درس‌های پایانی ماه صفر /برای مبلغ واقعی بودن چه کنیم؟
محسن احتشامی‌نیا درباره اینکه چگونه می‌توانیم مبلغان واقعی میراث پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) باشیم، گفت: سخن پیغمبر اکرم(ص) که فرمودند: «كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَيرِ ألسِنَتِكُم» تکلیف ما را روشن می‌کند و برای این کار باید سیره شخصی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را ببینیم که منطبق بر قرآن بود.
محسن احتشامی‌نیا، محقق علوم قرآن و حدیث و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، با اشاره به مناسبت‌های دهه آخر ماه صفر، نکاتی را به عنوان درس‌های پایانی ماه صفر بیان کرد و گفت: پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) وظایفی در قبال ما داشتند و ما هم وظایفی در قبال آنها داریم. پیغمبر و اهل بیت(ع) وظایف خود را به وجه احسن نسبت به ما انجام دادند؛ مثلاً پیغمبر اکرم(ص) وظیفه داشتند کلام الهی را بدون کم و کاست در اختیار امت قرار بدهند و به نحو احسن این کار را انجام دادند. قرار بود دین اسلام را در زمینه اعتقادی، اخلاقی و احکام ابلاغ کنند که این کار را نیز انجام دادند، به طوری که ما الآن یک مجموعه عالی از میراث پیغمبر اکرم(ص) در اختیار داریم.
وی اظهار کرد: این میراث یکی ابلاغ قرآن کریم به امت و دیگری سنت گرانقدر ایشان است. ایشان در سخنی می‌فرمایند: «اُوتیتُ جوامع الكَلِم» جوامع کلام به من داده شده است.«جوامع الکَلم» در زبان عربی اضافه مقلوب نام دارد؛ یعنی سخنان جامع. در کنار قرآن، فرمایشات خود رسول اکرم(ص) میراث دیگر ایشان است. پس از ایشان، اهل بیت(ع) هم قرآن را ترویج می‌کردند و هم در کنار قرآن به عنوان ثقل اصغر، فرمایشاتی عالی به امت هدیه کردند و ما در حال حاضر یک مجموعه گرانقدر از ثقل اکبر و ثقل اصغر در اختیار داریم.
احتشامی‌نیا با طرح این سؤال که وظیفه ما در قبال این میراث فوق‌العاده چیست؟ گفت: وظیفه اول ما این است که بر آن تأمل و تدبر کنیم. این میراثی است که ما را به آسمان وصل می‌کند، باید درباره آن مطالعه و دقت و نیازهای خود را از این سفره الهی تأمین کنیم. با عقلانیت و مراجعه به این دو میراث، معرفت خود را زیاد و گرفتاری‌ها و مشکلات خود را برطرف کنیم و مبلغان واقعی آنها باشیم؛ نه مبلغان حرفی و دستوری.
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه این روزها سالروز رحلت شهادت پیامبر اکرم(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع) و شهادت امام رضا(ع) است، افزود: نکته و درس دوم این است که مراقب باشیم در عزاداری‌هایی که پیش رو است، رحلت امام حسن مجتبی(ع) را فراموش نکنیم. امام حسن(ع) نوه بزرگ پیغمبر(ص) هستند و کسی بودند که با کوشش‌هایی که در زمان حیات خود کردند، باعث حفظ انسجام امت شدند و نگذاشتند منافقان، اسلام را از بین ببرند. ما امام حسن(ع) را به عنوان منادی صلح می‌شناسیم در حالی که این سخن صحیح نیست. از پیغمبر اکرم(ص) روایتی وجود دارد که دائماً از آن غفلت می‌کنیم و آن روایت این است: «قالَ الْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ اِمامانِ قاما اَوْ قَعَدا» امام حسن(ع) و امام حسین(ع) امام هستند؛ چه در حال قیام باشند چه در حال قعود یا به اصطلاح صلح باشند. از این فرمایش پیغمبر(ص) فهمیده می‌شود که امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هر دو قیام و هر دو صلح داشتند.
این استاد دانشگاه توضیح داد: وقتی در سیره امام حسن(ع) ملاحظه می‌کنیم می‌بینیم امام حسن به معنای واقعی کلمه شجاعت داشتند. ایشان یک دوره شش ماهه‌ای را به دنبال خلافت ظاهری پدرشان امیرالمومنین(ع)، خلیفه مسلمین بودند و برخی بزرگان مورخ سنی، خلفای راشدین را پنج نفر می‌دانند و امام مجتبی را هم خلیفه مسلمین می‌شمارند. ایشان در قیام علیه معاویه با نیروهای سست عنصر داخلی مواجه شدند و مجبور به یک صلح تحمیلی شدند.
وی با اشاره به شجاعت امام حسن(ع) و حضور ایشان به عنوان فرمانده در جنگ‌های دوره پدرشان گفت: امام مجتبی(ع) در جنگ جمل با شجاعتی وصف ناشدنی به مرکز فتنه حمله کردند و حلقه اطراف آن را شکستند و شتر را پی کردند، به نحوی که به راکب شتر آسیبی نرسید و با این اقدام شجاعانه امام حسن(ع) فتنه جنگ جمل فروکش کرد. این نشان می‌دهد امام حسن مجتبی(ع) اهل قیام بودند، اما در موضوع امامت همانطور که همگان می‌دانند مردم باید اقبال کنند تا امام بتواند به وظایفش عمل کند. همچنین هم امام حسن(ع) و هم امام حسین(ع) هر دو قعود یا صلح دارند. قعود امام حسن(ع) صلح معروف ایشان با معاویه است که به واسطه آن خون مسلمین حفظ شد. امام حسین(ع) نیز یک دوران ده ساله‌ای صلح دارند.
احتشامی‌نیا با اشاره به سالروز شهادت امام رضا(ع) خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) به طور خصوص نقش بسیاری در وحدت ما ایرانی‌ها دارند. یکی از عواملی که باعث شده است ایرانی‌ها یک وحدت فرهنگی، ملی و مذهبی داشته باشند، کوشش‌های سه ساله‌ای است که امام رضا(ع) در خراسان انجام دادند و ما ایرانی‌ها اعم از شیعه و سنی وامدار ایشان هستیم.
این محقق علوم قرآن و حدیث در ادامه سخنان خود درباره اینکه چگونه می‌توانیم مبلغان واقعی میراث پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) باشیم، اظهار کرد: سخنی از پیغمبر اکرم(ص) نقل شده است که تکلیف ما را روشن می‌کند. این سخن از امام صادق(ع) نیز روایت شده است و آن سخن این است: «کونوا دُعاة الناس بغیر السنتکم» مردم را به غیر زبان، به حق دعوت کنید. ما این مطلب را در سیره شخصی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) می‌بینیم که با رفتارهای فوق العاده‌ای که داشتند مردم را به دین جلب می‌کردند. یکی از همسران پیامبر(ص) نقل می‌کنند که خُلق پیغمبر(ص) به معنای واقعی کلمه منطبق با قرآن بود؛ یعنی می‌شد اخلاق واقعی قرآن را در سیره پیامبر(ص) دید.
وی افزود: شما رفتار پیغمبر(ص) را با همسرانشان نگاه کنید. ایشان کوچکترین بی‌احترامی و بی‌عدالتی نسبت به همسران خود انجام ندادند. با اینکه برخی همسران ایشان انتظارات عجیبی از ایشان داشتند، با این حال پیامبر اکرم(ص) با آنها با متانت، طمأنینه، آرامش و عدالت برخورد می‌کردند.
این استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز درباره ارتباط پیغمیر(ص) با اصحاب گفت: یکی از یاران پیغمبر(ص) در این باره نکته قابل توجهی نقل کرده است. او می‌گوید وقتی پیامبر اکرم(ص) به ما نگاه می‌کردند نگاهشان چنان صمیمانه بود که ما فکر می‌کردیم عزیزترین شخص نزد ایشان هستیم. یعنی نحوه نگاه کردن پیامبر(ص) و گفتارشان چنان صمیمی و گرم است که فرد تصور می‌کرد عزیزتر از او نزد پیامبر وجود ندارد. معروف است که مجالس پیامبر(ص) به شکل دایره بود به نحوی که اگر فردی از بیرون می‌آمد متوجه تعین و تشخص پیامبر(ص) در بین اصحاب نمی‌شد. وقتی کسی وارد می‌شد، بعد از سلام می‌پرسید: «ایّکم محمد(ص)» کدام یک از شما محمد(ص) هستید؟
احتشامی‌نیا ادامه داد: یکی دیگر از اصحاب نقل می‌کرد پیغمبر(ص) به طور مساوی به همه اصحاب نگاه می‌کردند. سر خود را بین اصحاب می چرخاندند و اینطور نبود که کسی فکر کند مورد توجه و نگاه پیغمبر(ص) نیست. این سیره عملی پیامبر اسلام(ص) است.
این محقق دینی گفت: با اینکه ایشان بیش از ۸۰ سریه و جنگ داشتند در تاریخ صدر اسلام نداریم که پیامبر(ص) دستور داده باشند اسیری را بکشند، یا کسی که از جنگ فراری شده را دنبال کنند و او را بکشند. در دستورات پیامبر اسلام(ص) به محیط زیست توجه زیادی شده است. در جنگ به یاران خود دستور می‌دادند آب‌ها را آلوده نکنید، درختان را قطع نکنید، به زن‌ها، کودکان و افراد سالخورده آسیبی نرسانید. اگر ما مسلمان‌ها این سیره را نصب العین خود قرار دهیم شاید بسیاری از کارهایی بدی که انجام می‌دهیم، خود به خود از بین خواهد رفت.
این استاد دانشگاه در پایان با تصریح به اینکه اطلاعات مردم از سیره پیغمیر(ص) اندک است، گفت: این نشان می‌دهد ما مسلمان‌ها به سیره عملی پیغمبر(ص) کم توجه داشتیم. اگر این سیره برای مردم مطرح شود، مردم به جهت آنکه پیغمبر(ص) را دوست دارند به ایشان اقتدا می‌کنند.
انتهای پیام
