استفاده از ابزار تحریف و جعل برای کتمان شهادت حضرت محسن(ع)

کتاب «حضرت محسن، اولین شهید امامت» اثر حجت‌الاسلام محمد فرمهینی فراهانی، پژوهشگر و استاد تاریخ اسلام، کتابی است که به موضوع شهادت حضرت محسن(ع) می‌پردازد و پاییز امسال توسط انتشارات اعتقاد ما روانه بازار نشر شده است.

همزمان با ایام شهادت حضرت فاطمه(س) حجت‌الاسلام فرمهینی در گفت‌وگو با ایکنا به توضیح درباره محتوای کتاب پرداخته است که متن سخنان او از نظر می‌گذرد؛

ما در این کتاب یک پژوهش و تحقیق کامل انجام دادیم. اولا تمام صحبت‌ها و نظریات و شبهاتی که حول حضرت محسن(ع) است، از جمله بحث ولادت ایشان در زمان حیات پیامبر(ص)، بحث وفات ایشان در زمان حیات پیامبر(ص) و ابهاماتی که پیرامون سرنوشت ایشان مطرح است جمع‌آوری کردیم و یکی یکی آنها را راستی‌آزمایی کردیم. این یک قسمت از کار ما بود.

برای اینکه کار ما یک کار جدید و نو باشد و حرفی برای گفتن داشته باشد تمام کتب و مقالاتی که درباره حضرت محسن(ع) نوشته شده بود را جمع‌آوری و مطالعه کردیم تا وقتی می‌خواهیم کتاب را منتشر کنیم حرف جدیدی داشته باشد. برخی از این کتب زوائد و مباحث حاشیه‌ای داشت که آنها را کنار گذاشتیم و فقط حول خود شخصیت حضرت محسن(ع) صحبت کردیم. پژوهش و تحقیق ما کتابخانه‌ای بود و تمام نرم‌افزارهای نور که در آن می‌توانیم مطلبی درباره حضرت محسن(ع) پیدا کنیم را بررسی کردیم.

وفات یا شهادت

در فصل اول به کلیات قضایایی که درباره حضرت محسن(ع) مطرح است بحث کردیم، از جمله اینکه ایشان شهید شدند یا وفات پیدا کردند. در برخی منابع صحبت از وفات حضرت محسن(ع) است. آیا وفات با شهادت منافات دارد؟ وفات لفظی است که برای همه افرادی که از دنیا می‌روند به کار می‌رود، چه شهادت باشد و چه غیر شهادت و از این جهت عمومیت دارد. بنابراین اگر کسی از وفات سخن گفته است معنایش این نیست که شهادت را نفی کرده باشد.

بحث بعدی بحث واژه شهید است. برخی می‌گویند شهید یعنی کسی که در معرکه و جنگ کشته شود لذا کسی که پشت در بر اثر ضربه کشته شود شهید نیست. ما گفتیم طبق روایات ما و آنچه علمای فریقین گفتند شهادت یک معنای گسترده‌ای دارد مثلا به کسی که از روی ظلم کشته شود یا کسی که برای احقاق حق کشته شود، شهید گفته می‌شود. اهل سنت به نسائی که از بزرگان اهل سنت است شهید می‌گویند چون از روی ظلم کتک خورد و از دنیا رفت. پس اگر فرزند حضرت صدیقه بر اثر ضربات سقط شدند لفظ شهید برایشان به کار می‌رود. پس لفظ شهید فقط به کشته شدن در جنگ اختصاص ندارد.

بحث بعدی در فصل اول این است که عده‌ای برای اینکه شهادت حضرت محسن(ع) را در هاله ابهام قرار دهند اخباری جعل کردند که می‌گوید محسن(ع) در زمان پیامبر(ص) به دنیا آمده و در زمان ایشان هم از دنیا رفته است. ما در این رابطه تفحص کردیم و دیدیم این اخبار هم ناقص است و هم از نظر سندی اشکال دارد. این اخبار را درست کردند تا شهادت حضرت محسن(ع) در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد.

سانسور تاریخ اسلام برای کتمان ماجرای شهادت

نکته بعدی این است که جریانی در تاریخ اسلام داریم که می‌خواهند حقایق را سانسور کنند و نگذارند حقایق جریانات صدر اسلام به گوش مردم برسد. وقتی گشتیم ده مورد از این تحریفات را درباره حضرت محسن(ع) پیدا کردیم. برخی بزرگان می‌گویند خودمان دیدیم در فلان کتاب نوشته شده بود حضرت محسن(ع) شهید شده است ولی الآن که به آن کتاب مراجعه می‌کنیم می‌بینیم آن مطلب در کتاب نیست. ابن شهر آشوب می‌گوید در کتاب المعارف ابن قتیبه دیدم نوشته است محسن بن علی(ع) به شهادت رسیده است، ولی وقتی الآن به کتاب ایشان مراجعه می‌کنیم می‌بینیم طور دیگری نوشته است و بحث نحوه شهادت در کتاب نیست.

برخی می‌گویند دیدیم در کتاب بلاذری خبر شهادت محسن(ع) آمده است ولی الآن که به کتاب بلاذری رجوع می‌کنید می‌بینید فقط نوشته است ابوبکر به خانه حضرت صدیقه(س) آمده است و گفته اگر بیرون نیایید در را آتش می‌زنیم و خبری از اتفاقات پشت در نیست. همچنین در کتب اهل سنت آمده است حضرت زهرا(س) وصیت کردند پس از مرگ، پارچه را از بدن من کنار نزنید و کسی بدن مرا نبیند. خب چرا حضرت چنین وصیتی کرده است؟

در اخبار داریم عروه بن زبیر در مسجد نشسته بود و می‌گفت زینب از دختران رسول خدا(ص) بیشترین ظلم را در راه رسول خدا دید. این خبر به حضرت زین العابدین(ع) رسید. ایشان ناراحت شد و به مسجد آمد و عروه را مورد خطاب قرار دادند و گفتند چرا این حرف را می‌زنی؟ بیشترین ظلم را فاطمه(س) دیده است. چه اتفاقاتی افتاده است؟ چرا این اخبار در منابع وجود ندارد؟

ابوجعفر نقیب، استاد ابن ابی الحدید می‌گوید اخباری که درباره شهادت حضرت محسن و اتفاقاتی که برای حضرت زهرا(س) افتاده است نزد من مورد تعارض است و حرفی نمی‌زند. این اخبار متعارض کجاست؟ چرا این اخبار را در کتب اهل سنت نمی‌بینیم؟ نشان می‌دهد این اخبار سانسور شده است. یک دستی در تاریخ بوده که برخی اخبار را سانسور کند که در مورد حضرت محسن 10 مورد را پیدا کردیم. در مورد سایر اهل بیت هم این تحریفات وجود دارد. این توضیحات درباره فصل اول بود.

فصل دوم کتاب درباره شهادت حضرت محسن(ع) در کتب شیعی است. یک بزرگواری گفته بود چرا درباره حضرت محسن(ع) که به دنیا نیامده است، کتاب بنویسیم. ما گفتیم باید به این شبهه جواب علمی داده شود لذا آمدیم از صدر اسلام و قرن اول تا قرن دوازدهم رصد کردیم، نشان دادیم هفتاد و پنج منبع درباره حضرت محسن(ع) مطلب آورده‌اند. این نشان می‌دهد شهادت حضرت محسن نزد شیعه دارای اهمیت بوده است، پس نمی‌توانیم بگوییم چرا درباره کسی که به دنیا نیامده است صحبت می‌شود. حتی در برخی از کتب تفسیر خبر شهادت حضرت محسن(ع) آمده است. در کتاب کامل الزیارات خبر شهادت حضرت محسن(ع) نقل شده است. در کتب فقهی خبر شهادت حضرت محسن(ع) آمده است. این نشان می‌دهد در کنار کتاب‌های کلامی و تاریخی، خبر شهادت حضرت محسن(ع) از قرن اول تا دوازدهم در هفتاد و پنج منبع آمده است. ما به ترتیب تاریخ آنها را ذکر کردیم.

بازتاب شهادت حضرت محسن در کتب اهل سنت

فصل سوم کتاب درباره اخبار شهادت حضرت محسن(ع) نزد اهل سنت است. اهل سنت چند دسته هستند. برخی اعتراف کردند حضرت محسن(ع) به شهادت رسیده است. بعضی اعتقاد شیعیان نسبت به شهادت حضرت محسن(ع) را بیان کردند که قدیمی‌ترین آنها کتاب «التحریش» است. نویسنده این کتاب هم‌عصر ائمه(ع) بوده است. او می‌گوید شیعیان معتقدند حضرت محسن(ع) با حمله ابوبکر و عمر به خانه امیرالمومنین(ع) به شهادت رسیده است. این گزارشات تاریخی اهمیت خبر شهادت حضرت محسن(ع) نزد شیعیان را نشان می‌دهد. ما 29 منبع از کتب اهل سنت را بیان کردیم.

موضوع فصل چهارم کتاب که خیلی اهمیت دارد این است؛ برخی آقایان شبهه وارد می‌کنند اگر حضرت محسن(ع) جزء فرزندان علی(ع) باشد باید اسمش در کتب انساب ذکر می‌شد. کتب انساب کتبی هستند که نسل‌های افراد خصوصا سادات را بیان می‌کنند. در برخی کتب انساب اسم حضرت محسن(ع) نیست. وقتی تفحص کردیم دیدیم یکی از قواعد کتب انساب این است اسم کسانی را می‌آوردند که به دنیا آمده و فرزندی دارند. چرا نام کسی که به دنیا آمده و فرزندی ندارد یا به دنیا نیامده است در کتب انساب ذکر شود؟ آنهایی که اسم محسن(ع) را آوردند خودشان اعتراف کردند وظیفه ما آوردن اسم کسانی است که عقب دارند و چون محسن(ع) در دوران جنینی سقط شده است و عقبی ندارد اسمش را نیاوردیم ولی چون از فرزندان علی(ع) است از باب احترام نامش را می‌آوریم. پس اگر اسم محسن(ع) در کتب انساب نیامده به این دلیل نیست که وجود نداشته یا وجودش موهوم است.