گفتمان‌سازی در پویش ستاره‌های زمین/ فعالیت قرآنی جای جلسات را نخواهد گرفت 

به گزارش ایکنا، نشست خبری ستاد مردمی پویش ستاره‌های زمین صبح امروز ۱۶ فروردین‌ماه در مجتمع فرهنگی سرچشمه و با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، دبیر پویش ستاره‌های زمین و حجت‌الاسلام امین شغلی، دبیر اجرایی پویش ستاره‌های زمین برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، دبیر پویش ستاره‌های زمین به بیان نکاتی در مورد این پویش پرداخت و گفت: چند سالی است نسبت به احیای جلسات خانگی قرآن کریم حرکت و نهضتی در کشور آغاز شده است. این آغاز خصوصاً بعد از تأکید مقام معظم رهبری در رمضان سال 98 در دیدار با قاریان و حافظان قرآن بود. در آن دیدار معظم‌له بر این موضوع که باید جلسات خانگی احیا شود و به این موضوع که مقداری جلسات مورد غفلت واقع شده است، اشاراتی داشتند.

وی در ادامه به بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با جامعه قرآنی اشاره کرد و افزود: معظم‌له در بیانات خود به صورت ویژه بحث مساجد و فعالیت‌های قرآنی در مساجد را مطرح کردند. اساساً ارتباط خانه با محله و مسجد یک ارتباط دو سویه است. یعنی اگر در سنت نبوی و اسلامی خودمان این تعبیر نورانی از رسول‌الله (ص) را داریم که می‌فرمایند: «نَوّرُوا بُیُوتَکُمْ بِتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ» یعنی خانه‌های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید؛‌ بلافاصله می‌فرمایند «وَ لَا تَتَّخِذُوهَا قُبُوراً كَمَا فَعَلَتِ الْيَهُودُ وَ النَّصَارَى صَلَّوْا فِي الْبِيَعِ وَ الْكَنَائِسِ وَ عَطَّلُوا» یعنی خانه‌هایتان را هم ‌چون يهود و نصارا ـ كه نماز و عبادت را در خانه‌ها تعطيل كرده، تنها در كنيسه و كليسا انجام مى‌دهند ـ به گورستان تبديل نكنيد.

حسینی افزود: در جایگاه دیگر هم موضوع اهتمام به مساجد مطرح شده که به «اِنّما نُصِبَتِ المَساجِدُ لِلقُرآن» اشاره شده است. وضع اصلی مساجد و یکی از فلسفه‌های به وجود آمدن مساجد، احیای قرآن بوده است. روزی که حضرت مهدی(عج) ظهور کنند همه مساجد تبدیل به دارالقرآن خواهد شد و به صورت ویژه «مسجد سهله» که محل حکومت حضرت ولیعصر(عج) است، دارالقرآنی خواهد بود که مردم فوج فوج برای فراگیری قرآن به آن پناه خواهند برد.

دبیر پویش ستاره‌های زمین با تأکید بر اینکه در دوره حاضر بیش از هر زمان دیگری به این پناهگاه (قرآن) نیاز داریم،‌ تصریح کرد: بایستی جوان، زن، مرد، خردسال، کودک و نوجوان مأنوس با قرآن باشد و همه بتوانیم از این منبع حیات استفاده کنیم. یکی از جایگاه‌هایی که تأثیر بسیار زیاد برای زمینه‌سازی دارد، خانه‌ها هستند. دشمن از این ظرفیت استفاده و بسیاری از خانه‌ها را تسخیر کرده است. این نور قرآن است که می‌تواند ظلمت‌ها را از بین ببرد.

هیچ فعالیت قرآنی جای جلسات قرآنی را نخواهد گرفت 

وی اظهار کرد: در لبیک به فرمایش رهبر معظم انقلاب یک مجموعه مردمی وارد عرصه شده است تا از فرصت ماه مبارک رمضان که بهار قرآن است برای گسترش جلسات خانگی و ترویج این جلسات استفاده کند. بسیاری از ما خاطراتی از جلسات خانگی قرآن کریم داریم که بدون هیچ تشریفاتی جلسه قرآن برگزار می‌کردند. اینکه امروز در کشور هزاران موسسه قرآنی، خانه قرآن، نمایشگاه‌ها، مسابقات، محافل و ... برگزار می‌شود فوق العاده است اما هرگز این فعالیت‌ها جای فعالیت خانگی را نخواهد گرفت،‌ کما اینکه هیئات بزرگ هم جای روضه‌های خانگی را نخواهد گرفت.

حسینی با اشاره به اینکه جلسات خانگی قرآن آسان‌ترین و در دسترس‌ترین روش انس با قرآن کریم است که هیچ محدودیتی هم ندارد، گفت: جلسات خانگی قرآن اینگونه نیست که حتماً به حضور استاد و یا سبک و سیاق خاص آموزشی متوقف باشد. همکاران ما در مراکز پشتیبانی جلسات خانگی هم آموزش می‌دهند و هم تولید محتوا دارند و در ادامه هم این محتوا را در اختیار مردم قرار می‌دهند. با این وجود،‌ خود فرد، مسئول جلسه و خانه است که باید تشخیص دهد نیاز امروز او چیست، شاید تشخیص این باشد که صوت و لحن آموزش داده شود یا به مباحث دیگری همچون تجوید، تفسیر و ... بپردازد.

فعالان قرآنی در راه‌اندازی جلسات خانگی پیشقدم شوند 

دبیر پویش مردمی ستاره‌های زمین با اشاره به فعالیت هزاران قاری، حافظ، معلم و ... در عرصه قرآن، گفت: اگر خود جامعه قرآنی این اهتمام را داشته باشند و از خودشان شروع کنند و جلسه خانگی داشته باشند، حرکت خوبی در این زمینه آغاز خواهد شد.

وی اظهار کرد: یکی از تلاش‌های عمده ما در این مجموعه بحث گفتمان سازی بوده است. اینگونه نیست که به صورت فرمایشی خانه‌هایی که از این فضا دور افتاده‌اند به جدیت برای برگزاری جلسه قرآنی برسند. امروز بسیاری از ما حتی از خواندن صرف قرآن محروم هستیم و شاید بسیاری از ما در طول شبانه‌روز یک آیه از قرآن کریم را هم قرائت نکنیم. وقتی فضای خواندن قرآن در جامعه متداول نباشد چگونه می‌توانیم شاهد این باشیم که در مساجد و خانه‌ها قرآن خوانده شود؟.

شعارهای پویش

حسینی در ادامه به آغاز این پویش با دو شعار «جایی نیست که نشود قرآن خواند» و «هر جایی می‌شود قرآن خواند» اشاره و تصریح کرد: ما در این پویش مجبور بودیم به صورت غیر مستقیم به جلسه خانگی قرآن کریم برسیم لذا به این نتیجه رسیدیم که برای خواندن قرآن لازم نیست حتماً با یک آداب مخصوص و شرایط خاصی انس با قرآن پیدا کنیم، اساساً وقتی انس با قرآن را در سینه خودمان داشته باشیم، دیگر هیچ محدودیتی مانع از این انس نخواهد شد و هر کجا باشیم قرآن را خواهیم خواند.

دبیر پویش ستاره‌های زمین در پایان این بخش از صحبت‌های خود بیان کرد: برای اینکه دعوت به قرآن‌خوانی یک دعوت معمولی نباشد، یک کُنشی از سوی همکاران پیش‌بینی شده است. در این کنش افرادی که از طریق، سایت، سامانه و ... اطلاعات خود را ثبت می‌کنند، هدیه مختصری دریافت خواهند کرد که همراه با آن صفحه‌ای از قرآن کریم نیز اهدا می‌شود، همچنین اعضای خانواده دریافت کننده هدیه باید در یک اقدام جمعی هر کدام بخشی از این آیات را قرائت کنند. شاید این زمینه‌ای برای ارتباط مداوم مخاطب با سامانه شود و محصولات و خروجی‌ها از سوی مخاطبان دنبال شود.

بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین امین شغلی، دبیر اجرایی پویش ستاره‌های زمین نیز به بیان نکاتی پرداخت و گفت: سال‌هاست با کلید ویژه‌ای به نام جلسات خانگی قرآن آشنا هستیم و هر کدام از ما خاطراتی از این جلسات داریم، به علت شرایطی همچون بیماری کرونا و وضعیت فرهنگی جامعه که به واسطه فضای مجازی اتفاق افتاده است، جلسات خانگی قرآنی مقداری از رونق افتاد و به تبع دلسوزان این حوزه چنین حسی داشتند که باید کاری کرد تا اولاً این جلسات از رونق نیفتد و ثانیاً به گسترش این جلسات و روزآمد شدن آن کمک کنند.

سه ویژگی کنشگران جلسات خانگی قرآن

وی در ادامه به پیشینه‌ای از نحوه شکل‌گیری پویش جلسات خانگی قرآن اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه وسعت و عرصه جلسات خانگی قرآن کاملاً مردمی است، این حساسیت همیشه وجود دارد که نباید آن را تبدیل به عرصه حاکمیتی کنیم، بنابراین کنشگران اصلی این پویش همه از جنس مردم،‌ آتش به اختیار و جهادی هستند. بر همین اساس این پویش در کل استان‌ها و در 250 شهرستان نمایندگی دارد. این نماینده‌ها به صورت آتش به اختیار و با توجه به ظرفیت منطقه خود، پویش را اجرا می‌کنند. بنابراین حفظ استقلال جلسات خانگی و از دست ندادن حس مردمی این جلسات برای ما بسیار مهم بود.

شغلی در ادامه به اجرای پویش جلسات خانگی قرآن کریم در رمضان سال گذشته اشاره و اظهار کرد: به واسطه این کار، خدماتی هم برای جلسات خانگی قرآن در نظر گرفته شد و ستاد خدماتی که دائمی است و در طول سال فعالیت دارد، برای این کار تشکیل شد. ما به یک برش جهشی برای این پویش نیاز داشتیم و طبیعتاً ماه مبارک رمضان فرصتی است که می‌تواند این اتفاق به گوش همه مردم برسد. در کمیته گفتمان و اطلاع‌رسانی اتفاقاتی که ممکن است در فضای رسانه‌ای و اجرایی رقم بخورد مورد آسیب‌شناسی قرار گرفت و نهایتاً منجر به این شد که طرحی با عنوان «ستاره‌های زمین» را اجرایی کنیم.

دبیر اجرایی پویش ستاره‌های زمین در ادامه در مورد علت نامگذاری این پویش بیان کرد: در روایتی آمده است «خانه‌ای که در آن قرآن تلاوت شود همانند ستاره‌ای برای اهل آسمان می‌درخشد». یعنی خانه‌هایی که در آن قرآن خوانده می‌شود برای اهل آسمان چنان می‌درخشد که وقتی به آن نگاه می‌کنند پهنه‌ تاریکی را می‌بینند که نقاط نورانی در آن سوسو می‌زنند. بر همین اساس طرح نوشته و ابعادی برای آن تعریف شد. بر این اساس دو کمیته «فعالیت‌های اجرایی» و «گفتمان‌سازی و اطلاع‌رسانی» در نظر گرفته شد.

ابعاد کمیته گفتمان‌سازی 

وی افزود: در زمینه گفتمان‌سازی سه بعد در نظر گرفته شد، بُعد اول بحث پویش تبلیغاتی شهری است که تابلوهای شهری و فضای اکران شهری را در اختیار پویش ستاره‌های زمین قرار داده است. در این پویش سعی شده است به مردم تأکید کنیم هیچ مکانی نیست که نشود در آن به راحتی قرآن خواند. شاید سوال شود افرادی که این تابلوها را می‌بینند چگونه می‌توانند با پویش ارتباط برقرار کنند؟ تأکید ما این است که کد دستوری ستاره 6655، ستاره، 365114 مربع (*6655*365114#) را اجرا کنند. پس از اجرای این دستور آدرسی برای متقاضی ارسال می‌شود و به واسطه همان آدرس می‌توانند به سامانه و سایت مراجعه کنند تا از آن طریق با درگاه خدماتی آشنا شوند. هدیه‌ای که قرار است ارسال شود نیز در همین صفحه setare114.ir قرار داده شده است. هر کسی می‌خواهد به این پویش بپیوندد در همین صفحه آدرس پستی خود را اعلام خواهد کرد تا هدیه آنها ارسال شود.

شغلی بیان کرد: یکی دیگر از ابعاد گفتمان‌سازی و اطلاع‌رسانی تبلیغات تلویزیونی است. با ارتباطاتی که شکل گرفته است تولیداتی ویژه این کار تهیه شده است و هفت تیزر داستانی، هفت موشن‌گرافی و دو مستند ویژه این کار تولید شده است. همه این آثار به کیفیت استاندارد تلویزیونی تهیه شده است.

دبیر اجرایی پویش ستاره‌های زمین اظهار کرد: سومین بُعد تبلیغاتی این موضوع، پویشی با همین عنوان «ستاره‌های زمین» است که در فضای مجازی و با هشتگ «ستاره بشیم» راه‌اندازی شده است. اگر عموم مردم این آتش وجودشان شعله‌ور شود و آن را به دیگران منتقل کنند خیلی راحت‌تر این پویش فراگیر خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه جلسه خانگی ابزاری است که 1400 سال برقرار بوده است، گفت: با همه افت‌وخیرهای فرهنگی و اتفاقاتی که در عرصه عمومی شکل می‌گیرد اما جلسات خانگی همیشه برقرار بوده است. با توجه به شناسایی‌‌هایی که انجام شده است بیش از 40 مدل جلسه خانگی قرآن می‌توانیم داشته باشیم. در حال حاضر هم بیش از هفت هزار جلسه خانگی قرآن کریم با ما مرتبط هستند و در سطح کشور از خدمات ما استفاده می‌کنند. کنشگران اصلی برای ایجاد جلسات اصلی هم همین هفت هزار جلسه هستند.

شغلی در ادامه در مورد خدماتی که برای جلسات خانگی قرآن کریم در نظر گرفته شده است نیز بیان کرد: محتواهایی در بستر مجازی و مکتوب تولید شده است که جلسات خانگی می‌توانند از آن استفاده کنند. علاوه بر آن خدمات آموزشی همچون تربیت مربی در نظر گرفته شده و تاکنون بیش از سه هزار مربی قرآن در دوره‌ها حضور یافته‌اند. بخش دیگری از کار همراهی سازمان‌ها و مجموعه‌های مختلف است که با این پویش دارند. در این زمینه آستان مقدس امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) همراهی خوبی داشته‌اند و در همین راستا توانسته‌ایم پرچم متبرک جلسات خانگی قرآن را طراحی و چاپ کنیم و به دست جلسات شاخص قرآنی کشور برسانیم. این گام اول ما برای اتصال جلسات خانگی قرآن به سنت روضه‌های خانگی است.

بر اساس گزارش ایکنا در بخش دیگری از این نشست خبری به سوالات خبرنگاران پاسخ داده شد. در این بخش ابتدا حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصطفی حسینی، دبیر پویش ستاره‌های زمین در پاسخ به سوالی در مورد حمایت‌هایی که از این جلسات به عمل می‌آید و نیز نحوه دریافت این حمایت‌ها، گفت: موضوعی که ما از آن احتراز داریم این است که اگر خیری به جلسات نمی‌رسانیم شری هم متوجه آنها نسازیم. یعنی اساساً اینکه بیایم جلسات را شرطی کنیم به گونه‌ای که افراد فکر کنند راه‌اندازی جلسه خانگی مستلزم مساعدت ما هست، کار اشتباهی است. در وهله اول کار ما فرهنگسازی و گفتمان‌سازی است. در ارتباط با فرهنگ اهل بیت(ع) و اقامه عزا برای امام حسین(ع) هیچ فرد و سازمان و خانه‌ای متوقف دستگاه و سازمان و ... نباشد. خط قرمزی که برای خودمان تعریف کرده‌ایم این است که نکند ما این توقع را برای خانه‌ای ایجاد کنیم که اگر حمایت و مساعدت نکردیم، پس آن جلسه را برگزار نکند. اساساً جلسه خانگی یعنی بدون هیچ امکانات و بودجه‌ای برگزار شود.

حسینی افزود: با توجه به وظایفی که در این قرارگاه برای خودمان تعریف کرده‌ایم برای ما افتخار خواهد بود که اگر جلسه‌ای واقعاً نیاز سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دارد آن را تأمین کنیم. اعتقاد دارم یک جلسه زمانی کنشگر خواهد بود و زمانی استمرار آن تضمین خواهد شد که بتواند امکانات اولیه دایر کردن جلسه را بتواند تأمین کند.

دبیر اجرایی پویش ستاره‌های زمین در پایان در پاسخ به سوال خبرنگار ایکنا در مورد انجام پژوهش‌ یا پایشی برای بررسی میزان اثربخشی جلسات خانگی قرآن در گفتمان سازی قرآنی در جامعه، گفت: در وهله اول، برای اینکه با کارکردهای جلسات خانگی آشنا شویم، یک پژوهش گسترده‌ای انجام و کتابی از سوی دکتر «قربانیان» و گروهی که ایشان را همراهی می‌کردند،‌ آماده شد و همین امر مبنای کار ما در برنامه‌ریزی‌ها شد. لذا کار با یک پژوهش جامع شروع شد.

وی افزود: زمانی که فراخوان را اعلام کردیم، در وهله اول در ماه رمضان سال قبل قریب چهار هزار جلسه اطلاعات خود را در سامانه ثبت کردند. در ادامه همکاران ما با این جلسات ارتباط برقرار کردند تا به بررسی نیازها، توقعات و تجربیات آنها بپردازند. در ادامه نیز این کار مورد تحلیل قرار گرفت تا برنامه‌ریزی‌های آینده مبتنی بر واقعیت‌های میدانی شود.

حسینی اظهار کرد: البته هنوز یک پژوهش گسترده کاملاً علمی نظیر اتفاقی که در مراکز افکارسنجی صورت می‌گیرد را نداشته‌ایم. یکی از موضوعاتی که کمیته گفتمان‌سازی بر عهده داشته است همین اتفاق بوده است. اگر دوستان مراکز افکارسنجی نظیر مرکز افکارسنجی ایسپا وابسته به جهاد دانشگاهی در این زمینه مساعدت‌هایی داشته باشند این موضوع عالمانه‌تر انجام خواهد شد.

همچنین در بخش پایانی این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین امین شغلی، دبیر اجرایی پویش ستاره‌های زمین در پاسخ به سوالی در مورد فعالیت این پویش در عرصه بین‌المللی نیز گفت: اینکه بگوییم از ابتدای این پویش به این موضوع پرداخته شده باشد، ادعای نادرستی است اما در ادامه کار تمهیداتی اندیشیده شد و خصوصا با راه اندازی صفحاتی که عموما در خارج از کشور متقاضی دارد، سعی شد از آن بستر استفاده شود تا این افراد هم به این پویش بپیوندند. ما هنوز در ابتدای راه هستیم و تا زمانی که نتوانیم این گفتمان را در سطح کشور به صورت جدی رقم بزنیم طبیعتاً نمی‌توانیم آن را در خارج از کشور انجام دهیم.