نژادپرستی و فرقه‌گرایی جدی‌ترین مانع وحدت است

وحدت، یادآور ولادت رسول خوبی‌ها حضرت محمد(ص) آخرین فرستاده پروردگار است،‌ پیام‌آوری که وحدت مسلمانان را از راهبردهای بنیادین اقتدار امت اسلامی در تمام زمان‌ها و مکان‌ها دانسته و اقتدار و عزت جامعه نو پای اسلامی در عصر رسالت به خاطر وحدت و راهکارهای ارائه شده از طرف پیامبرخاتم(ص) بود.

خبرگزاری ایکنا در این خصوص با امین گونش نویسنده و حقوقدان ترکیه‌ای گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه از نظر می‌گذرد:

ایکنا ـ وحدت میان مذاهب و فرق اسلامی چرا اولویت دارد و اقسام و شاخص‌های وحدت در میان مسلمانان کدامند؟

اسلام در ابتدا به مذاهب تقسیم‌بندی نمی‌شد، بلکه مذاهب پدیده‌هایی است که اسلام آن‌ها را بعدها در دامان خود یافته است. این مانند زخمی بر بدن و همچون یک نقص به شمار می‌آید. بنابراین باید از بزرگترشدن این زخم جلوگیری کرد.

واقعه تعیین امامی که بعد از حضرت محمد(ص) جانشین ایشان می‌شود باعث ایجاد تفرقه اول شد. بگذریم که واقعه غدیر خم که در آن حضرت علی(ع) از سوی پیامبر خدا به جایگزینی انتخاب شد بود، نادیده گرفته شد؛ اما چرا عبارت «آنها کار خود را با مشورت (شورا) انجام می‌دهند» (شورا 38) نادیده گرفته می‌شود. انتخاب یا مشورتی که در آن خاندان پیامبر به ویژه حضرت علی (ع) نباشد چقدر می‌تواند اسلامی باشد!

پرداختن به این واقعه، پیوسته به عنوان فتنه نشان داده شده و گفته می‌شود که «لطفا فتنه را بیدار نکنید». فتنه نخوابیده است که از بیدار شدن آن می‌ترسیم. هیچ‌کس خواهان بیدار شدن فتنه‌ای که خوابیده نیست. اما آنان که می‌گویند فتنه را بیدار نکنید کسانی هستند که خواهان ادامه فتنه‌ای هستند که آن روز شروع شده است.

زیرا با آن فتنه دوباره به دوره جاهلیت بازگردانده شده است، چنان که باید پرسید آیا این باور که «خلیفه از قریش خواهد بود» بازگشت به دوران اعراب جاهلیت نیست؟ اصل برتری که قرآن کریم دستور داده با تقواست، اما با این نگرش پایمال شده است.

زیرا بر مکه نیز‌ جاهلیت قریش حکومت می‌کرد.

• پذیرش اجباری فرهنگ بیعت. آتش زدن خانه کسانی که بیعت و اطاعت نمی‌کردند نوعی بازگشت به جاهلیت است.
• بلامانع بودن انتقال مقام و منصب از پدر به پسر یا برادر
• سر بریدن مخالفان و غنیمت گرفتن اموالشان و حلال دانستن همسرانشان. 

هنکامی که می‌گوییم فتنه را بیدار نکنیم، متأسفانه این افراط و تفریط که در ما نهفته است، پذیرفته می‌شود. حتی با افزودن این جمله که «حاکم اطاعت می شود حتی اگر ظالم یا گناهکار باشد» نبوت و اساسی‌ترین اصل اسلام یعنی «عدالت»، بی‌معنا شد. متأسفانه برخی فقهی را که در آن عزل قاضی رشوه بگیر واجب نیست، فقه اسلامی محسوب می‌کنند و کسانی که با صدای بلند به آن اعتراض می‌کنند به عنوان فتنه انگیزان شناخته می‌شوند.

امروزه بازگشت از آن اشتباهات غیرممکن نیست. با مشورت می‌توان برای امت حاکم مسلمانی که امام یا خلیفه خوانده می‌شود انتخاب کرد (شخصی اهل تقوا و شایسته). می‌توان مجلس مشترک امت تشکیل داد. به این صورت که مرزها و پارلمان‌های ملی حفظ گردند، اما اعضا به مجمع مشترک فرستاده شوند. تصمیمات اتخاذ شده از سوی مجمع مشترک می‌تواند برای همه مجامع ملی لازم الاجرا تلقی شود.

ایکنا ـ به نظر شما مهم‌ترین مولفه‌های ایجاد وحدت میان مسلمانان چیست؟

یک امت ایده آل باید تحت یک پرچم واحد باشد و مرزها باید برداشته شوند. اما به نظر می‌رسد که این عملاً غیرممکن است. به شرط حفظ اصل «ایده آل»، عبور از مرزها تسهیل، یک نیروی دفاعی، واحد پول و بازار مشترک اقتصادی ایجاد می‌شود و D-8 (هشت کشور مسلمان درحال توسعه) می‌تواند احیا شود و توسعه یابد.

همکاری می‌تواند بلافاصله در مورد مسائلی که در مورد آنها توافق حاصل شده آغاز شود. به عنوان مثال برای آزادی بیت المقدس باید به نسبت جمعیت آن، از هر دولت امت اسلامی، سرباز به کار گرفته شود و نیروی هوایی، دریایی و زمینی ایجاد شود، یک کشور همسایه با اسرائیل باید به عنوان مقر انتخاب و بر تنوع و تقویت سازمان‌های تقریبی افزود شود.

ایکنا ـ ارزیابی شما از جدی‌ترین چالش‌ها و عوامل خدشه یافتن وحدت میان مسلمانان چیست؟

اکثر کشورهای مسلمان از سوی حکام دست نشانده اداره می شوند. در بسیاری از کشورها حمایت از امت و وحدت جرم محسوب می‌شود. جدی‌ترین مانع اتحاد، نژادپرستی و فرقه گرایی است.

در ترکیه، توهم «ترک‌ها‌ دوستی جز ترک ندارند» که غربی‌ها به ما دیکته کرده‌اند متأسفانه از حمایت جدی برخی جریان‌ها برخوردار است. من یقین دارم چنین باورهایی در سایر اقوام نیز وجود دارد.

سرمایه‌گذاری‌هایی که برای شیعه انگلیسی و سنی آمریکایی انجام می‌شود، چندبرابر هزینه‌هایی است که امت اسلامی برای امر به معروف و نهی از منکر انجام می‌دهد. بزرگترین مانع در مقابل وحدت ما دام «زر، زور و تزویر» است.

روشنفکران، علما و رهبران یا با پول یا با زور و یا با توطئه به بیراهه کشیده می‌شوند و کسانی که مقاومت می‌کنند با ترور از بین می‌روند. اما آنهایی که حسینی هستند همیشه در مقابل چنین دام ها و حملاتی آماده هستند.

ایکنا ـ به نظر شما مهمترین دشمنان وحدت بین مذاهب چیست و برای خنثی سازی این اقدامات چه باید کرد؟

برای خنثی‌سازی توطئه دشمنان بدون شک باید راه و روش بهترین معلم و راهنمایمان حضرت محمد(ص) را دنبال کنیم. ما نباید فراموش کنیم که خداوند ما را با هم برادر قرار داده است، همانطور که اوس و خزرج را برادر کرده است. انتخاب برادرانمان بر عهده ما نیست. اگر دشمن اسلام توبه کند و اسلام آورد، برادر ما می‌شود. در عمل ما وقتی در وقت نماز به مسجد می‌رویم و به امام اقتدا می‌کنیم از مذهب و وضو داشتن یا نداشتن او سؤال نمی‌کنیم. البته لزومی هم ندارد بپرسیم. چگونه می‌توانیم با کسی که پشت سر او نماز می خوانیم دشمنی کنیم؟

ایکنا ـ نقش رسانه ها را در ایجاد وحدت بین مسلمانان (به ویژه رسانه‌های دینی وابسته به مذاهب مختلف) چگونه ارزیابی می‌کنید؟

رسانه برای ما راهی تسهیل کننده برای تحقق فریضه «امر به معروف و نهی از منکر» است. چه بسا برای ارتباط با مردم می‌تواند از منبرهای مساجد مؤثرتر و سودمندتر باشد. اما شیاطین هم می‌توانند از این طریق امر به منکر و نهی از معروف کنند.

در مقابل این، باید آگاهی‌سازی نسبت به نحوه به کارگرفتن شبکه‌های اجتماعی ایجاد و تدبیرات لازم انجام شود. وقتی صحبت از تدبیر می‌شود، متأسفانه همیشه ممنوعیت‌ها به ذهن می‌رسد. نکته اصلی استفاده فعال‌تر از این کانال‌ها برای کارهای خوب است.

مردم بیشتر از حرف، تحت تأثیر عمل قرار می‌گیرند. ما باید زندگی واقعی خود را الگو قرار دهیم. این که امام خمینی(ره) چگونه پس از انقلاب اسلامی به زندگی متواضعانه خویش ادامه دادند از هزاران کتاب مؤثرتر بوده است.

تجمل‌گرایی نخبگان حاکم در کشورهای اسلامی به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس از چشم دشمنان ما دور نمی‌ماند. کسانی که مانند هارون صحبت و مانند قارون زندگی می‌کنند فقط کار دشمنان ما را آسان می‌کنند. رسانه به سرعت و به آسانی می‌تواند این تناقض را منعکس کند.

ایکنا ـ پیشنهاد شما در خصوص طراحی رویدادهای فرهنگی (خصوصاً اینترنتی) و پوشش خبری آنها در رسانه ها در سال جاری چیست؟

 آشنایی، گفت‌و‌گو و ارتباط قبل از هر چیزی باید در دنیای واقعی صورت بگیرد و سپس به شبکه‌های اجتماعی و اینترنت منتقل شود. برای مثال خودم را عرض می‌کنم؛ من تا این سن به جمع‌خانه (محل عبادت علویان و بکتاشیان) نرفته‌ام.

فرهنگ اسلامی که فرهنگ مشترک ماست، به اندازه کافی غنی است. عناصر فرقه‌گرا باید تا حد امکان در فعالیت‌های فرهنگی دور از دیدگان قرار گیرند. ما باید به شدت از فعالیت برای شیعه‌سازی اهل سنت و سنی کردن شیعیان بپرهیزیم.

دشمنان بدون توجه به نژاد و مذهب به ما حمله‌ور می‌شوند. به ویژه پس از این که جوانان ما را شبیه خود می‌کنند، ممکن است ببینیم که یک جوان غربی شیعه و یک جوان غربی سنی، دست در دست هم به امت اسلامی هجوم می‌آورند. 

ایکنا _ فعالیت‌های سال‌های اخیر خبرگزاری ایکنا به ویژه رویکرد آن در حوزه وحدت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تا جایی که می‌دانم خبرگزاری ایکنا در حوزه خود اولین است. قرآن کریم برای مومنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اما اکثریت قاطع امت از این امر آگاه نیست. ما همانطور که از طریق انقلاب اسلامی به بسیاری چیزها پی بردیم، این فرصت را پیدا کردیم که بدین وسیله قرآن را هم از نزدیک بشناسیم.

همانطور که قرآن ناخوشی‌های اجتماعی ما را بهبود می‌بخشد، شفای همه دردهای ما را هم در بر دارد. امروز، از دست دادن قدرت و توانایی امت و در بعضی مواقع گرفتاری آن ناشی از تفرقه و جدایی بین ماست. اگر بتوانیم دستور «همه با هم به ریسمان الهی چنگ بزنید و متفرق نشوید. (آل عمران-103)» را به جا بیاوریم از بسیاری از گرفتاری‌ها رهایی خواهیم یافت.

بنابراین فعالیت‌های خبرگزاری ایکنا روز به روز در حال تنوع، گسترش و افزایش است. تا زمانی که تفرقه افکنی ادامه دارد، فعالیت‌های قرآنی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. قرآن، توافقنامه امت است. ما نیز به عنوان امت اسلامی باید در مسائلی که بر سر آن توافق داریم همکاری کنیم.

به خبرگزاری ایکنا که در سطح بین‌المللی فعالیت‌های خود را به بهترین نحو انجام می‌دهد تبریک می‌گویم. من صمیمانه امیدوارم که این خبرگزاری به زبان‌هایی که فعالیت می‌کند در کشور ما پخش تلویزیونی داشته باشد.