حل چالش‌های فقهی نظام بانکی نیازمند اجتهاد راهبردی است
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) و نماینده مجلس خبرگان رهبری گفت: ما با یک چالش جدی در حوزه، پول، بانک بیمه و بورس مواجه هستیم و نگاه ما نیازمند یک اجتهاد راهبردی است که منتهی به یک اجتهاد نظام‌ساز شود.
به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، حجت‌الاسلام والمسلمین حسینعلی سعدی، روز سه شنبه 9 شهریور، در سی‌و‌یکمین همایش بانکداری اسلامی افزود: بیانیه گام دوم در آغاز چله دوم انقلاب اسلامی، یک نقطه راهبردی را در خود دارد که یک نگاه آسیب‌شناسانه با هدف شناخت چالش‌های نظام در چله اول و یک نگاه آینده‌پژوهی نسبت به گام پیش رو را مطرح می‌کند.
وی با بیان اینکه باید طرحی برای برون رفت از چالش‌های چله اول هم داشته باشیم، یادآور شد: اگر ادعا کنیم که یکی از شاخص‌های مهم حکمرانی اسلامی، حکمرانی بر بانک، پول و به معنای اهم آن حکمرانی اقتصادی است، ادعای گزافی نکرده‌ایم.
سعدی با بیان اینکه ارزیابی افکار عمومی و نخبگان هم از میزان تحقق اسلامیت نظام، نشان می‌دهد چالش‌ها معطوف به حوزه اقتصادی جامعه است، اظهار کرد: بانکداری غیر ربوی که تا اسلامی شدن یک گام دارد، نخستین مسئله مواجهه با مسائل دنیای مدرن و حکمرانی نوین است. تاکنون در مواجهه با ساختارهای مدرن دنیای مدرن سعی کرده‌ایم ذیل ساختارهای سنتی مسائل را تحلیل کنیم.
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: امروز با ساختارهای مدرن مواجه هستیم و اگر تحلیل آنها را بخواهیم ذیل نهادهای سنتی انجام دهیم، حق مطلب ادا نمی‌شود و اهداف شریعت و فقه را شاید تأمین نکند.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم جزء به جزء مسائل مربوط به بیمه، بانک و بورس را تحلیل کنیم، تفکیک تأمین‌کننده اهداف نظام اسلامی نخواهد بود و گرفتار چالش دوم می‌شویم که همان مواجهه با صوری‌سازی و ظاهرسازی اسلامی است.
سعدی ادامه داد: وقتی توجهی به نهاهای صد درصد نوین با وضع موجود نداشته باشیم، در تطبیق با آموزه‌های فقهی گرفتار صوری‌سازی می‌شویم. یکی از گرفتاری‌های تمام عقودی که در نظام بانکداری ایران رخ می‌دهد، چالش صوری‌شدن عقود است؛ یعنی برای منطبق سازی با احکام شریعت مجبور به تعیین ظاهری شده‌ایم که در حقیقت تأمین‌کننده اهداف شریعت نیست.
نماینده مجلس خبرگان رهبری اضافه کرد: معتقدم که پول و بانک به معنای دقیق کلمه از پدیده‌های دنیای مدرن است که باید تحلیل کلام، نظام‌سازی و تحلیل ساختار شود و اگر این اتفاق نیفتد در خروجی و انطباق آن با احکام اسلامی دچار نقصان می‌شویم.
وی تاکید کرد: ربا مسئله‌ای پیچیده است که در قرآن هم با عنوان جنگ با خدا مطرح شده است. حال چه اتفاقی افتاده که ظاهر مسائل اقتصادی درست است اما در عمق گرفتار مسائل ربوی هستیم؟
سعدی بیان کرد: در روند قرض، شخص مبلغی را قرض می‌دهد؛ یعنی رابطه مالکیت فرد از آن قطع می‌شود و خسارت این مال دیگر بر عهده وی نیست. رابطه فرد و مقرض قطع شده و خسارت بر عهده قرض‌گیرنده است و اگر فرد بخواهد به عنوان بیع و سود مبلغی دریافت کند، می‌شود سودی که عاید وی شده است که در مورد آن مالکیتی و ریسکی نسبت به آن ندارد.
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: تئوری‌های مشترکی در دنیای کنونی لیبرالیستی و کمونیستی برای توجیه عقلانی اخذ سود و ربا وجود دارد. هزینه فرصتی که برای توجیه ربا مطرح می‌کنند بحث مهمی است، به هر حال در روند قرض، فرد وام‌دهنده یک هزینه فرصتی را از دست می‌دهد و ارزش اقتصادی زمان در مورد آن تعیین نمی‌شود؛ این موارد باید تحلیل شود که افرادی که دستی در تصمیم‌گیری دارند، بتوانند در مواجهه با بانکداری مدرن، توجیه و تحلیل داشته باشند.
این نماینده مجلس خبرگان رهبری تأکید کرد: ما نمی‌‌توانیم، سود را مجزای از بانک، بانک را مجزای از بیمه و آنها را جدای از نظام پول بدانیم و ادعای نظام‌سازی داشته باشیم، در نظام‌سازی نیازمند یک نگاه منظومه‌ای به سیستم‌ها هستیم و اگر چنین نگاهی نباشد، گرفتار ظاهرسازی اسلامی می‌شویم و به موضوعی بر می‌خوریم که اسلامی و شرعی نیست.
به گفته وی ما در طراحی و انسجام ساختار اقتصادی به یک فتوا نیاز داریم که آن انسجام را تأمین کند.
سعدی افزود: ما با یک چالش جدی در حوزه، پول، بانک بیمه و بورس مواجه هستیم و نگاه ما نیازمند یک اجتهاد راهبردی است که منتهی به یک اجتهاد نظام‌ساز شود و با پدیده‌های مدرن دنیای مدرن، موضوع‌شناسی آن‌گونه رخ دهد که منتج به نتیجه شود.
انتهای پیام
