(ع) و قیام ایشان و زندگینامه ایشان وجود دارد که موضوعات مختلفی در این کتاب‌ها آمده است، اما برخی مبسوط‌تر و به شکل کامل‌تر این موضوع پرداخته‌اند و برخی دیگر نیز به مانند مقاتل، مربوط به انگیزه و تبیین چرایی حرکت ایشان به سمت حجاز و کربلا است و به بیان اتفاقات این منازل پرداخته است.
همچنین دانشنامه امام حسین(ع) تألیف حجت‌الاسلام ری‌شهری، کتاب فرهنگ عاشورا تألیف جواد محدثی، زندگینامه امام حسین(ع) تألیف حجت‌الاسلام سیدهاشم رسولی‌محلاتی و مقاتل معروف لهوف تألیف سیدبن طاووس و کتاب‌های تاریخی و تحلیلی چون حماسه حسینی از شهید مرتضی مطهری و ... است. کتب متعددی از مؤلفان و نویسندگان شهیر و علمای بزرگ است که پیشنهاد می‌دهم همه عزیزانی که می‌خواهند درباره امام حسین(ع) و مکتب ایشان و قیام و اهداف آن مطالعه کنند، این کتاب‌ها را تورق داشته باشند تا بتوانند بیشتر با نکات و پندها و مواعظ و اندرزهایی که درباره معارف حسینی است، آشنا شوند.
انتهای پیام
