اثری جامع درباره زندگی حضرت رسول(ص)

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ به مناسبت میلاد حضرت محمد(ص) و آغاز هفته وحدت کتاب‌هایی را به منظور آشنایی با ابعاد گوناگون شخصیت و زندگی حضرت رسول اکرم(ص) معرفی خواهیم کرد. نخستین کتاب در این راستا به معرفی کتاب «تاریخ زندگانی پیامبر اعظم(ص)» نوشته حجت الاسلام والمسلمین محمدهادی یوسفی غروی اختصاص دارد که به همت نشر معارف منتشر شده است.

 

این کتاب شامل مقدمه و سیزده بخش است که به حوادث پیش از بعثت، دوران رسالت، دوره مکی و آغاز وحی، دوره مدنی و حوادث سال‌های اول تا یازدهم (رحلت) پرداخته است. در واقع این کتاب تلخیصی از ۴ جلد نخست کتاب ارزشمند «موسوعه التاریخ الاسلامی» این نویسنده است که برای مخاطبان فارسی‌زبان تدوین و تنظیم شده است.

 

از ویژگی این موسوعه می‌توان گفت به تاریخ اسلام از صدر اسلام تا سال ۳۳۰ هجری قمری و پایان غیبت صغری حضرت، ولی عصر(عج) پرداخته و متناسب با ابواب هشت‌گانه بهشت در ۸ جلد تدوین شده است. در این موسوعه تاریخ نزول قرآن بر اساس ترتیب نزول آیات، تاریخ اسلام و انشای و تشریع احکام شرعی از صدر اسلام با نگاه و دید شیعی پرداخته شده است، مگر در مواردی که منبعی از شیعه آن هم بعد از تحقیق و تفحص طولانی یافت نشده و مجبور به رجوع به منابع غیرشیعی شده است. همچنین تسلسل تاریخی در این موسوعه مورد توجه نویسنده بوده است. 

 

محمدهادی یوسفی غروی در کتاب «تاریخ زندگانی پیامبر اعظم(ص)» کوشیده تا شرحی مختصر از وضعیت اعراب پیش از اسلام ارائه کند و سپس با تقسیم‌بندی حوادث تاریخ صدر اسلام به دو دوره مکی و مدنی، حوادث سال نخست تا دهم هجری را به ترتیب شرح دهد.

 

 

استاد محمدهادی یوسفی غروی در سال ۱۳۲۷ خورشیدی در نجف اشرف متولد شد و در سال ۱۳۴۱ شروع به تحصیل علوم حوزوی کرد. وی نزد پدرش آیت‌الله حاج میرزا محمود یوسفی غروى و حضرات آیات امام خمینى، خوئى، سیدمحمدصادق حسینى روحانى و سیدکاظم حسینى حائرى تحصیل کرد. همچنین در زمینه‌های ادبیات، منطق، فقه، اصول، تاریخ، تفسیر و علوم قرآن و حدیث به تحقیق، تألیف و تدریس در حوزه و دانشگاه پرداخته است. کتاب «موسوعه التاریخ الاسلامی» که در چندین جلد منتشر شده است، ارزشمند‌ترین اثر این استاد فرهیخته به شمار می‌رود. از آثار دیگر این استاد می‌توان به مقتل سیدالشهدا، ترجمه وقعةالطف، زن در جاهلیت و اسلام، جریان شناسی فکری سیاسی صدر اسلام، علوم قرآنی، تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی، دایرةالمعارف صحابه پیامبر، فرهنگ شهادت معصومین و ... اشاره کرد.

 

 

در بخشی از مقدمه این کتاب درباره ضرورت تدوین سیره نبوی و تاریخ اسلام آمده است: در مورد تاریخ اسلام و سیره رسول اکرم(ص)، تا پایان ایام خلافت خلفا چیزی نگاشته نشد. در این مدت چیزی غیر از قرآن کریم و روش اعراب‌گذاری آن بر طبق مبادی علم نحو به دست ابو‌الاسود دوئلی و به املای امیر‌المؤمنین علی بن ابیطالب تدوین نشد. این بدان دلیل بود که رسول خدا (ص) مسلمانان را به کتابت قرآن کریم تشویق می‌کرد. اما اختلاط اعراب با اقوام دیگر و رواج لغت‌های غیرعربی در میان آن‌ها باعث شد که ابو‌الاسود دوئلی خدمت علی (ع) برسد و به راهنمایی او برای حفظ زبان عرب، علم نحو را تدوین کند.

 

نویسنده در ادامه بیان کرده که در نتیجه گسترش قلمروی اسلامی و اختلاط با اقوام دیگر، داستان‌هایی از پادشاهان فارس و بنی‌اسرائیل رواج یافت. همچنین آمده است که معاویه علاقه‌مند شد که کتابی در تاریخ قدیم نگاشته شود. برای همین عبید بن شریه که پیرمردی صد و بیست ساله بود از صنعای یمن به خدمت او در آمد و کتابی در مورد اخبار گذشتگان و پادشاهان عرب و فارس و حبشه و ... نوشت. این اولین متن مدون بعد از قرآن کریم بود.

 

یوسفی غروی درباره تدوین سیره رسول اکرم(ص) نیز درآورده است: با وجودی که مسلمانان بسیار علاقه‌مند بودند تا آثار مربوط به رسول‌الله را برای همیشه نگه دارند، ولی خلفای سه‌گانه از تدوین احادیث و سیره آن حضرت جلوگیری کردند و علت آن هم به گمان خودشان این بود که احادیث با قرآن کریم مخلوط می‌شود. در این میان تنها امیرالمؤمنین (ع) زیر بار این ممانعت نرفت و آن را تأیید نکرد. بلکه علم نحو را به کاتب خودش ابو‌الاسود دوئلی املا کرد و کتاب‌هایی در فقه و حدیث نوشت و به کاتب همیشگی خود عبید‌الله بن ابی‌رافع دستور داد که قضاوت‌های مهم و احکام صادره از او را درباره وضو و نماز و سایر ابواب بنویسد.