چرا فقط 18 روایت از حضرت فاطمه(س) داریم؟/ سخن گفتن فرشتگان با غیر انبیاء

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محمدجواد طبسی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، شامگاه 19 دی در نشست علمی «روایات فاطمیه» گفت: یکی از القاب حضرت زهرا(س) محدثه است و شیعه و سنی اتفاق نظر دارند که حضرت فاطمه(س) واجد این صفت هستند، چون گفت‌وگوهای زیادی در مکه و مدینه بین ایشان و پیامبر(ص) رخ داده و به عنوان اقوال و روایات بیان شده و خود دلیلی بر محدثه بودن ایشان است. روایات متعددی در بحارالانوار مرحوم علامه مجلسی در این خصوص ذکر شده است و اگر به جلد 45 این کتاب شریف مراجعه شود، نمونه‌های زیادی از این گفت‌وگوها را از جمله در مورد ولادت امام حسین(ع) را خواهیم دید. بنده مدتی قبل درصدد بودم که گفت‌وگوهای پدر و دختر را در قالب کتابی منتشر کنم که هنوز تمام نشده است.

طبسی با طرح این پرسش که حضرت زهرا(س) محدَثه هستند یا محدِثه بیان کرد: این دو معنای متفاوتی دارند و در روایات هم به هر دو مورد اشاره شده و محدَثه بودن یعنی فرشتگان مخصوصا جبرئیل بر ایشان وارد شده و خبرهای غیبی می‌دادند و محدِثه بودن به معنای آن است که ایشان روایاتی از پیامبر(ص) و امیرمؤمنان(ع) نقل کرده و راوی احادیث ایشان هستند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه با طرح این پرسش که جبرئیل چه زمانی با آن حضرت هم‌سخن شد، اظهار کرد: آیا این هم‌سخنی و آوردن اخبار غیبی در دوره زندگانی پیامبر(ص) بوده است یا در دوره بعد از وفات ایشان و جواب این است که بعد از وفات پیامبر(ص) این کار انجام شد و درباره علت آن گفته‌اند بعد از وفات رسول‌الله(ص)، حضرت فاطمه(س) بی‌تاب شدند و حزن زیادی داشتند و شب و روز بی‌تابی می‌کردند و جبرئیل برای دلداری و بشارت دادن خدمت ایشان می‌رسید.

طبسی با بیان اینکه هم سخنی جبرئیل با آن حضرت به معنای نزول وحی نبوی و رسالی نیست، تصریح کرد: در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که حضرت فاطمه(س) 75 روز بعد از رحلت رسول خدا زنده ماندند؛ در مورد تاریخ شهادت حضرت فاطمه(س)، سه روایت وجود دارد؛ 45 روز، 75 روز و 95 روز که امام صادق(ع) به 75 روز اشاره کرده‌اند. از آنجا که حزن و اندوه فراوان فاطمه(س) را فراگرفته و مرتب برای پدر اشک می‌ریختند، جبرئیل می‌آمد و او را از جایگاه والای پیامبر(ص) مطلع می‌کرد و امیرمؤمنان هم این مطالب را، که بر فاطمه(س) نازل می‌شد، می‌نوشتند.

وی با طرح این پرسش که آیا فرشتگان جز با انبیاء با دیگران هم سخن می‌گویند؟ گفت: جواب مثبت است و از امکان بالاتر هم وجود دارد؛ قرآن کریم درباره چند فرد بحث کرده و آیاتی داریم که فرشته بر غیر پیامبران هم نازل شده و با آنان سخن گفته است؛ از جمله با حضرت مریم(س) و مادر حضرت عیسی(ع) که در آیه شریفه «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِينَ» و آیات دیگر شاهد این موضوع هستیم. شیخ صدوق در روایتی نقل کرده که محمدبن ابی بکر آیه «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ إِلَّا إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ» را قرائت کرد؛ به ایشان گفتند حدیث و سخن گفتن ملائکه فقط با پیامبران صورت می‌گیرد، او پاسخ داد که مگر مریم(س) پیامبر بود، بعد فرمود مگر مادر موسی(ع) پیامبر بود ولی باز می‌بینیم که قرآن کریم فرموده ما به او وحی و الهام کردیم یا همسر حضرت ابراهیم(ع)، ساره، پیامبر بود؟ فاطمه(س) هم واجد این ویژگی بود.

ویژگی مصحف فاطمه(س)

طبسی با اشاره به مصحف فاطمه(س) با طرح این پرسش که این مصحف چیست؟ اظهار کرد: آیا این مصحف یعنی قرآن مخصوص حضرت فاطمه(س) است که قطعاً چنین چیزی نیست؛ در روایتی نقل است که امام صادق(ع) فرمودند که در سال 128 برخی منحرفان ظهور خواهند کرد؛ امام این جمله را به مصحف فاطمه(س) منسوب کرده‌اند. پس این مصحف کتابی است که قرآن نیست ولی براساس خبر نقل شده، نمونه‌های غیبی در آن وجود دارد. امام صادق(ع) در توضیح بیشتر درباره مصحف فرمودند که وقتی پیامبر(ص) از دنیا رفتند حضرت فاطمه(س) بسیار غمگین و ناراحت شدند و خداوند هم برای دلداری دادن جبرئیل و فرشتگان را برایشان وارد می‌کردند تا او را تسلی ببخشند و فاطمه(س) شنیده‌های خود را به علی(ع) منتقل کردند و امام(ع) هم شنیده‌ها را می‌نوشت و تبدیل به مصحف فاطمه(س) شد.    

استاد سطح خارج حوزه علمیه اظهار کرد: براساس برخی روایات، علم به آینده در این مصحف وجود دارد و حضرت فاطمه(س) تمام احتیاجات دینی مردم تا روز قیامت را بیان کرده است؛ آن حضرت هم از طریق غیب، این مسائل را دریافت و مکتوب کردند. درباره این مصحف از امام صادق(ع) چند سؤال شده از جمله اینکه «جفر» چیست و امام جواب دادند. همچنین پرسیدند که «جامعه» چیست و فرمودند که کتابی به طول هفت ذراع است و همه احتیاجات دینی مردم تا روز قیامت در آن است، حتی دیه خراش هم در آن ذکر شده است.

وی با بیان اینکه یکی از تهمت‌هایی که زده می‌شود این است که مصحف فاطمه(س) چیزی در برابر قرآن است، در صورتی که این‌گونه نیست، تصریح کرد: این مصحف بعد از امیرمؤمنان(ع) به امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و همین‌طور ائمه بعدی منتقل شده است و هم اکنون در دست امام زمان(عج) است. در اینجا باید از مسندنویسان به خصوص اهل سنت گلایه کنم. مسند احمدبن حنبل شش جلد رحلی است و هر جلد نزدیک به 400 صفحه دارد و در هر صفحه چندین روایت، ولی وی وقتی به احادیث حضرت زهرا(س) از پیامبر(ص) می‌رسد، فقط یک صفحه و نیم یعنی در حدود 15 روایت را ذکر می‌کند، ولی وقتی می‌خواهد روایات عایشه را نقل کند، بیش از دو سه هزار روایت را در نزدیک به 300 صفحه می‌آورد.

18 روایت از فاطمه(س)

طبسی بیان کرد: حضرت فاطمه(س) 9 سال در مکه و 9 سال در مدینه یعنی 18 سال همراه پیامبر(ص) بوده ولی عایشه بعد از هجرت پیامبر(ص) به مدینه به ازدواج ایشان در آمده است، یعنی مجموعاً چند سال بیشتر همسر و همراه پیامبر(ص) نیست، ولی این همه روایت از او ذکر کرده‌اند، پیامبر(ص) وقتی عایشه را داشت همزمان چندین همسر دیگر هم داشت، یعنی هر 9 روز یکبار به منزل عایشه می‌رفتند و اگر زنان دیگر هم حق خود را به او داده باشند، هر 9 روز، دو روز خانه عایشه بود در صورتی که پیامبر(ص) شب را نمی‌خوابید مگر اینکه به فاطمه(س) سلام می‌داد، هر روز صبح جلوی منزل او می‌رفت و سلام می‌کرد و آنان را اهل بیت می‌خواند.

وی اضافه کرد: چقدر روایت از اتفاقات و حوادث خانه فاطمه(س) داریم؟ همواره پیامبر(ص) به خانه فاطمه(س) رفت و آمد داشت و فقط سکوت می‌کرد و هیچ حرفی نمی‌زد؟ طبق مسند احمدبن حنبل، 15 یا 18 روایت ذکر شده، یعنی سالی یک روایت، آیا این با عقل منطبق است؟ تعداد روایاتی که از عایشه ذکر شده است نشان می‌دهد که او باید دو هزار سال با پیامبر(ص) زندگی کرده باشد. آیا باورکردنی است؟ احمدبن حنبل این همه روایت را از کجا آورده است؟

طبسی در پایان گفت: پیامبر(ص) در طول حضور در مدینه عمدتاً در جنگ و رفع و رجوع امور حکومتی بود و در این حال چقدر با عایشه حشر و نشر داشتند، ولی دائماً با اهل بیت(ع) مأنوس بودند و وقتی از سفر برمی‌گشتند اول به خانه فاطمه(س) می‌رفتند. پس این روایات از کجا آمده است؟ احتمال می‌دهم این روایات را به عایشه نسبت داده‌‌اند؛ ما اگر حال دیگر زنان پیامبر(ص) را نگاه ‌کنیم، می‌بینیم که روایات بسیار محدودی دارند. بنابراین یک احتمال قوی این است که مسندنویسان تلاش کرده‌اند تا در برابر حضرت فاطمه(س) و اهل بیت(ع) دکانی باز و اهل بیت(ع) را تضعیف کنند. اگر این احتمال درست نیست، چرا این همه روایت محدود وجود دارد؟ پیامبر(ص) وقتی به سفر و جنگ می‌رفتند از فاطمه(س) به عنوان آخرین فرد خداحافظی می‌کردند و وقتی برمی‌گشتند به اولین کسی که سلام می‌کردند او بود. آیا فقط سلام و خداحافظی می‌کردند یا کلامی هم رد و بدل می‌شد. قطعاً سخنانی بوده است که راویان نخواسته‌اند آنها را نشر دهند. ما با برادران اهل تسنن دشمنی نداریم، ولی این یک واقعیت تاریخی تأسف‌بار است.