عدالت؛ دال مرکزی گفتمان حکمرانی امام خمینی(ره)

حکمرانی مطلوب و شایسته در اندیشه امام خمینی(ره) دارای مؤلفه‌های فراوانی است که یکی از این مؤلفه‌های مهم، اساسی و بنیانی، عدالت و گسترش آن در جامعه اسلامی است. در واقع از نگاه امام(ره) عدالت پایه اصلی تحقق سایر ارزش‌ها و اهداف متعالی است و این نیز برگرفته از قرآن و هدفی است که خداوند از ارسال رسل بیان کرده است. به همین دلیل امام(ره) با نگاه انتقادی به نظام استبدادی در داخل و نظام سلطه در عرصه بین‌الملل به دنبال درانداختن طرحی نو برپایه عدالت هستند و از همین جهت است که دو قطب شرق و غرب را همزمان با هم نفی و طرد می‌کنند زیرا نظم مبتنی بر دو الگوی سوسیالیستی و لیبرالیستی را ناعادلانه و تثبیت‌کننده روندهای ظالمانه می‌دانند و بر همین اساس است که بر وحدت امت اسلامی، وحدت مستضعفان، وحدت آزادیخواهان و ... در برابر جبهه سلطه و طاغوت جهانی به دفعات تأکید می‌کنند.

در واقع از منظر امام(ره) حرکت در مسیر توسعه و تحقق عدالت در سطح داخل و در عرصه بین‌المللی جز از مسیر اتحاد میان همه نیروها و جریان‌های تحت ستم و مستضعف حاصل نمی‌شود که می‌توان از آن به «عدالت از مسیر وحدت» نام برد.

براثر همین عدالت است که کارآمدی و مشروعیت نظام سیاسی به منزله شاخص‌های دیگر حکمرانی شایسته محقق می‌شود و اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی افزایش می‌یابد. به عبارتی عدالت یک مؤلفه‌ها با کارکردهای گسترده است که تحقق آن نه تنها یک نظام سیاسی را به لحاظ پشتوانه مردمی بیمه می‌کند بلکه عملکرد و اثربخشی آن را ارتقا می‌بخشد.

در واقع عدالت به مثابه مهم‌ترین ویژگی یک جامعه توحیدی و دین‌مدار است که ضدیت با ظلم، سلطه و استکبار را در متن گفتمان خود قرار می‌دهد و از این منظر هرچه نظام سیاسی به سوی عدالت حرکت کند، از کارآمدی و رضایتمندی بیشتری برخوردار خواهد بود و این می‌تواند مصونیت‌بخش این نظام سیاسی به ویژه در وضعیت‌های بحرانی باشد.

امام خمینی(ره) نیز دوراندیشانه با قراردادن عدالت در دال مرکز گفتمان حکمرانی خود، این هشدار را به کارگزاران فعلی و آینده نظام می‌دهند که رمز بقا و پیشرفت جمهوری اسلامی و منحرف نشدن از آرمان‌های انقلاب در میزان دوری و نزدیکی به این نقطه کانونی است. برهمین مبناست که رهبر معظم انقلاب نیز بارها از عقب‌ماندگی نظام در حوزه عدالت، به رغم دستاوردهای فراوان نظام در حوزه خدمات‌رسانی و محرومیت‌زدایی، گله‌مندی و نارضایتی خود را اعلام کردند و با صراحت بر اینکه همه طرح‌ها، برنامه‌ها و قوانین به ویژه در دولت باید دارای پیوست عدالت باشد، تأکید کردند.

در پایان به عنوان  نتیجه گیری باید گفت در اندیشه امامین انقلاب گفتمان انقلاب تا وقتی زنده و پویا خواهد ماند که بر محور عدالت باقی بماند و پیشرفت واقعی بر این مبنا معنا پیدا می‌کند و لذا توسعه و رفاه مادی صرف یا به تعبیری الگوی «پیشرفت منهای عدالت» که برگرفته از یک نگاه انحرافی و ضد مردمی است نمی‌تواند در این گفتمان جایی داشته باشد زیرا نهادینه شدن چنین الگویی در حقیقت تهی کردن انقلاب اسلامی از ماهیت اصیل و عدالت‌طلبانه خود است و در چنین وضعیتی تنها صورت و نامی از جمهوری اسلامی وجود خواهد داشت.   

مهدی مخبری