چرا اثبات حقانیت با مباهله انجام شد

وحید پاشایی، عضو هیئت‌ علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با اشاره به اینکه جریان مباهله طی یک فرآیند رخ داده است، اظهار کرد: پیامبر اکرم(ص) و یارانش زمانی که وارد مدینه شدند به اشکال مختلفی گروه‌هایی از مسیحیان، یهودیان و مشرکان را به اسلام دعوت می‌کردند و با آنها به گفت‌وگو می‌پرداختند، برای آنها استدلال می‌آوردند و از حقانیت اسلام دفاع می‌کردند.

وی ادامه داد: در این جریان تعدادی از این افراد پس از رهنمودهای پیامبر(ص)، اسلام را می‌پذیرفتند و عده‌ای نیز نمی‌پذیرفتند و حتی به جنگ با پیامبر(ص) برمی‌خواستند. در جریان مباهله که این اتفاق بین پیامبر(ص) و مسیحیان قبیله نجران اتفاق افتاد کار به جایی رسید که گروهی از مسیحیان قبیله نجران که یک هیئت ۶۰ نفره را تشکیل می‌دادند وارد مدینه شدند و با پیامبر به گفت‌وگو پرداختند و پس از اینکه استدلال‌های پیامبر(ص) را شنیدند به حقانیت اسلام اذعان نکردند و در حقیقت نسبت به این استدلال‌ها دهن‌کجی می‌کردند.

پاشایی گفت: به عبارتی این افراد استدلال‌های پیامبر(ص) را از جریان منطقی خارج کرده و می‌خواستند ایشان را تحقیر کنند که در نهایت پیامبر(ص) به استناد آیه قرآن آنها را به مباهله دعوت کرد و وحی الهی بر پیامبر(ص) نازل شد. در این زمان خداوند به پیامبر دستور داد، اگر شما به حقانیت دین خود اصرار دارید بیایید و با من مباهله کنید و پیامبر(ص) فرمود آنجا علیه یکدیگر دعا می‌کنیم که هر کس دروغگو و ظالم است و ادعای نادرستی دارد خداوند رسوایش کند.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان تأکید کرد: این نوع گفت‌وگو سنتی بوده که در بین همه قوم‌های گذشته و پیامبران پیشین رواج داشته است و مردم ذهنیت روشنی نسبت به این موضوع داشتند. جریان مباهله زمانی اتفاق افتاد که همه اتمام‌حجت‌ها و گفت‌وگوها بین پیامبر(ص) و این مسیحیان انجام شده بود و اصطلاحاً آخرین تیر پیامبر بود.

پاشایی ادامه داد: این‌گونه نیست که در اسلام لعن و نفرین جایز نباشد، چراکه آیاتی از قرآن داریم که خداوند کافرین را لعنت می‌کند؛ به عبارتی می‌توان گفت در اسلام در شرایطی خاص لعنت و نفرین جایز است.

وی تصریح کرد: لعنت و فحش دو مقوله متفاوت هستند، لعنت به معنای این است که طرف مقابل دور از رحمت خداوند باشد. در مباهله نیز وقتی پیامبر(ص) به مسیحیان لعنت می‌فرستد، یعنی به علت ظلم و ستم و گناهی که مرتکب شده از خداوند می‌خواهد که دور از رحمت خودش قرار دهد. حال در مباهله هم برای اثبات حقانیت اسلام علیه یکدیگر دعا می‌کردند که مشخص شود چه گروهی دور از رحمت خداوند قرار بگیرد و رحمت خداوند شامل چه گروهی شود.

پاشایی ادامه داد: وقتی پیامبر(ص) با صراحت تمام حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و فرزندان آنها را با خود همراه می‌کند، نشانگر این مطلب است که این افراد آن‌قدر ارج و قرب دارند و آن‌قدر برحق هستند که می‌توانند در برابر کسانی که ادعا می‌کنند ما دین قدیمی هستیم و برحقیم ایستادگی کنند و به همگان ثابت کنند که ما بر حق هستیم؛ در حقیقت در جریان مباهله، پیامبر و خانواده ایشان ثابت کردند بر حق بودن به سن و سال و جنسیت نیست بلکه محتوا و اعتقاد عمیق به آنچه ادعا می‌شود مهم است.

مباهله اثبات حقانیت براساس حقایق بود

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان تأکید کرد: گرچه در جریان مباهله تعداد مسیحی‌ها بیشتر و از نظر سنی مسن‌تر از پیامبر(ص) و خانواده ایشان بودند، اما پیامبر(ص) با این عمل می‌خواست اثبات کند که سن و سال و جنسیت در بیان حقایق مهم نیست بلکه آنچه اهمیت دارد محتوای کار است.

وی درباره علت این موضوع که چرا اثبات حقانیت با مباهله انجام شد، افزود: مباهله زمانی رخ داد که همه استدلال‌ها مطرح شد و تمام گفت‌وگوها انجام شد، اما باز هم با این وجود مسیحیان سخن حق را نپذیرفتند و سپس براساس وحی الهی خداوند از پیامبر(ص) خواست آنها را به مباهله دعوت کند؛ پیامبر(ص) نیز از خداوند درخواست کرد دعای کسی را که حق با اوست را بپذیرد.

پاشایی با اشاره به اینکه مباهله شباهت تنگاتنگی با معجزه دارد، افزود: پیامبران الهی وقتی ادعا می‌کردند از طرف خداوند آمده‌اند و مردم آنها را باور نداشتند، معجزه‌ای را نشان آنها می‌دادند و از این طریق اثبات حقانیت آنها صورت می‌گرفت؛ در مباهله نیز پیامبر(ص) به دستور خداوند با به همراه داشتن حضرت فاطمه و فرزندان کوچکش اثبات حقانیت را انجام داد و از این جهت گفته می‌شود مباهله تنه به تنه معجزه می‌زند.

مباهله جنبه عمومی دارد

وی با بیان اینکه مباهله جنبه عمومی دارد و به زمان پیامبر(ص) اختصاص نداشته است، افزود: براساس روایات، مؤمنان می‌توانند در شرایطی خاص مخالفان خود را پس از طی مراحلی که آنها حاضر به پذیرش استدلال‌ها و ادعاهای منطقی نشدند دعوت به مباهله کنند. در این روایات شرایطی که برای انجام مباهله ذکر شده سه روز اصلاح اخلاقی، انجام غسل، گرفتن روزه و در دست کردن انگشتری است‌ که این شرایط را به‌طور کامل می‌توان در کتاب اصول کافی خواند.

پاشایی گفت: زمانی که جریان مباهله اتفاق افتاد، بزرگ مسیحیان وقتی جرئت و جسارت را در چهره‌های پیامبر(ص) و خانواده ایشان دید پی به حقانیت آنها برد و در حقیقت مباهله به مصالحه تبدیل شد. اما آیا این جریان باعث شد بسیاری از مسیحیان مسلمان شوند؟ متأسفانه با وجود اینکه مسیحیان در همان زمان به حقانیت پنج تن آل عبا اقرار کردند اما بسیاری از آنها مسلمان نشدند و این به علت این است که گاهی حب دنیا، جاه و مقام و وسوسه‌های شیطانی باعث می‌شود افراد نتوانند به دنبال حق و حقیقت باشند و علی‌رغم میل باطنی خود به دنبال غیر اخلاقی‌ها بروند چراکه اعتقاد عمیق قلبی ندارند.

وی بیان کرد: در طول تاریخ عده زیادی از متفکرین و اندیشمندان دنیا به کرامت امام علی(ع) اقرار کرده‌اند، اما این موضوع لزوماً به معنای تغییر عقیده آنها نبوده است، چراکه تغییر عقیده یک پروسه سختی است که با قلب انسان گره خورده و به سختی تغییر می‌یابد.